วัดต้นแกว๋น .. ต้นแบบหอคำหลวง วัดสวยในแบบล้านนาโบราณ
วัดต้นแกว๋น .. ต้นแบบหอคำหลวง วัดสวยในแบบล้านนาโบราณ
“วัดต้นเกว๋น” หรือ “วัดอินทราวาส” .. ตั้งอยู่ที่ ตำบลหนองควาย อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ ใกล้กับอุทยานหลวงราชพฤกษ์
หากคุณเป็นแฟนละครพีเรียดของไทย แค่ผ่านประตูทางเข้าของวัด ก็อาจจะรู้สึกว่าอาคารในสถาปัตยกรรมล้านนาที่เห็นอยู่ตรงหน้านั้นคุ้นตามาก ..
“วัดต้นเกว๋น” .. เป็นวัดโบราณที่ได้ชื่อว่ามีอาคารสถาปัตยกรรมล้านนาที่สมบูรณ์แบบมากที่สุดเท่าที่เราเคยเห็น อยู่ภายใต้ร่มเงาของต้นไม้และดงตาล จึงเปี่ยมไปด้วยเสน่ห์ สวยงามเหมือนความอ่อนช้อย อ่อนหวานของสาวเหนือ .. จึงไม่น่าแปลกใจที่วัดแห่งนี้ได้รับเลือกให้เป็นฉากของละครย้อยยุคหลายเรื่อง ว่าจะเป็น เพลิงพระนาง กลิ่นกาสะลอง รอยไหม รากนครา ..
.. รวมถึงการันตีความงดงามในเชิงสถาปัตยกรรมล้านนา ที่ได้ชื่อว่า ร่ำรวยไปด้วยความปราณีตงดงาม ด้วยรางวัล “อาคารอนุรักษ์ดีเด่น” เมื่อปี พ.ศ. 2532
“เมืองนพบุรีศรีนครพิงค์” หรือ “เชียงใหม่” .. ในอดีตเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรล้านนา ที่มีความรุ่งเรือง มีความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ รุ่มรวยด้วยศิลปะวัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์พาะตัวที่โดดเด่นในหลายๆด้าน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องภาษา วิถีชีวิต และงานศิลปะแขนงต่างๆ และมีการสืบทอดมายาวนานกว่า 700 ปี
งานทางด้านสถาปัตยกรรมของล้านนาโบราณ .. มีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นเฉพาะตัว ซึ่งเราสามารถมองเห็นร่องรอยที่งดงามของอดีตกาลที่เปี่ยมเสน่ห์ และทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์นี้ได้ เมื่อไปเยือนหลายๆวัดในเชียงใหม่
อาคารและสถาปัตยกรรมแบบล้านนาโบราณต่างๆภายใน “วัดต้นเกว๋น” .. มีอายุเก่าแก่นับย้อนหลังไปได้กว่าร้อยปี กาลเวลาได้กัดกร่อนวัสดุที่ใช้ในการก่อสร้าง เป็นส่วนหนึ่งของอนัตตา
… แต่ยังได้รับการบูรณะมาต่อเนื่องหลายยุคหลายสมัย สะท้อนถึงจิตของผู้คนที่เลื่อมใสในการสืบทอดความสำคัญของวัดเก่าแก่ต่อชุมชน จนสามารถรักษาส่วนที่สำคัญๆของสิ่งก่อสร้างเดิมไว้ได้เกือบหมด และเรียกได้ว่ามีความสมบูรณ์เหนือกาลเวลามากที่สุดเท่าที่เราเคยเห็น
“วัดต้นเกว๋น” มีความเป็นมาที่น่าสนใจ .. ว่ากันว่า วัดนี้สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ในช่วงที่พระองค์เป็นเจ้าหลวงปกครองนครเชียงใหม่ ประมาณ พ.ศ. 2399-2412
.. ชื่อของวัดมาจากชื่อของ ต้นตะขบป่า ที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ต้นมะเกว๋น” ซึ่งขึ้นอยู่ในวัดนั่นเอง ต่อมจึงเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “วัดอินทราวาส” ซึ่งมาจากชื่อของครูบาอินทร์ ผู้สร้างวัดนี้ .. ปัจจุบันวัดนี้ไม่มีพระจำพรรษา
“วัดต้นเกว๋น” .. เป็นวัดเก่าแก่ที่มีความสำคัญในอดีต ด้วยเหตุที่ถูกสร้างขึ้นเป็นการเฉพาะเพื่อใช้เป็นที่ประดิษฐาน พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า หรือ “พระบรมธาตุศรีจอมทอง” ณ ศาลาจตุรมุข .. ซึ่งในอดีตถือเป็นประเพณีของเจ้าหลวงเชียงใหม่ที่ต้องอัญเชิญขบวนมาที่ “นพบุรีศรีนครพิงค์” ทุกปี .. รวมถึงเป็นที่พักของขบวนช้าง ขบวนม้าในขบวนด้วย .. วัดนี้จึงไม่มีองค์พระเจดีย์ หรือ พระธาตุ เพราะเป็นวัดที่สร้างขึ้นเป็นกรณีพิเศษนั่นเอง
ขบวนแห่จะหยุดพักที่วัดแห่งนี้ เพื่อให้ชาวบ้านได้มาสักการะ สรงน้ำสมโภชองค์พระธาตุ ที่ประดิษฐานอยู่ที่ศาลาจตุรมุข ก่อนที่จะอัญเชิญพระบรมธาตุไปประทับยังวัดสวนดอกและวัดพระธาตุดอยสุเทพ ..
… ปัจจุบันพิธีการแบบนี้จะจัดขึ้นเฉพาะในวาระที่สำคัญจริงๆเท่านั้น และครั้งล่าสุดเกิดขึ้นในพ.ศ. 2559 ในโอกาสครบรอบ 720 ปีของการสถาปนาเวียงเชียงใหม่
ศาลามณฑปจตุมุข .. สร้างขึ้นพร้อมกับการสร้างวัด เป็นศาลาที่สร้างตามมีมุขยื่นออกมาทั้งสี่ด้าน เป็นวิหารที่มีลักษณะแบบล้านนาแท้ๆที่มีสถาปัตยกรรมที่งามวิจิตร เปี่ยมเอกลักษณ์ มีความสมบูรณ์มาก พบเพียงหลังเดียวเท่านั้นในภาคเหนือ
มณฑปแบบจตุรมุขนี้ .. จึงมีความสำคัญและทรงคุณค่า สะท้อนความงามที่ช่างล้านนาโบราณได้สร้างสรรค์ขึ้นมา
.. สร้างด้วยเครื่องไม้ มุงกระเบื้องดินขอเผาแบบล้านนา (แผ่นสี่เหลี่ยมผืนผ้าปั้นด้วยดินเหนียวแล้วเอามาเผาไฟ เป็นแผ่นเล็กๆปลายตัดเรียงซ้อนกัน) ..
… ใช้ระบบเสาและคานในการรับน้ำหนัก ซึ่งโครงสร้างที่ถ่ายทอดน้ำหนักแบบนี้ มีชื่อเรียกเฉพาะว่า “ระบบม้าต่างไหม” จัดเป็นหนึ่งในเอกลักษณ์ของศิลปะล้านนาที่เป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่น่าภูมิใจ และเราจะพบเห็นได้ในหลายวัดของเชียงใหม่
ส่วนบนของหลังคา .. มีช่อฟ้าและหงส์ประดับอยู่เหนือราวหลังคา กลางสันหลังคาจะมีซุ้มมณฑปเล็ก ๆ เรียกซุ้มแบบนี้ว่า "ปราสาทเฟื้อง" ลักษณะเดียวกับที่พบในภาคอีสานและลาว
.. รูปแบบของ “ปราสาทเฟื้อง” ในคติความเชื่อทางด้านศิลปะของคนล้านนา .. เป็นการจำลองคติจักรวาล เขาพระสุเมรุ
ส่วนปลายของปั้นลมซึ่งแกะสลักเป็นรูป “มกรคายนาค”
… ลําตัวนาคและนมนาคเป็นลวดลายเครือดอก ประดับด้วยกระจกสีอีกชั้นหนึ่ง ปัจจุบันลายละเอียดบางชิ้นได้หลุด และผุหายไปตามกาลเวลา
“วิหารทรงพื้นเมืองล้านนา” .. วิหารของวัดต้นเกว๋นสร้างขึ้นตามแบบแผนทางศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมล้านนาที่งดงามและทรงคุณค่าเป็นอย่างยิ่ง สร้างเมื่อ พ.ศ. 2401
.. โครงสร้างและองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมจะใช้ไม้แกะสลัก โดยนายช่างที่มีความสามารถและชำนาญการแกะสลักในสมัยนั้น .. มีฐานก่ออิฐถือปูน
ลักษณะของวิหารด้านหน้าเป็นหลังคาซ้อนกัน 3 ชั้น
ด้านหลังของพระวิหาร .. หลังคาซ้อน 2 ชั้นเป็นเอกลักษณ์การสร้างแบบล้านนา
หน้าบันวิหาร .. ประดับตกแต่งด้วยกระจกแก้วสีแบบฝาตาผ้าหรือฝาปะกน
โก่งคิ้วจำหลักไม้ลายเครือเถาสอดสลับรูปเศียรนาค มีลายปูนปั้นรูปเทพนมและดอกไม้อยู่หัวเสา
ด้านหน้าบันปีกนกแกะสลักเป็นเศียรนาคในลายเครือเถาผสมกนก ตีเป็นช่องตารางเพื่อระบายอากาศ
… ปั้นลมและหางหงส์แกะรูปมกรคายนาคอย่างงดงาม คันทวยหูช้างจำหลักไม้เป็นรูปกินนรฟ้อนรำ .. ลวดลายที่มีความอ้อนช้อยสวยงาม
ไม่แกะสลักประดับอาคารพระวิหารนั้นงดงาม อ่อนช้อย
สวยไปหมดทุกด้าน ทุกมุม
เพ่งพิศ พินิจเท่าใด ก็ไม่เบื่อ .. พรีอมกดชัตเตอร์กล้องมือเป็นระว้ว
ราวบันไดที่ทอดสู่ตัววิหาร .. เป็นประติมากรรมประดับรูปมกรคายนาค เป็นนาคมีหงอนและมีเกล็ดที่ค่อนข้างสมบูรณ์
มกร (มะ-กอน) .. เป็นหนึ่งสัตว์ในตำนานตามความเชื่อของชาวเหนือ พบเห็นได้ตามวัด ลักษณะจะผสมระหว่างจระเข้กับพญานาค มีขายื่นออกมาจากลำตัว และมักจะถูกปั้นให้อยู่มนท่าทางที่กำลัง "คาย" พญานาคออกจากปากด้วย เรียกกันว่า "มกรคายนาค" เฝ้าอยู่ตรงราวบันไดศาสนสถาน
มกรเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ เป็นการอวยพรให้ผู้ที่เข้ามามีความสุข นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่า มกรเป็นสัตว์พาหนะของพระแม่คงคา และพระวรุณ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งแม่น้ำด้วย
การที่ช่างปั้นให้คายนาคนั้น เพื่อสื่อความหมายด้านพุทธศาสนา เปรียบมกรเป็นความรัก โลภ โกรธ หลง ส่วนนาคนั้นคือ ตัวเรา แปลความหมายได้ว่า หากตัวเรายังยึดติดกับความลุ่มหลงต่างๆ เราก็เหมือนกับพญานาคที่ถูกมกรยึดติดไว้ ไม่หลุดพ้นจากความทุกข์ หรือปล่อยวางได้
สถาปัตยกรรมภายในพระวิหาร .. โครงสร้างภายในเปิดให้เห็นหลังคาซึ่งมุงด้วยกระเบื้องดินขอ อันเป็นงานฝีมือที่มีความประณีตและพิถีพิถัน เป็นโครงสร้างไม้แบบ “ม้าต่างไหม” มีบันทึกอักษรไทยยวน(ตั๋วเมือง) ที่เพดานที่ระบุวันที่สร้างพระวิหารไว้ เชื่อกันว่าพระวิหารถูกสร้างขึ้นในพ.ศ. 2401 และมีการปั้นลวดลายปูนปั้นที่หน้าแหนบพร้อมกันด้วย
โครงสร้างเสาและคานภายในวิหาร มีผนังปิดล้อมโดยรอบ … เสาทั้งหมดเป็นเสาไม้มีลวดลายวิจิตรแบบลายคำ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของศิลปกรรมแบบล้านนา ด้วยการลงรักปิดทองคำเปลวให้มีลวดลายสีทองบนพื้นสีแดงหรือพื้นสีดำ การประกอบส่วนต่างๆใช้การเข้าเดือยโดยไม่ใช่ตะปู อันเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่โดดเด่นมาก
พระประธานภายในพระวิหาร ... เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัย ประดิษฐานอยู่บนชุกชีเป็นลายรูปปั้นดอกกูดสวยงามแบบล้านนา
ฝาหนังด้านหลังพระประธานเป็นซุ้มและมีพระพิมพ์โลหะติดฝาผนัง ซึ่งหล่อเป็นองค์ๆ เอาติดฝาผนังเป็นรูปคล้ายซุ้ม พระพิมพ์มี 2 แบบคือ แบบใบโพธิ์ปางมารวิชัยขนาด 2x4 ซม. และแบบนาคปรก ขนาด 3x5 ซม. .. นอกจากนี้ยังมีภาพจิตกรรมฝาผนังที่วาดด้วยสีน้ำทซึ่งหลงเหลืออยู่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น
จากความงดงามของวิหารนี้ ได้เป็นแรงบันดาลใจให้สถาปนิกใช้เป็นต้นแบบในการออกแบบหอคำหลวง ซึ่งตั้งอยู่กลางอุทยานหลวงราชพฤกษ์ เชียงใหม่
นอกจากนี้แล้วยังมีอาสนะสำหรับตั้งโกศพระบรมธาตุซึ่งยังอยู่ในสภาพดี ..
.. มีฮางฮดหรือรางรินสำหรับรองน้ำสุคนธาราหรือน้ำอบน้ำหอมที่นำมาหยดหล่อพระธาตุ ... มีเสลี่ยงสำหรับหามบั้งไฟจุดบูชาที่แกะสลักลวดลายดอกสวยงาม และรูปนาคลงรักชาดปิดทอง แต่ปัจจุบันทรุดโทรมไปแล้ว
ทางเดินจากอาคารจตุรมุข .. ลักษณะคล้ายวิหารคด
ทางเดินที่มีหลังคาคลุม คล้ายวิหารคดของวัดอื่นๆ .. มีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่
.. และมีกลองโยน (กลองบูชา) โบราณเรียกว่า “ก๋องปูจา”
“วัดต้นเกว๋น” .. นับเป็นวัดเก่าแก่ทรงคุณค่า ที่เปี่ยมเอกลักษณ์แห่งความงามวิจิตรโบราณแบบล้านนาไว้ได้สมบูรณ์แบบมาก หากมีโอกาสก็ควรมาชม สักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และถือโอกาสตามรอยละครดังหลายเรื่องในเวลาเดียวกันค่ะ
Ref: ขอบคุณเนื้อความบางส่วนจาก https://travel.trueid.net/detail/mLyeenxJDopL
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
