9 ต.ค. 2024 เวลา 11:10 • หนังสือ

‘แม่พลอยตัวจริง’ คือใคร

แม่พลอยตัวจริง ที่หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ฯ ได้นำมาเป็นแบบอย่างแม่พลอยในวรรณกรรม ‘สี่แผ่นดิน’ คือ ‘คุณหญิงจำเริญ ไกรฤกษ์’ มีหลักฐานยืนยันได้จากคำนำในหนังสือ ‘สี่แผ่นดิน’ ที่พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพของท่าน (คุณหญิงจำเริญฯ) ท.จ. เมื่อวันจันทร์ที่ 6 มีนาคม 2515
โดยหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ฯ ได้เขียนไว้ว่า คุณหญิงจำเริญฯ เป็นแบบฉบับท่านหนึ่งสำหรับตัว ‘แม่พลอย’ โดยที่ท่านและแม่พลอยต่างก็มีสามีเป็นมหาดเล็กในราชสำนัก ผู้รับราชการในสมัยรัชกาลที่ 5 จนปลดตนเองออกในรัชกาลที่ 7
คุณธรรมของแม่พลอยตรงกับคุณธรรมท่าน นอกจากนั้นยังได้แนะนำ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ฯ อยู่ตลอด ว่าคนรุ่นท่านจะพูดอย่างไร คิดอย่างไร และมีปฏิกิริยาต่อเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นอย่างไร
ตัวตนของแม่พลอยนั้น หม่อมราชวงค์คึกฤทธิ์เรียกท่านว่า อาเริญ คือคุณหญิงจำเริญ ประเสริฐศุภกิจ (จำเริญ ไกรฤกษ์) เป็นภริยาของพระยาประเสริฐศุภกิจ ท่านเป็นมารดาของ นายพิพรรธน์ ไกรฤกษ์ บิดา ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์
ด้วยเหตุที่มีผู้กล่าวว่าแม่พลอยมีตัวตนจริงๆ ก็อาจเป็นเพราะแม่พลอยได้ถูกใส่คุณลักษณะและคุณธรรมต่างๆ ซึ่งตรงกับคนจริงๆ โดยลักษณะและคุณธรรมต่างๆ เหล่านี้ ได้มาจากผู้ใหญ่ที่ท่านเคารพนับถือหลายท่าน โดยเฉพาะญาติผู้ใหญ่ที่เป็นคนรุ่นเดียวกับแม่พลอย และบุคคลที่คุณชายคึกฤทธิ์ เห็นว่ามีลักษณะและคุณธรรมต่างๆ คล้ายกับแม่พลอยมากที่สุดก็คือ คุณหญิงจำเริญฯ หรือที่ท่านเรียกว่า คุณอาเริญนั่นเอง
เหตุผลก็คือ ประการแรกคุณหญิงประเสริฐศุภกิจ มีสามีเป็นข้าราชสำนักเช่นเดียวกับแม่พลอย โดยสามีของท่านได้รับราชการเป็นมหาดเล็กในสมัยรัชกาลที่ 5 และรับราชการเรื่อยมาจนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระยาประเสริฐศุภกิจ และปลดตนเองออกในสมัยรัชกาลที่ 7
แต่ตัวพระยาประเสริฐศุภกิจนั้นยังห่างไกลจากคุณเปรมของแม่พลอยเป็นอย่างมาก
ส่วนประการที่สองนั้นคุณหญิงเป็นผู้ที่มีความจงรักภักดี มีความซื่อสัตย์ เจริญด้วยพรหมวิหารสี่ และมีความเมตตากรุณาเหมือนกับแม่พลอย โดยคุณหญิงประเสริฐศุภกิจนั้นได้ทำพินัยกรรมให้ทายาทจัดพิมพ์สี่แผ่นดินในงานพระราชทานเพลิงศพของท่าน เพราะท่านเชื่อว่าท่านคือ แม่พลอยในสี่แผ่นดิน
ที่ได้กล่าวมาทั้งหมดนี้ก็เพื่อจะชี้ให้เห็นว่า มีผู้เห็นว่าแม่พลอยในเรื่อง ‘สี่แผ่นดิน’ นั้นเป็นคนจริงๆ มีตัวตน และเหตุที่มีผู้เห็นไปเช่นนั้นก็เพราะแม่พลอยมีลักษณะต่างๆ และมีคุณธรรมซึ่งตรงกับที่คนจริงๆ
ไม่ได้เกิดขึ้นจากจินตนาการแต่อย่างใด
หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ถึงแก่อสัญกรรม เมื่อวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2538 สิริรวมอายุ 84 ปี ต่อมาในปี พ.ศ. 2550 กระทรวงวัฒนธรรมได้เสนอชื่อให้ท่านเป็น บุคคลสำคัญของโลกกับทางยูเนสโก โดยยูเนสโกยกย่องให้ท่านเป็นบุคคลสำคัญของโลกใน 4 สาขา อันได้แก่ การศึกษา วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน
หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นทั้งนักปราชญ์ นักเขียน นักการเมือง ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ประจำปี พ.ศ. 2518 และท้ายสุดนายกรัฐมนตรีคนที่ 13 ของเมืองไทย
เลยขอนำเกร็ดความรู้เกี่ยวกับผลงานระดับมาสเตอร์พีซของท่าน มานำเสนอในวันนี้
ด้วยความเคารพรักและศรัทธา
……………………
ข้อมูลจากในอินเทอร์เน็ต
โฆษณา