สรุปประเด็น 'งบประมาณฐานศูนย์' หนึ่งใน MOU ของ “รัฐบาลก้าวไกล” คืออะไร?
1. เรื่องนี้กลายเป็นที่สนใจของหลาย ๆ คนเพราะมันเป็นหนึ่งในข้อตกลง MOU ของ “รัฐบาลก้าวไกล” ตามที่ตกลงเซ็นสัญญาร่วมกันเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2023 และถึงแม้มันจะไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่ในประเทศไทยก็ยังไม่เคยมีการจัดทำงบประมาณแบบนี้มาก่อน เพราะฉะนั้นลองมาดูกันครับว่าข้อดีข้อเสียมีอะไรบ้าง และมันจะเข้ามาแก้ปัญหาได้จริง ๆ ไหม
2. โดยปกติแล้วการจัดทำงานประมาณจะเป็นการจัดทำงบประมาณแบบเพิ่มเติมเล็กน้อยจากปีที่ผ่านมา (Incremental Budgeting) ซึ่งก็ถูกใช้กันกว้างขวางทั้งในธุรกิจและรัฐบาลต่าง ๆ เพราะมันเป็นระบบที่ตรงไปตรงมา ง่ายที่จะเข้าใจได้ แต่มันก็มีปัญหาด้วยเช่นกัน
3. สิ่งที่เคยได้ในอดีตก็จะได้ต่อไป ปรับเพิ่ม (ลด) นิดหน่อย โดยมีสมมติฐานพื้นฐานคือเราจะใช้ทรัพยากรในระดับทีเท่า ๆ เดิมต่อไป
4. ปัญหาคืองบประมาณแบบนี้จะมาจากบนลงล่าง (Top-Down) ระดับบนจะเป็นคนกำหนดโครงการ แต่ระดับล่างที่ดูแลโครงการไม่สามารถทำตามเป้าหมายได้เนื่องจากไม่สอดคล้องกับความต้องการที่แท้จริง เกิดเป็นช่องว่างที่ใช้งบไม่หมด ต้องเร่งระบายงบ (บางคนเรียกว่า ‘งบล้างท่อ’) นำไปสู่การใช้งบประมาณแบบผิด ๆ เพราะงบกับความต้องการไม่สมดุลกันอย่างแท้จริง
5. มาพร้อมกับหลักคิด “ไม่ใช้ก็ศูนย์” คือถ้าใช้ไม่หมด ปีหน้าอาจจะถูกตัดงบได้ กลายเป็นการใช้งบไปกับงานที่ไม่ได้สำคัญ โปรเจกต์ที่ไม่มีคุณภาพ ก่อให้เกิดโอกาสทุจริตคอร์รัปชัน และที่สำคัญคือเป็นรายจ่ายของรัฐที่ไม่จำเป็นเลย
6. ‘งบประมาณฐานศูนย์’ (zero-based budgeting หรือ ZBB) เป็นกระบวนการตรวจสอบค่าใช้จ่ายทั้งหมดใหม่ของคุณจาก ‘จุดเริ่มต้น’ (ฐานศูนย์) แทนที่จะย้อนกลับไปดูงบประมาณจากปีก่อนแล้วก็เพิ่มเติมเล็กน้อยจากปีที่ผ่านมา (Incremental Budgeting)
7. งบฯฐานศูนย์แล้ว เมื่อเริ่มตั้งงบประมาณ ทุกอย่างจะเริ่มใหม่ทั้งหมด เป็นการตั้งงบแบบล่างขึ้นบน (Bottom-Up) หรือข้าราชการระดับล่างเป็นผู้ทำและเสนอโครงการขึ้นไป ให้ระดับบนพิจารณาเพื่อตั้งงบประมาณสำหรับปีถัดไป และผ่านการตรวจสอบทุกปีเพื่อพิจารณาว่าวัตถุประสงค์และจำนวนค่าใช้จ่ายเหมาะสมหรือไม่
8. เมื่อรัฐอนุมัติแล้ว เงินงบประมาณจะถูกนำไปใช้ตามความต้องการอย่างแท้จริง ไม่เกิดปัญหางบเหลือแล้วเอาไปใช้ในโครงการที่ไม่อยู่ในแผน ไม่มีปัญหาเรื่องงบค้างท่อเมื่อเงินไม่เหลือ ลดการทุจริตและทราบที่มาที่ไป โปร่งใส ลดต้นทุน เป็นประโยชน์กับทั้งรัฐบาลและประชาชนด้วย
9. ปัญหาของงบฯฐานศูนย์คือเรื่องของความซับซ้อนและทรัพยากรที่ต้องใช้ ทั้งข้อมูล บุคคล และ เวลาที่ใช้ในการจัดเตรียมงบ และถ้าทำทุกปีก็จะส่งผลกระทบต่อโครงการระยะยาวจนไม่สามารถพัฒนาได้อย่างต่อเนื่อง
10. แต่อย่างไรก็ตามในภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ ปัญหาเรื่องงบล้างท่อ การใช้งบประมาณที่ผิด ทุจริตคอร์รัปชัน จนประเด็นเรื่องโปร่งใสของการใช้งบถือเป็นเรื่องสำคัญ งบประมาณฐานศูนย์อาจจะเป็นคำตอบก็ได้
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
