จิตที่รับรู้โลกภายนอก จะเกิดวิญญาณขึ้นที่อายตนะทั้ง6 แต่การรับรู้ของจิต เป็นการรับรู้เฉยๆ ไม่รู้จักว่าคืออะไรหรือเป็นอะไร ไม่รู้สึกถึงทุกข์ สุข ชอบไม่ชอบ ส่วนประกอบอื่นของจิตจะทำหน้าที่ต่อคือ สัญญาจะทําให้จําได้หมายมั่น รู้ว่ามันคืออะไร ถ้าไม่รู้ก็จะเรียนรู้และเก็บไว้ในสัญญาเปรียบเสมือน memory ในคอมพิวเตอร์ เกิดความรู้สึกชอบไม่ชอบ สุข ทุกข์ เกิดจากเวทนา ความคิดปรุงแต่งต่อ
ยอดเป็น ความอยาก ความสุข ทุกข์ เกิดจากสังขาร