ปรัชญาไม่ใช่เรื่องไกลตัว เรียนรู้ "สิทธิตามธรรมชาติจาก " Jean Jacques Rousseau"
สิทธินี้ไม่ได้มาจากธรรมชาติ ดังนั้นจึงต้องตั้งอยู่บนอนุสัญญา
Jean Jacques Rousseau
แล้วอะไร? คือสิทธิตามธรรมชาติในความหมายของ ฌอง ฌาก รุสโซ
ในหนังสือสัญญาประชาคม ( The social Contract: ภาษาอังกฤษ) มีเนื้อหาหนึ่งที่น่าสนใจ ที่รุสโซได้เขียนไว้ว่า
" สังคมที่เก่าแก่ที่สุดในบรรดาสังคมทั้งหมด คือ ครอบครัว ความผูกพันระหว่างพ่อกับลูกจะดำรงอยู่ได้ตราบเท่าที่พวกเขาต้องการ และทันทีที่ความต้องการนี้หมดไปพันธะทางธรรมชาติก็จะสลายไป"
เอาล่ะค่ะเราจะค่อยๆมาตีความกัน
ถ้าหากรุสโซบอกว่า "ครอบครัวเป็นสังคมที่เก่าแก่ที่สุด" ฉะนั้นก่อนหน้าสังคมที่เก่าแก่นี้มนุษย์ก็คงจะใช้ชีวิตโดยปราศจากสังคม
เพราะอะไร? เพราะในอดีตมนุษย์ใช้ชีวิตอยู่อย่างอิสระ ตามเสรีภาพที่ตนมี และหาอาหารเอง ซึ่งเราอาจจิตนาการถึงมนุษย์ยุคหินก็ได้ค่ะ
ทีนี้มนุษย์จะมีปฏิสัมพันธ์ก็ต่อเมื่อมนุษย์มีความต้องการทางกายโดยสัญชาตญาณเท่านั้น เมื่อเสร็จสมแล้วมนุษย์เพศชายเดินจากไปใช้ชีวิตของตัวเอง ส่วนมนุษย์เพศหญิงเมื่อตั้งครรภ์ และให้กำเนิด เด็กจะอยู่กับแม่เพียงชั่วระยะเวลาหนึ่งเพื่อรับอาหารและรับความคุ้มครองจนกระทั่งตัวเองแข็งแรงพอและเมื่อสามารถยืนอยู่ได้ด้วยตัวเองแล้วก็จะแยกจากผู้เป็นแม่ไปไม่ต่างอะไรกับสัตว์
ยกตัวอย่างเช่น ลูกนกที่ยังออกหาอาหารเองไม่ได้ต้องรอคอยอาหารจากแม่นกอยู่ในรัง แต่พอถึงวันที่ปีกของมันแข็งแรง ลูกนกก็ต้องบินจากไปใช้ชีวิตของมันเองและหาอาหารเอง
ส่วน "ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูกจะดำรงอยู่ตราบเท่าที่พวกเขาต้องการ" หมายถึง มนุษย์จะตัดสินใจใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับความต้องการของมนุษย์เอง ฉะนั้นความสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูกจึงไม่ใช่สิ่งที่จะมาบังคับให้มนุษย์ต้องอยู่ร่วมกัน
เนื้อความต่อกัน " และทันทีที่ความต้องการนี้หมดไปพันธะทางธรรมชาติก็จะสลายไป " พันธะทางธรรมชาตินี้ไม่ได้หมายถึงพันธะทางธรรมชาติที่มนุษย์มีมาตั้งแต่ดั้งเดิมแต่เป็นพันธะทางสังคมซึ่งก็คือ " ครอบครัว" ที่มนุษย์ตัดสินใจไม่อยู่ต่อหรือหมดความต้องการแล้ว จึงทำให้สถานะทางสังคมนั้นต้องสิ้นสุดลงและกลับคืนสู่อิสระภาพด้ังเดิมที่มนุษย์มี
ดังนั้น สิทธิตามธรรมชาติในความหมายของรุสโซ จึงหมายถึง สิทธิตามธรรมชาติแต่ดั้งเดิมที่มนุษย์มีติดตัวมาตั้งแต่เกิด มีอิสระและเสรีภาพในการใช้ชีวิต และตัดสินใจ เป็นการใช้ชีวิตที่ปราศจากสังคมสามารถอยู่ได้ด้วยตัวเองอย่างสงบ
แล้วถ้ามนุษย์ตัดสินใจมาอยู่รวมกันในขณะที่ยังต้องการใช้สิทธิที่ตัวเองมีมาแต่เดิมล่ะ? แน่นอนยิ่งมากคนก็ยิ่งมากความ การกระทบกระทั่งและไม่พึ่งพอใจในกันและกันย่อมเกิดขึ้น หากสถานการณ์นั้นรุนแรงก็อาจทำให้เกิดความเสียหายในชีวิตและทรัพย์สิน
เมื่อเป็นดังนี้รุสโซ ได้ให้แนวทางการแก้ไขปัญหาเมื่อมนุษย์มาอยู่รวมกันเป็นสังคมขนาดใหญ่ไว้ว่า:
" ปัญหาคือการหารูปแบบสมาคมที่จะปกป้องและปกป้องด้วยกำลังส่วนรวมทั้งหมดของบุคคลและสินค้าของผู้ร่วมงานแต่ละคนและแต่ละคนในขณะที่รวมตัวเองกับทุกคนอาจยังคงเชื่อฟังตามลำพังและยังคงเป็นอิสระเช่นเดิม นี่เป็นปัญหาพื้นฐานที่สัญญาทางสังคมให้แนวทางแก้ไข"
ตามความเข้าใจของผู้เขียนคือจะทำอย่างไรให้องค์กรหรือสมาคมที่จัดตั้งขึ้นมานั้นสามารถปกป้องและดูแลทรัพย์สินของทุกคนให้ปลอดภัยได้และพวกเขาเหล่านั้นผู้สละสิทธิของตัวเองบางส่วนให้กับสมาคมเป็นผู้ดูแลยินยอมที่จะปฏิบัติตามด้วยความสมัครใจ โดยที่กระบวนการที่คิดขึ้นมาเพื่อปกป้องชีวิตและคุ้มครองทรัพย์สินนั้นจะไม่ไปกระทบกับสิทธิและเสรีภาพที่มนุษย์มีมาแต่ดั่งเดิม
ตัวอย่างเช่น
" ประกาศสิทธิมนุษยชนและพลเมือง" ในเหตุการณ์ปฏิวัติฝรั่งเศส ปีค.ศ. 1789 สาเหตุการปฏิวัติเกิดจากความไม่เท่าเทียมกันทางสังคมและเศรษฐกิจด้วยระบอบการปกครองแบบโบราณของฝรั่งเศสเอง ในอดีตฝรั่งเศษใช้ระบบการปกครองแบบศักดินา
นายซีเยแย็ส ( ชื่อเต็ม: แอมานุแอล โฌแซ็ฟ ซีเยแย็ส >>ฝรั่งเศส: Emmanuel Joseph Sieyès) นักบวชกับนายลา ฟาแย็ต (ชื่อเต็ม: มารี-ฌอแซ็ฟ ปอล อีฟว์ ร็อกฌีลแบร์ ดูว์ มอตีเย เดอ ลา ฟาแย็ต >>ฝรั่งเศส: Marie-Joseph Paul Yves Roch Gilbert du Motier, Marquis de Lafayette) ขุนนางและนายทหารชาวฝรั่งเศส ซึ่งเป็นสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญแห่งชาติทั้งคู่ ได้นำแนวคิดจากสัญญาประชาคมของรุสโซนี้ มาเป็นแรงบันดาลใจใน"การร่างประกาศสิทธิมนุษยชนและพลเมือง" ของฝรั่งเศสขึ้นโดยประกาศนี้มี
เนื้อหา
" ที่ขึ้นต้นด้วยคำปรารภที่ระบุถึงลักษณะพื้นฐานของสิทธิว่า มีความเป็นธรรมชาติ ไม่อาจโอนให้กันได้ และมีความศักดิ์สิทธิ์ ทั้งยังประกอบขึ้นจากหลักการที่เรียบง่ายแต่โต้เถียงหักล้างไม่ได้ ซึ่งเป็นหลักการที่พลเมืองสามารถใช้อ้างในการเรียกร้องต่าง ๆ"
ทั่งนี้ประกาศดังกล่าวยังรับรองว่าประชาชนทุกคนจะได้รับความคุ้มครองอย่างเท่าเทียมกันจากรัฐธรรมนูญอีกด้วย
" ฌอง ฌาก รุสโซ " เป็นนักปรัชญายุคเรืองปัญญาที่มีชื่อเสียงเป็นอย่างมาก แนวความคิดของเขามีอิทธิพลต่อสังคมและการเมืองของยุโรปอย่างสูง
บทส่งท้าย
" โซ่ตรวนทางสังคมกับสิทธิธรรมชาติที่หายไป "
ในที่นี้เราอาจมองได้แบบนี้คือ มนุษย์มีสิทธิตามธรรมชาติแต่ดั้งเดิมที่สามารถจะทำหรือไม่ทำสิ่งใดก็ได้ตามที่ใจของมนุษย์ต้องการมีความเป็นตัวของตัวเองใช้ชีวิตอยู่อย่างอิสระตามแนวคิดของรุสโซ
แต่พอมนุษย์มาอยู่รวมกันเป็นสังคมแล้วอิสระในการใช้ชีวิตตามสิทธิธรรมชาติก็หายไปเพราะถูกสังคมเข้ามาแทรกแซงการใช้ชีวิต ทำให้ขาดความเป็นตัวของตัวเองไม่ต่างอะไรกับโซ่ตรวนทางสังคมที่พันธนาการมนุษย์เอาไว้
ตัวอย่างเช่น การแต่งงานแบบคลุมถุงชน, การเลือกคู่ครองตามสถานะทางสังคม
ถามว่า: การเลือกคู่ครองตามสถานะทางสังคม สามารถทำให้ชีวิตคู่ยั่งยืนได้หรือไม่ ?
คำตอบ: เป็นเรื่องน่าคิด
และถ้าไม่เลือกตามนี้ล่ะ ผลจะเป็นอย่างไร?
ปัญหาคือ การใช้ชีวิตคู่อาจเป็นไปด้วยความยากลำบาก เพราะไม่ได้รับการยอมรับจากสังคม, ถูกดูถูกและไม่ให้เกียรติ, ทำให้ไม่มีหน้ามีตาในสังคมหากสถานะทางสังคมของฝ่ายหนึ่งไม่เท่าเทียมกับอีกฝ่าย ท้ายที่สุดก็ต้องเลือกคู่ครองตามที่สังคมได้จัดระเบียบไว้ให้ เพื่อไม่ให้ชีวิตคู่เกิดปัญหา แต่ก็นั่นแหละเรื่องแบบนี้ก็อาจจะไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคู่
นี่เป็นตัวอย่างที่สะท้อนให้เห็นถึงการแทรกแซงจากสังคมที่เข้ามามีบทบาทการใช้ชีวิตตามธรรมชาติดั้งเดิมของมนุษย์ สังคมที่ไม่ได้หมายถึงบุคคลภายนอกเท่านั้น แต่ยังหมายถึงสังคมเก่าแก่ อย่าง "ครอบครัว " ด้วย
ผู้เขียนขออนุญาตยกตัวอย่างเพียง 1 เรื่อง เท่านั้นถ้ามีตัวอย่างเยอะอาจทำให้บทความนี้ยาวเกินไปค่ะ
ขอบคุณผู้อ่านทุกท่านที่ติดตามอ่านมาจนถึงบรรทัดสุดท้ายนะคะ
Reference
Jean Jacques Rousseau (1762)
The Social Contract Or Principles of Political Right
Declaration of the Rights of Man and of the Citizen
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
