Blockdit Logo (Mobile)
สยามเทศะ โดย มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์
•
25 พ.ย. 2022 เวลา 00:00 • ประวัติศาสตร์
ธรรมจักรแบบซี่โปร่งและเสาแปดเหลี่ยมพบที่เมืองโบราณอู่ตะเภาและนครน้อย
จารึกอักษรปัลลวะ ภาษาบาลี บนกงล้อธรรมจักรหินสมัยทวารวดี ประมาณอายุโดยทั่วไปราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ บนกงล้อและธรรมจักรเป็นข้อความจากพระธัมมจักรกัปปวัตตนสูตร ที่เสาแปดเหลี่ยมเป็นข้อความจากอรรถกถาธัมมจักกัปปวัตนสูตร และสิงห์ที่น่าจะใช้ประดับฐานหรือที่กงล้อธรรมจักรอีก ๒ ชิ้น
พบในไร่ของนายแพทย์สำนวน ปาลวัฒน์วิไชย บริเวณนอกเมืองโบราณอู่ตะเภาไปทางตะวันออกและอยู่ระหว่างเมืองโบราณอู่ตะเภาและเมืองโบราณนครน้อย ซึ่งมีเขาแหลมหรือเขาแม่เหล็กหรือ เขารูปกรวยน้ำตาลที่ถูกเรียกโดยนักสำรวจแร่ชาวฝรั่งเศสในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเรียกขานเมื่อเดินทางมาสำรวจในบริเวณนี้
ชิ้นส่วนธรรมจักรแบบซี่โปร่งที่มีจารึกนี้ถูกเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์ส่วนตัวของนายแพทย์สำนวน ปาลวัฒน์วิไชย และเมื่อท่านสิ้นชีวิต ทางญาติจึงนำมามอบให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติและเพิ่งนำออกจัดแสดงเมื่อต้นปี พ.ศ. ๒๕๖๓ นี้
สันนิษฐานกันว่าธรรมจักรแบบซี่โปร่งชิ้นนี้น่าจะพบเป็นชิ้นที่ใหญ่ที่สุดกว่าชิ้นอื่น เนื่องเพราะเป็นซี่โปร่งต้องใช้เวลาและความชำนาญในการสลักมากกว่าธรรมจักรแบบทึบ กงล้อธรรมจักรน่าจะตั้งอยู่อยู่บนเสาธรรมจักรและมีกวางหมอบอยู่เบื้องหน้า อันเป็นที่นิยมในยุคนั้นแต่ก็มักไม่พบครบทุกชิ้นอย่างสมบูรณ์
เมืองโบราณอู่ตะเภานี้เป็นเมืองสมัยทวารวดีขนาดใหญ่ ส่วนที่กว้างที่สุดราวๆ ๑ กิโลเมตร ส่วนนอกเมืองออกไปทางทิศตะวันออกมีเมืองโบราณขนาดย่อมกว่ารูปเกือบสี่เหลี่ยมผืนผ้าเรียกว่าเมืองนครน้อย ซึ่งระหว่างเมืองโบราณทั้งสองแห่งนี้พบโบราณสถานและโบราณวัตถุจำนวนหนึ่ง เจดีย์สมัยทวารวดีที่พบถูกไถเกรดเพื่อทำถนนพหลโยธินในยุคแรกๆ ส่วนโบราณวัตถุจากเมืองอู่ตะเภาและนครน้อยนั้น นายแพทย์สำนวนเก็บสะสมไว้เป็นจำนวนมาก และถูกส่งมอบและจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติชัยนาทมุนีหลายชิ้น
พระธัมมจักรกัปปวัตตนสูตร คือปฐมเทศนาที่พระพุทธเจ้าแสดงต่อปัญจวัคคีย์ พระโกณฑัญญะเป็นพระสงฆ์องค์แรกที่ดวงตาเห็นธรรม วันนั้นเป็นวันเพ็ญกลางเดือน ๘ หรือวันอาสาฬหบูชาเป็นวันที่พระรัตนตรัยครบบริบูรณ์
ธัมมจักกัปปวัตนสูตร มีเนื้อหาแสดงถึงการปฏิเสธส่วนที่สุดสองอย่าง และเสนอแนวทางดำเนินชีวิตโดยสายกลางอันเป็นแนวทางใหม่ให้มนุษย์ มีเนื้อหาแสดงถึงขั้นตอนและแนวทางในการปฏิบัติเพื่อบรรลุถึงอริยสัจทั้ง ๔ คือ อริยมรรคมีองค์ ๘ โดยเริ่มจากทำความเห็นให้ถูกทางสายกลางก่อน เพื่อดำเนินตามขั้นตอนการปฏิบัติรู้เพื่อละทุกข์ทั้งปวง เพื่อความดับทุกข์ อันได้แก่นิพพานซึ่งเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา
ส่วนจารึกที่เสาแปดเหลี่ยมเมื่อแปลแล้วคือส่วนอรรถกถาคือส่วนอธิบายความธัมมจักกัปปวัตนสูตร โดยส่วนที่เหลือปรากฎดังนี้
เพราะเหตุแห่งทุกข์นั้น ตัณหาจึงเป็นทุกขสัจจะ...
เพราะตัณหานั้น (สิ่ง) นี้จึงจัดเป็นสมุทยสัจจะ...
….ตัณหานั้น
ส่วนพระธัมมจักรกัปปวัตนสูตร ท่านผู้สนใจควรรู้และสามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้
ติดตามบทความ วิดีโอ และรายการต่างๆ เพิ่มเติมได้ที่
โฆษณา