22 เม.ย. 2023 เวลา 12:00 • หุ้น & เศรษฐกิจ

ญี่ปุ่นใหม่ พลิกเกมธุรกิจพิชิตโลก

คำพูดว่า ‘ญี่ปุ่นคือผู้นำเทคโนโลยีโลก’ ซึ่งส่งให้ญี่ปุ่นขึ้นเป็นผู้นำเศรษฐกิจโลกไปด้วยนั้น แต่ก็มีเสียงตะโกนว่า “จีนคือโรงงานใหม่ของโลก” “จีนน่าจับตา” ที่ดังเซ็งแซ่ไปทั่วในยุคนี้
แบรนด์ญี่ปุ่นตั้งแต่รถ (โตโยต้า) พัดลม (มิตซูบิชิ) ตู้เย็น (โตชิบา) วิทยุ (พานาโซนิค) ไปจนถึงหูฟัง (โซนี่) เครื่องสำอาง (ชิเซโด้) และเพลง (เจ-ป็อป) เป็นดั่งนิทานปรัมปราที่เล่าขานถึงดินแดนอันเคยรุ่งโรจน์ที่กลับล่มสลาย หรือเรื่องเล่าของตัวเอกที่ตกไปเป็นตัวสมทบ เปิดทางให้จีน เกาหลีใต้ ไต้หวันควบคู่กับสหรัฐอเมริกาก้าวขึ้นมาได้แสงสปอตไลต์
ขณะที่เสียงตัดพ้ออย่างแสนเสียดายว่าหากญี่ปุ่นไม่เชื่องช้า ก็อาจได้มานั่งแถวหน้าเคียงประเทศผู้นำเทคโนโลยีและเศรษฐกิจของโลกซึ่งมีแบรนด์ที่ ‘เซ็กซี่’ กว่า ยุคนี้รถต้องเป็นเทสล่า ชิปต้องมาจากไต้หวัน ดนตรีต้องเป็นเค-ป็อป
แล้วญี่ปุ่นหายไปไหน หรือคำถามที่ถูกต้องควรจะเป็น ‘แล้วญี่ปุ่นหายไปจริงหรือ’ ร่องรอยความเป็นญี่ปุ่นนั้นถูกขจัดให้เลือนหายไปดังเช่นการใช้นักแสดงหญิงชาวอเมริกันมารับบทเป็นคนญี่ปุ่นในหนังฮอลลีวู้ดหรือไม่
มองผิวเผินแล้วก็คล้ายว่าเป็นเช่นนั้นเมื่อนึกชื่อแบรนด์ญี่ปุ่นที่คนยุคนี้นิยมใช้แทบไม่ออก แต่ตลอด 20 ปีที่ผ่านมา กลับเป็นญี่ปุ่นที่เจตนาจะถ่ายถอนตัวเองออกจากการผลิตแบรนด์สินค้าอุปโภคบริโภคที่ถอดแบบเทคโนโลยี ลอกเลียนดีไซน์ และตัดราคากันได้ง่าย ๆ เหล่านั้นไปเสีย
สองทศวรรษที่สูญหายในสายตาชาวโลก แท้จริงแล้วคือสองทศวรรษที่เกิดการพลิกสร้างเปลี่ยนแปลงขนานใหญ่อย่างถอนรากถอนโคนในญี่ปุ่น กลุ่มบริษัทยักษ์ใหญ่ที่เคยมีบริษัทลูกและกิจการย่อยนับพันประเภทพากันทยอยยุบทิ้งธุรกิจ “ที่ไม่นำพาญี่ปุ่นไปสู่นวัตกรรม” ซึ่งหมายความว่าอะไรก็ตามที่ไม่ทำให้ญี่ปุ่นแข่งขันในเศรษฐกิจดิจิทัลได้ก็จะไม่ได้ไปต่อ
และสิ่งที่แตกต่างจากการเปลี่ยนแปลงฉับไวที่องค์กรธุรกิจในตะวันตกทำกัน คือการเปลี่ยนแปลงในญี่ปุ่นนั้นเต็มไปด้วยแรงเสียดทานจากวัฒนธรรมเก่าแก่ ความยึดมั่นในความมั่นคง ค่านิยมที่มนุษย์เงินเดือนจะทำงานในองค์กรเดียวไปจนเกษียณ ความสุภาพ ความขี้เกรงใจ การไม่ทำตัวเป็นที่น่ารำคาญต่อผู้อื่น กระบวนการขั้นตอนประเภท ‘ปลอดภัยไว้ก่อน’ ล้วนทำให้ญี่ปุ่นเปลี่ยนแปลงเนิบช้า ซํ้ายังน่าเห็นใจที่โดนสึนามิถล่มซํ้าในปี 2011 เสียจนในสายตาคนนอกตีขลุมไปว่า ญี่ปุ่นแน่นิ่งหมดสภาพไปเสียแล้ว
ถึงเวลาแล้วที่เราจะถามไถ่เพื่อนเก่าว่า สองทศวรรษที่ ‘สูญหาย’ ญี่ปุ่นพลิกสร้างตัวเองเช่นไร ในวันนี้จึงกลายเป็น “ผู้กุมห่วงโซ่การผลิตรายใหญ่ที่สุดของโลก” ก่อนจะเป็นเราที่ถูกสึนามิเศรษฐกิจดิจิทัลซัดสาดจนสูญหายไปเสียเอง !
"ญี่ปุ่นใหม่ พลิกเกมธุรกิจพิชิตโลก"
Ulrike Schaede เขียน
นุชนาฎ เนตรประเสริฐศรี แปล
สำนักพิมพ์ Amarin HOW-TO
สั่งออนไลน์ได้ที่
เว็บไซต์ Amarinbooks > https://bit.ly/3mLKLPC
หรือ Inbox และร้านหนังสือชั้นนำทั่วประเทศ
มี E-book
โฆษณา