ผลของการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศต่อการเกิดโรคระบาดในอนาคต
ปัจจุบันนี้สภาพภูมิอากาศของโลกมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้นเรื่อยๆ พบว่าบางประเทศมีฤดูหนาวที่สั้นลงในขณะที่บางประเทศมีฤดูหนาวที่ยาวนานและรุนแรงขึ้น บางพื้นที่เกิดฝนตกชุกแต่บางพื้นที่แห้งแล้ง นอกจากนี้ยังพบว่าบางประเทศ
มีฝนตกในช่วงฤดูหนาวอีกด้วย" สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปนี้มีผลต่อการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อที่สำคัญบางชนิดโดยเฉพาะโรคติดต่อนำโดยแมลงและโรคที่มีน้ำเป็นสื่อ
อุณหภูมิของเฉลี่ยของโลกที่เพิ่มสูงขึ้นส่งผลต่อสภาพภูมิอากาศอันแปรปรวนและวิกฤตต่าง ๆ ที่ตามมา รวมถึงโรคร้ายต่าง ๆ ที่ดูจะทวีความรุนแรงขึ้น ซึ่งน่าจะเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขที่น่ากังวลมากที่สุด ภาวะโลกร้อนเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคระบาดชนิดใหม่ และโรคระบาดซ้ำที่เคยหายไปแล้วแต่กลับมาให้ได้เห็นใหม่ รวมถึงการเพิ่มจำนวนง่ายขึ้นของพาหะนำโรค
การศึกษาวิจัยขององค์การอนามัยโลก (WHO) ชี้ว่า การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ การตัดไม้ทำลายป่า และการขยายตัวของเมือง เป็นสาเหตุหลักบางประการที่อยู่เบื้องหลังการระบาดของไวรัส เช่น ไข้เลือดออก เชื้อไวรัสซิกา และโรคชิคุนกุนยา หรือ โรคไข้ปวดข้อยุงลาย ที่ระบาดอยู่ทั่วโลก
การศึกษานี้เปิดเผยว่า การติดเชื้อที่เกิดจากโรคที่มียุงเป็นพาหะเหล่านี้ และระบาดได้ดีในสภาพภูมิอากาศร้อนชื้นและภูมิอากาศแบบอบอุ่นชื้นกึ่งเขตร้อน มีอัตราเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา โดยมีรายงานที่ระบุว่า จำนวนผู้ป่วยไข้เลือดออกทั่วโลกเพิ่มขึ้น จากราว 5 แสนรายในปี 2000 เป็น 5.2 ล้านรายในปี 2019 แล้ว
ปัจจัยที่มีผลต่อการแพร่กระจายเชื้อก่อโรคมีหลากหลายปัจจัยรวมทั้งสภาพอากาศ อุณหภูมิ และสภาวะแวดล้อมปัจจัยเหล่านี้อาจส่งผลโดยตรงต่อจุลชีพก่อโรคหรืออาจส่งผลต่อพาหะนำโรคและสัตว์ที่เป็นแหล่งรังโรค (reservoir) ด้วยลักษณะที่แตกต่างกันดังนี้
-ผลต่อจุลชีพก่อโรค
จุลขีพก่อโรคที่อาจได้รับผลจากการเปลี่ยนแปลง สภาพภูมิอากาศมีหลากหลายชนิด เช่น ไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา โปรโตซัว เป็นต้น สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปสามารถส่งผลต่อการเจริญเพิ่มจำนวนของจุลชีพที่ระยะต่างๆ ตั้งแต่ช่วงอยู่อย่างอิสระในธรรมชาติหรือช่วงที่ดำรงชีวิตอยู่ภายในแมลงพาหะและแหล่งรังโรค
เชื้อจุลชีพก่อโรคแต่ละชนิดเจริญได้ดีที่สภาวะอุณหภูมิที่แตกต่างกัน เช่น ไวรัส Respiratory syncytial virus จะมีชีวิตอยู่ได้นานกว่าปรกติในสภาวะที่อุณหภูมิต่ำ ในขณะที่พบว่าเชื้อแบคทีเรีย Salmonella จะเจริญเพิ่มจำนวนได้เร็วขึ้นที่อุณหภูมิค่อนข้างสูง โดยพบว่าเชื้อสามารถเจริญได้ในช่วงอุณหภูมิที่กว้างตั้งแต่ 7 - 48 องศาเซลเซียส
- ผลต่อแมลงพาหะนำโรค
ปัจจัยทางสภาพอากาศ อุณหภูมิ ความชุกของฝนและความชื้น ล้วนส่งผลต่อจำนวนและการแพร่กระจ่ายของแมลงพาหะได้
โดยพบว่ายุงซึ่งเป็นพาหะนำโรคได้หลากหลายมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและอุณหภูมิอย่างมาก ลูกน้ำยุง Culex annulirostris ซึ่งเป็นพาหะนำโรคเท้าช้างในมนุษย์ จะตายที่อุณหภูมิต่ำ (ต่ำกว่า 10 องศาเซลเซียส) และที่อุณหภูมิค่อนข้างสูง (สูงกว่า 40 องศาเชลเซียส) ที่อุณหภูมิ 25 องศาเชลเซียส ยุง
C. onnulirostris จะใช้เวลาเจริญจากไข่เป็นตัวเต็มวัยนาน 12-13 วัน แต่จะใช้
เวลาเพียง 9 วันที่อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส"
แสดงให้เห็นว่าช่วงอุณหภูมิที่สูงขึ้นยุ่งจะแพร่พันธุ์ได้เร็วขึ้น นอกจากนี้ปริมาณและความซุกของฝนก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่มีผลต่อวงจรชีวิตของยุง เนื่องจากยุงต้องอาศัยแหล่งน้ำในการแพร่พันธุ์จึงพบยุงมีจำนวนมากในช่วงฤดูฝนและบริเวณที่มีฝนตกชุกและมักพบการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อที่มียุงเป็นพาหะในช่วงฤดูฝนมากกว่าช่วงฤดูอื่นๆ
-ผลต่อแหล่งรังโรค
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตหลายชนิดรวมทั้งสัตว์ที่เป็นแหล่งรังโรคด้วย เนื่องจากวงจรการแพร่กระจายโรคติดเชื้อบางชนิดมาสู่คนจะผ่าน
สัตว์ที่เป็นแหล่งรังโรค เช่น สัตว์ฟันแทะ สัตว์น้ำ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นต้น ทั้งนี้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอาจส่งผลโดยตรงต่อพฤติกรรมของสัตว์หรือผลทางอ้อมต่อแหล่งอาหารหรือถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์นั้นๆ
ยกตัวอย่างเช่นการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิผิวน้ำส่งผลต่อการเจริญของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในน้ำ พบว่าแพลงก์ตอนจะเจริญเพิ่มจำนวนได้ดีมากเมื่ออุณหภูมิผิวน้ำเพิ่มขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กันกับการพบการแพร่ระบาดของอหิวาตกโรคเพิ่มขึ้น ทั้งนี้เนื่องจากเชื้อ Viorio cholerae ซึ่งเป็นเชื้อสาเหตุของอหิวาตกโรคอาศัยและเจริญได้ในแพลงก์ตอนเหล่านี้ สำหรับสัตว์ฟันแทะซึ่งจัดว่าเป็นแหล่งรังโรคของหลากหลายโรครวมทั้งโรคติดเชื้อไวรัสฮันตา(hantavirus) ที่เป็นสาเหตุการเกิดโรคที่ปอดอย่างรุนแรง
คนที่ได้รับเชื้อโดยการหายใจเอาฝุ่นละอองที่ปนเปื้อนสารคัดหลั่งของสัตว์ฟันแทะเข้าไป ในฤดูฝนซึ่งเป็นช่วงที่มีอาหารสำหรับสัตว์ฟันแทะอย่างอุดมสมบูรณ์มักพบว่ามีสัตว์ฟันแทะเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างมาก จึงเพิ่มโอกาสที่จะมีการนำโรคมาสู่มนุษย์
ดังรายงานในปี พ.ศ. 2553 พบว่าที่ประเทศในแถบอเมริกาใต้มีความเชื่อมโยงระหว่างปริมาณสัตว์ฟันแทะและการเกิดโรค hantavirus pulmonary syndrome
จากข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้น แสดงให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ มีนัยสำคัญต่อการเพิ่มจำนวนของเชื้อก่อโรคด้วยปัจจัยต่างๆที่กล่าวมา นอกเหนือจากการจัดการเชิงระบบสาธารณสุข สิ่งที่เราพอจะทำได้เพื่อลดความเสี่ยงที่โลกจะต้องเผชิญกับการระบาดของโรคอุบัติใหม่หรือการระบาดที่รุนแรงขึ้นของโรคเดิม มีดังนี้
1. ลดสาเหตุที่ทำให้เกิดสภาพอากาศเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากมนุษย์อาจทำได้โดยการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น ลดการเผาขยะ ลดการใช้ยานพาหนะที่ใช้
น้ำมันในการเผาไหม้เชื้อเพลิง ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากโรงงาอุตสาหกรรม
2. ป้องกันประชากรกลุ่มเสี่ยงไมให้ได้รับเชื้อก่อโรคอาจทำโดย ดูแลสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอเพื่อให้มีภูมิต้านทานต่อเชื้อก่อโรค ดูแลเรื่องสุขอนามัยการรับประทาน
อาหารและการขับถ่าย ป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัดโดยเฉพาะช่วงที่มีการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อที่มียุงเป็นพาหะนำโรค
3. มีการศึกษาถึงผลของการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโลกต่อการแพร่กระจายของโรคติดเชื้อในทั่วโลกอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะงานวิจัยที่เกี่ยวกับระบาดวิทยา (epidemiology) และนิเวศวิทยา (ecology) ของโรคติดเชื้อ เพื่อที่จะได้พัฒนาระบบเตือนภัยขั้นตัน (early warning systems) เพื่อช่วยให้ประชากรเตรียมพร้อมรับมือกับการแพร่ระบาดของโรค นอกจากนี้องค์กรระดับประเทศควรตระหนักถึงบทบาทในการป้องกันและรักษาโรคติดเชื้อเหล่านี้ เช่น การพัฒนาวัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อและการพัฒนายารักษาที่มีประสิทธิภาพ
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นแล้วก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมาโดยเฉพาะปัญหาด้านสุขภาพในประชากรมนุษย์ การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อเป็นอีกปัญหาหนึ่งที่พบได้บ่อย โรคติดเชื้อที่เกิดขึ้นอาจส่งผลเสียต่อทั้งสังคมและเศรษฐกิจของประเทศ ดังนั้นการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดจากสภาพอากาศเปลี่ยนแปลงจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรตระหนักถึงและให้ความสำคัญ
อ้างอิง
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
