ประเพณีการทำขวัญข้าว
แม่โพสี แม่โพสพ แม่นพดารา ไปอยู่ที่ต้นไร่ปลายนา ขอเชิญแม่มารับอ้อย กับส้ม ผูกชะลอมไว้กับหลัก ขอให้ได้รวงละหม้อ กอละเกวียนนะแม่นะ
ตามความเชื่อว่าแม่โพสพมีพระคุณจึงต้องทำขวัญเป็นการกล่าวขอขมาต่อต้นข้าวทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นกับข้าว ทั้งการเกิดเองตามธรรมชาติ และจากการที่มนุษย์จะกระทำอะไรก็ตามกับต้นข้าว เช่น เกี่ยวข้าว อีกทั้งเพื่อเป็นการระลึกคุณเอาใจแม่โพสพที่ให้ความอุดมสมบูรณ์แก่ผืนนา และเพื่อขอสมัครสมาพร้อมทั้งเรียกขวัญแม่โพสพเพื่อเป็นสิริมงคลดลบันดาลให้มั่งมียิ่งขึ้น ปกติจะนิยมทำกันในวันศุกร์ซึ่งถือว่าเป็นวันขวัญข้าว
ประเพณีทำขวัญข้าวของบางท้องถิ่นอาจมีประเพณีทำขวัญข้าว อยู่ ๒ ช่วง คือ ช่วงที่ข้าวตั้งท้อง และช่วงข้าวพร้อมเกี่ยว โดยในแต่ละช่วงจะมีเครื่องเซ่นไม่เหมือนกัน เครื่องเซ่นของการทำขวัญข้าวตอนตั้งท้อง ด้วยความเชื่อที่ว่า แม่โพสพเป็นมนุษย์หรือสิ่งมีชีวิตเช่นเดียวกัน พอข้าวตั้งท้อง จึงเชื่อว่าจะอยากทานอาหารเหมือนคนท้อง
สิ่งที่ขาดไม่ได้ในเครื่องเซ่นช่วงดังกล่าวจึงเป็นของรสเปรี้ยวพร้อมด้วยขนมหวานสักสองสามอย่างอันได้แก่ ข้าวตอกปั้น ข้าวตอกตัด ข้าวเม่า ส้มเขียวหวาน ส้มโอแกะกลีบ อ้อย น้ำมะพร้าว นอกเหนือจากหมาก พลู ธงกระดาษสีต่าง ๆ ผ้าแดง ผ้าขาว ใส่ลงในชะลอมเล็ก ๆ มีเส้นด้ายสีแดง และสีขาวเพื่อผูกเครื่องเซ่นเข้ากับต้นข้าว ดอกไม้ และด้วยความเชื่อว่าแม่โพสพเป็นผู้หญิง จึงต้องมีน้ำอบ น้ำหอมด้วย โดยคนที่ทำพิธีมักจะเป็นผู้หญิงเจ้าของที่นา แต่พิธีนี้ให้โอกาสผู้ชายทำได้แต่ไม่นิยม
หลังจากมัดโยงเครื่องเซ่นกับต้นข้าวด้วยด้ายสีแดง และขาวเข้าด้วยกันแล้ว ผู้ทำพิธีจะพรมน้ำหอมแป้งร่ำต้นข้าว จากนั้นจึงจุดธูปปักลงบนผืนนาพร้อมกล่าวคำขอขมาต่าง ๆ แล้วแต่ที่จะนึกได้ ส่วนมากก็จะเป็นการบอกกล่าวถึงสิ่งที่กำลังจะทำ เช่น ขอให้มีรวงข้าวสวย มีข้าวเยอะ ๆ ให้ผลผลิตสูง ๆ เมื่อพูดทุกอย่างที่อยากพูดจบก็ต้องกู่ร้องให้แม่โพสพรับทราบเจตนาดัง ๆ
แม้ว่าปัจจุบันนี้ฤดูการทำนาจะปรับเปลี่ยนไปบ้าง แต่ประเพณีการรับขวัญข้าวก็ยังคงทำสืบต่อกันมา
ประเพณีเก่าก่อน พ่อแม่ปู่ย่าตายายสั่งสอนให้สืบสาน เรารุ่นลูกรุ่นหลานจงช่วยกันจรรโลงให้คงอยู่สืบต่อไป
Baan Khun Yai-บ้านคุณยาย
รฤก รัก
Baan Khun Yai-บ้านคุณยาย
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
