5 ก.ย. 2022 เวลา 13:11 • ประวัติศาสตร์
• ทำไม 'หมี' ถึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของรัสเซีย?
ถ้านึกถึงสัญลักษณ์หรือสัตว์ประจำชาติของรัสเซีย หมีน่าจะเป็นภาพจำแรก ๆ ที่ผุดขึ้นมาในหัวอย่างแน่นอน
แต่เคยสงสัยไหมว่า หมีกลายเป็นสัญลักษณ์ของรัสเซียได้อย่างไร ในบทความนี้เราจะพาไปหาคำตอบกัน
ประธานาธิบดีปูตินขี่หมี (จริง ๆ เป็นภาพตัดต่อ)
หมีเป็นสัตว์ที่ได้รับความเคารพอย่างสูงในหมู่ชาวสลาฟโบราณที่เป็นบรรพบุรุษของชาวรัสเซีย หมีมีความผูกพันกับความเชื่อและศาสนาของชาวสลาฟก่อนหน้าที่พวกเขาจะเข้ารีตนับถือศาสนาคริสต์
1
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็คือ เมื่อหมีเข้าสู่ฤดูจำศีลซึ่งอยู่ในช่วงฤดูหนาวจนถึงฤดูใบไม้ผลิ ชาวสลาฟก็จะจัดงานเฉลิมฉลองในโอกาสที่หมีออกจากการจำศีล เพราะเป็นสัญลักษณ์ของการเริ่มต้นฤดูกาลใหม่
แล้วหมีถูกเชื่อมโยงกับรัสเซียตอนไหน คำตอบก็คือในช่วงยุคกลาง ตอนนั้นผู้คนในยุโรปตะวันตกยังไม่ค่อยมีใครรู้จักกับรัสเซียมากนัก พวกเขารู้เพียงแค่ว่า รัสเซียเป็นดินแดนที่ห่างไกล ล้าหลัง และป่าเถื่อน
ดังนั้นเมื่อมีการวาดแผนที่ที่เป็นที่ตั้งของรัสเซีย นักทำแผนที่เลยวาดภาพของหมีลงไปในพื้นที่ของรัสเซีย เพื่อสื่อถึงความดุร้ายป่าเถื่อน แถมตอนนั้นยังมีเรื่องเล่าว่า รัสเซียใช้หมีในการประหารนักโทษอีก ทำให้รัสเซียกลายเป็นหมีที่ดุร้ายในสายตาของชาวยุโรปตะวันตก
2
พอถึงปลายศตวรรษที่ 18 หมีกับรัสเซียก็ยิ่งเป็นภาพจำมากยิ่งขึ้น จากการ์ตูนล้อการเมือง ในปี 1791 ได้มีการ์ตูนล้อการเมืองที่มีชื่อว่า 'The Russian Bear and Her Invincible Rider Encountering the British Legion' (หมีรัสเชียและคนขี่ม้าผู้ไร้เทียมทานของพระนาง เผชิญหน้ากับกองทัพอังกฤษ) ที่วาดโดยศิลปินชาวอังกฤษ
การ์ตูนดังกล่าวเป็นการล้อเลียนจักรพรรดินีแคทเธอรีนมหาราชแห่งรัสเซีย โดยพระนางมีรูปร่างเป็นหมี กำลังเผชิญหน้ากับพระเจ้าจอร์จที่ 3 แห่งอังกฤษและขุนนางของพระองค์ การ์ตูนนี้ถือเป็นการนำหมีมาใช้เป็นภาพลักษณ์ของรัสเซียเป็นครั้งแรก
The Russian Bear and Her Invincible Rider Encountering the British Legion (1791)
หลังจากนั้นบนหนังสือพิมพ์รวมถึงการ์ตูนล้อการเมืองเจ้าอื่น ๆ ก็ได้หยิบเอาหมีมาใช้แทนรัสเซีย จนกลายเป็นภาพจำในที่สุด หมีกับรัสเซียยังคงมีความเชื่อมโยงกัน แม้แต่ในยุคที่รัสเซียเปลี่ยนแปลงกลายเป็นสหภาพโซเวียต หมีที่มีสัญลักษณ์ค้อนและเคียว ก็กลายเป็นภาพจำของสหภาพโซเวียตเคียงคู่กับนกอินทรีของสหรัฐฯ
1
แม้ว่าจุดเริ่มต้นที่ทำให้หมีกลายเป็นสัญลักษณ์ของรัสเซีย จะมาจากทัศนคติในแง่ลบ (โหดร้าย ป่าเถื่อนรวมถึงเชื่องช้าแบบหมี) แต่ตอนหลังชาวรัสเซียก็ภาคภูมิใจกับภาพลักษณ์ความเป็นหมีของพวกเขา
หมีโซเวียตเผชิญหน้าอินทรีอเมริกา
ในกีฬาโอลิมปิกปี 1980 ที่กรุงมอสโกเป็นเจ้าภาพ เจ้าหมีน้อยแสนน่ารักที่ชื่อ 'มีชา' (Misha) ก็ได้ถูกเลือกให้เป็นมาสคอตประจำกีฬาโอลิมปิกครั้งนั้น เพื่อสร้างภาพลักษณ์ใหม่ว่า หมีไม่ได้เป็นสัตว์ดุร้ายแบบที่เข้าใจกัน
1
มีชา มาสคอตประจำกีฬาโอลิมปิกปี 1980 ที่สหภาพโซเวียตเป็นเจ้าภาพ
พอสหภาพโซเวียตล่มสลายลง หมีก็เกือบถูกเลือกให้เป็นตราแผ่นดินใหม่ของรัสเซียแทนที่นกอินทรีสองหัว ซึ่งเป็นตราแผ่นดินของรัสเซียในปัจจุบัน นอกจากนี้พรรคการเมืองที่ใหญ่ที่สุดของรัสเซียในปัจจุบันอย่างพรรค United Russia ของประธานาธิบดี วลาดิเมียร์ ปูติน ก็มีโลโก้ประจำพรรคเป็นรูปหมีเช่นกัน
1
ในปี 2009 เคยมีการสำรวจกับชาวยุโรปตะวันตกว่า ภาพจำของรัสเซียที่พวกเขานึกถึงคืออะไร ปรากฏว่า 46% คือหมี ส่วนอันดับรองลงมาคือ จัตุรัสแดง 39% และประโยค 'ดินแดนมาตุภูมิรัสเซีย' (Mother Russia) 32%
1
ประธานาธิบดีปูตินปราศรัยในที่ประชุมพรรค United Russia
ยังมีการสำรวจเพิ่มอีกว่า หมีของรัสเซียสื่อความหมายว่าอะไร ชาวยุโรปตะวันตกถึง 77% บอกว่าหมายถึงความก้าวร้าว แต่พอสำรวจกับชาวรัสเซีย มากกว่า 58% กลับบอกว่าหมายถึงความแข็งแกร่ง
1
*** References
• Russia Beyond. How the bear became the symbol of Russia. https://bit.ly/2ZeRgJj
• Russian American Youth. Why the Bear is a Symbol of Russia. https://bit.ly/3RkLscS
• RT. Of Russian origin: Medved. https://bit.ly/3QqxZPy
1
#HistofunDeluxe
โฆษณา