Blockdit Logo
Blockdit Logo (Mobile)
สำรวจ
ลงทุน
คำถาม
เข้าสู่ระบบ
มีบัญชีอยู่แล้ว?
เข้าสู่ระบบ
หรือ
ลงทะเบียน
วินทร์ เลียววาริณ
ยืนยันแล้ว
•
ติดตาม
12 เม.ย. 2023 เวลา 00:00 • ความคิดเห็น
นี่เป็นคำถามที่มีคนถามอยู่เรื่อย : ทำไมผมสะกด 'มุขตลก' ไม่ใช่ 'มุกตลก'
นี่เป็นคำถามที่มีคนถามอยู่เรื่อย : ทำไมผมสะกด 'มุขตลก' ไม่ใช่ 'มุกตลก'ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน
แน่นอนผมย่อมมีเหตุผล
มุขตลก หรือ มุกตลก? คำไหนถูก? คำไหนผิด?
หากตอบแบบนักกฎหมาย ก็ต้องสะกด 'มุก' เพราะหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรงคือสำนักงานราชบัณฑิตยสภาสรุปในราวปี 2542 ว่า ที่ถูกต้องคือ มุกตลก
การสรุปนี้ไม่ได้มาจากความเห็นของคนคนเดียว แต่เป็นคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิทั้งนั้น
แต่พจนานุกรมของมติชนกลับแย้งว่า ที่ถูกควรเป็น มุขตลก ซึ่งก็มีเหตุผลจากผู้ทรงคุณวุฒิจำนวนหนึ่งเช่นกัน
1
ราชบัณฑิตยฯอ้างที่มาของการใช้มุกในวรรณคดีโบราณหลายเรื่อง เช่น รามเกียรติ์ ไวพจน์ประพันธ์ ล้วนไม่พบความหมายของคำว่า มุข ที่หมายถึง เจรจาหรือพูด พบแต่หลักฐานที่ชี้ไปทางใช้ มุก
นอกจากเอกสารหลักฐานทางวรรณคดีแล้ว ราชบัณฑิตยฯยังใช้ข้อมูลว่า ประมาณ พ.ศ. 2485 มีคำว่า มุก มุกกิ๊ก และ โม้กิ๊ก ใช้ในภาษาพูด เป็นคำภาษาปากหรือคำคะนอง แปลว่า ปด หลอกให้คนมีอารมณ์ขัน
“คำว่า กิ๊ก เป็นคำที่ตัดมาจาก กิ๊กหน้าวุ๊ย ซึ่งเป็นคำผวนมาจาก กุ๊ยหน้าวิก และเมื่อพิจารณาตามหลักทางภาษาศาสตร์ เรื่องการกลมกลืนเสียง (assimilation) จากคำ มุกกิ๊ก ที่มีใช้กันมา เกิดการกลมกลืนเสียง ก ระหว่างคำ ‘มุก’ กับ ‘กิ๊ก’ มุก ก็ควรสะกดด้วย ก หรือพิจารณาตามหลักนิรุกติศาสตร์ คำ โม้กิ๊ก กลายเสียงเป็น มกกิ๊ก แล้วเป็น มุกกิ๊ก ในที่สุด...”
2
ส่วนคณะกรรมการพจนานุกรมสำนักพิมพ์มติชนให้เหตุผลว่า “มุก ที่สะกดด้วย ก ไก่ ที่ใช้แต่ไหนแต่ไรมา หมายถึงหอยชนิดหนึ่ง ซึ่งนิยมนำเปลือกมาประดับเครื่องเรือน เรียกว่าประดับมุก และหอยที่ชื่ออย่างนี้มีน้ำเมือกสะสมอยู่ภายในจนแข็งเป็นก้อน เรียกว่า ไข่มุก ดังนั้นคำหรือศัพท์ใดๆ ที่พาดพิงถึงหอยดังว่านี้ สมควรใช้ คำว่า มุก (ก ไก่ สะกด)
ส่วน มุข ในภาษาไทยมีที่มาของคำจากภาษาบาลีและสันสกฤต เมื่อนำมาใช้ ก็ไม่ได้ใช้ปะปนกับคำว่ามุกที่เป็นชื่อหอย เพราะมีความหมายกำกับอยู่แล้วว่า หมายถึง หน้า, ปาก, ส่วนหน้า, หรือส่วนของอาคารที่ยื่น โผล่ หรือล้ำเด่นจากส่วนอื่นๆ
เนื่องจากเป็นภาษาต่างประเทศที่ได้รับมาใช้นานจนเป็นนิสัย จึงไม่สามารถขีดเส้นความหมายให้อยู่ที่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้ แต่มีความหมายรวมๆ ดังที่กล่าวมา คำในภาษาก็มีนัยคล้ายกับคนหรือสิ่งที่มีชีวิตที่มีลูกและมีแม่ ส่วนที่เป็นลูก เราใช้ ลูกคำ ลูกคำของมุขนั้นมีอยู่มากมาย เช่น มุขกระสัน มุขเด็จ มุขลด มุขลึงค์ เป็นต้น คำลูกเหล่านี้ล้วนแต่มีนัยที่ออกมาในทาง ‘ยื่น เด่น โผล่’ ส่วนที่เป็นลูกคำของ มุก ได้แก่คำว่า มุกกลม หมายถึงชื่อขนม
1
ด้วยแนวแห่งความหมายของคำว่า มุก-มุข ดังกล่าวมานี้ คำว่า มุขตลก จึงควรเป็นลูกของแม่คำว่า มุข เพราะไม่มีนัยที่พาดพิงถึงชื่อหอย หรือไม่มีลักษณะอย่างหอยมุก
ในการใช้ภาษาทั่วไปอาจพูดเล่นในหมู่เพื่อนฝูงว่า ปล่อยมุข หรือเล่นมุข ก็ล้วนควรเขียนด้วย มุข (ข ไข่ สะกด) เพราะมิได้หมายถึง ปล่อย(หอย) มุก หรือหยิบจับเอา(หอย)มุกมาเล่น
2
มุขที่นำมาใช้ในคำว่า มุขตลก เล่นมุข ปล่อยมุข ฯลฯ มีความหมายว่าคำพูด การพูด ลีลา หรือการกระทำใดๆ ที่มิใช่เป็นไปในลักษณะที่เรียบๆ พื้นๆ หากแต่มีลักษณะเด่นที่ชวนหัว น่าขบขัน หรืออื่นๆ ที่เป็นลักษณะเด่นเป็นพิเศษ จึงเรียกและเขียนว่า มุข”
สำหรับผม คล้อยตามกับเหตุผลของคณะกรรมการพจนานุกรมสำนักพิมพ์มติชนมากกว่า นอกเหนือจากนั้น ผมคิดว่า มุขตลกหรือมุกตลกน่าจะเป็นคำผสมระหว่าง มุข + ตลก หรือ มุก + ตลก ไม่ใช่คำเดียวแต่แรก
มุขที่หมายถึงส่วนหน้าของอาคารหรือส่วนประดับของอาคาร ดูเหมือนจะเข้ากับตลก ซึ่งเป็นการ ‘ประดับ’ ภาษามากกว่ามุกที่หมายถึงหอย
จึงยังเลือกสะกด มุข
ปกติผมจะยอมรับการสะกดของราชบัณฑิตยสถาน เพราะถือว่าเป็นองค์กรที่ดูแลเรื่องการใช้ภาษาไทยโดยตรง แต่บางครั้งก็ขออนุญาตไม่ตาม หากผมเห็นว่ามันสะกดอย่างอื่นโดยไม่ผิดเช่นกัน หรืออาจหรือถูกต้องกว่าด้วยซ้ำ ยกตัวอย่าง เช่น เพงกวิน (ทางการใช้ เพนกวิน แต่เสียงที่ถูกคือ เพง-) เมเธน (ทางการใช้ มีเธน เสียงที่ถูกคือ เม-) เชิร์ต (ทางการใช้ เชิ้ต) นโปเลียน (ทางการใช้ นะโปเลียน) ฯลฯ
แต่ในกรณีนี้ยังไม่เคลียร์ใจ จึงใช้ มุข ต่อ แต่ก็ยินดีเปลี่ยนหากมีหลักฐานชัดกว่านี้จนปฏิเสธไม่ได้
เรื่องก็เป็นมาเช่นนี้แล
1
4 บันทึก
33
2
10
4
33
2
10
โฆษณา
ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
© 2025 Blockdit
เกี่ยวกับ
ช่วยเหลือ
คำถามที่พบบ่อย
นโยบายการโฆษณาและบูสต์โพสต์
นโยบายความเป็นส่วนตัว
แนวทางการใช้แบรนด์ Blockdit
Blockdit เพื่อธุรกิจ
ไทย