8 ส.ค. 2023 เวลา 22:15 • ศิลปะ & ออกแบบ

ภาพงานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า: จุดเริ่มต้นของศิลปะสมัยใหม่

“งานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า” The Luncheon on the Grass ("Dejeuner sur l'Herbe," 1863) โดย เอดัวร์ มาเนต์ (Édouard Manet)
ท่ามกลางทิวทัศน์อันร่มรื่น หญิงคนหนึ่งนั่งเปลือยกายอย่างไม่อายสายตาผู้คน เธอนั่งชันเข่ามือเท้าคาง เผยรอยยิ้มเล็กน้อย และมองตรงมายังผู้ชมโดยไร้ความเคอะเขิน เสื้อผ้าของเธอกองอยู่เบื้องหน้าพร้อมกับตะกร้าปิกนิก
ชายสองคนสวมเสื้อผ้าเต็มยศตามกระแสแฟชั่น ชายด้านขวายังสวมหมวกแบบที่มักจะใส่ในบ้านกำลังอยู่ในห้วงแห่งการสนทนา ด้านหลังมีหญิงคนหนึ่งสวมชุดสีขาวอย่างหลวม ๆ ก้มตัวอยู่ที่แอ่งน้ำ
องค์ประกอบภาพอันแสนประหลาดนี้สร้างความฉงงสงสัยให้กับผู้ชมไม่น้อย แม้ว่าภาพเปลือยของผู้หญิงจะเป็นเรื่องปกติในประวัติศาสตร์ศิลปะ แต่หญิงสาวที่นั่งเปลือยอยู่นี้กลับไม่มีทีท่าว่าจะเป็นตัวแทนของบุคคลในเทพนิยายหรือบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์ที่เคยมีมา
เมื่อย้อนไปในช่วงทศวรรษที่ 1850 กระเเสศิลปะในฝรั่งเศสแบบ French Academy หรือที่รู้จักในชื่อ Académie des Beaux-Arts หรือจิตรกรรมเชิงวิชาการ ที่เน้นการวาดภาพแบบยุคคลาสสิก และยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา โดยใช้เทคนิคการวาดที่ละเอียดแม่นยำกำลังถูกสั่นคลอนด้วยศิลปะแบบสัจนิยม หรือศิลปะแบบเรียลิสม์ (Realism) ซึ่งมุ่งแสดงความเป็นจริงอันน่ารันทดของชีวิตในขณะนั้น
3
จิตรกรแนวสัจนิยมมักจะวาดภาพประชาชนชั้นแรงงานที่ยากจนในเฟรมผ้าใบขนาดใหญ่ซึ่งปกติแล้วเฟรมผ้าใบขนาดใหญ่จะสงวนไว้สำหรับการวาดภาพเชิงประวัติศาสตร์เท่านั้น เนื่องจากพวกเขาต้องการท้าทายแนวคิดทางวิชาการเกี่ยวกับความงาม ความสมบูรณ์แบบของศิลปะนั่นเอง
เช่นเดียวกันกับ “ภาพงานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า” ที่ถูกวาดลงบนเฟรมขนาดใหญ่กว่า 208 x 264.5 เซนติเมตร หญิงสาวที่นั่งเปลือยผ้าท่ามกลางวงสนทนานั้นไม่ใช้เทพธิดา หรือสตรีคนสำคัญเพราะค่านิยมในสมัยนั้นไม่มีผู้หญิงที่มีเกียรติคนใดจะกล้าเปลื้องผ้าในที่สาธารณะ จึงสมารถสรุปความได้ว่าเธออาจเป็นโสเภณีนางหนึ่งเท่านั้น
“ภาพงานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า” ได้รับแรงบันดาลใจมาจากงานศิลปะอิตาลีในศตวรรษที่ 16 สองชิ้น ได้แก่ The Pastoral Concert ของทิเชียน และ The Judgement of Paris ของไรมอนดี
Titian, The Pastoral Concert (Le Concert Champêtre), c.1509, The Louvre Museum, Paris, France.
ภาพ The Pastoral Concert ชายหนุ่มสองคนแต่งกายมิดชิดกำลังบรรเลงเพลง หญิงเปลือยคนหนึ่งบรรเลงขลุ่ยเอี้ยวตัวหันหลังร่วมวงดนตรี และหญิงเปลือยอีกคนยืนถือเหยือกแก้วรินน้ำลงอ่างหิน ท่ามกลางทิวทัศน์ในชนบทแห่งหนึ่งในเวนิส
Marcantonio Raimondi, “The Judgment of Paris” (ca. 1510–20) (Photo: The Metropolitan Museum of Art Public Domain)
ภาพ The Judgment of Paris เป็นภาพพิมพ์ที่บรรยายฉากจากเทพนิยายกรีก เหตุการณ์ที่จุดประกายให้เกิดสงครามเมืองทรอย มาเนต์ได้รับแรงบันดาลใจจากท่าทางของเทพสามองค์บริเวณมุมด้านล่างขวาของภาพ
Marcantonio Raimondi, “The Judgment of Paris” (Detail)
จะเห็นได้ว่า“ภาพงานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า” ได้ล้อเลียนศิลปะแบบเก่าโดยนำจิตรกรรมคลาสสิก และผลงานศิลปะที่มีชื่อเสียงในขณะนั้นมาดัดแปลงให้เนื้อหาของงานศิลปะเป็นเรื่องของคนธรรมดา ไม่ใช่เรื่องราวอันศักด์สิทธิ์ของศาสนา หรือสะท้อนเรื่องราวประวัติศาสตร์
หญิงที่เปลือยกายท่ามกลางชายที่แต่งองค์ทรงเครื่องอย่างดีก็อาจเป็นสัญลักษณ์ของศิลปะสมัยใหม่ท่ามกลางศิลปะแบบดั้งเดิม เป็นศิลปะของคนธรรมดาสามัญ ไร้การปรุงแต่ง และตรงไปตรงตรงมา
ศิลปินต้องการจะทำลายวิธีการมอง และตีความงานศิลปะแบบเดิมด้วยการประชดประชัน และตั้งคำถามเกี่ยวกับนิยามของงานศิลปะที่ดี โดยการนำงานศิลปะมาวิจารณ์ศิลปะด้วยกันเอง "งานเลี้ยงอาหารกลางวันบนพื้นหญ้า" จึงกลายมาเป็นจุดเริ่มต้นสำหรับศิลปะสมัยใหม่ แสดงวิวัฒนาการ และการทำลายขอบเขตของศิลปะ และเป็นต้นแบบให้ศิลปินรุ่นต่อมา
-ซับศิลป์-
โฆษณา