สร้างปัญหามาแก้
สมัยที่ผมเรียนคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ วิชาที่มีประโยชน์มากที่สุดวิชาหนึ่งคือการออกแบบสถาปัตยกรรม นักศึกษาออกแบบอาคารตามโจทย์ที่อาจารย์ตั้งไว้ บ่อยครั้งเป็นโครงการจริง งานออกแบบแต่ละชิ้นให้เวลาหนึ่งเดือน ทำการรีเสิร์ช ค้นคว้าหาข้อมูลเกี่ยวกับโครงการ แล้วจึงเริ่มออกแบบ ช่วงแรกเป็นการร่างแบบให้อาจารย์ดู แล้วค่อย ๆ พัฒนาแก้ไขจนลงตัว จากนั้นจึงลงมือ ‘ดราฟท์’ หรือลงหมึกให้เป็นแบบจริง เกือบใช้ก่อสร้างได้
ประโยชน์ของวิชานี้อยู่ที่การวิจารณ์งานของอาจารย์ นักศึกษาล้อมวงดูอาจารย์เชือดลูกศิษย์ทีละราย เป็นไฮไลท์ของงาน!
จะสอบผ่านหรือได้คะแนนดีหรือไม่นั้น นอกเหนือจากความงามของอาคารแล้ว นักศึกษาผู้ออกแบบต้องมีเหตุผลรองรับทุกจุดที่ออกแบบเสมอ ไม่สร้างจุดหนึ่งจุดใดโดยไม่มีเหตุผล อาคารสวยก็ไม่ได้แปลว่าจะสอบผ่าน
อาจารย์ถามว่า “ทำไมที่ว่างตรงนี้จึงเป็นบ่อน้ำ?”
ถ้าลูกศิษย์ตอบว่า “เพราะพื้นที่ตรงนี้เป็นจุดตาย ไม่สามารถทำอย่างอื่นได้ ผมเลยทำเป็นบ่อน้ำสวย ๆ ทำให้อาคารร่มรื่นขึ้น”
แต่ต่อให้ออกแบบบ่อน้ำได้สวยแค่ไหน ลูกศิษย์ก็สอบตก เพราะอาจารย์จะย้อนว่า “แล้วทำไมคุณจึงออกแบบให้มันเป็นจุดตายตั้งแต่แรกเล่าโว้ย?”
ถ้าการดำรงอยู่ของบ่อน้ำมีเพื่อรองรับหน้าที่ใช้สอย เช่น ทำให้บ้านเย็นลง ก็เป็นเหตุผลที่ให้สอบผ่านได้ ถ้าทำเพราะคิดอย่างอื่นไม่ออก ก็กลับไปคิดใหม่
อาจารย์ถามว่า “ทำไมจึงใช้ผนังกระจก?”
“เพราะมันสวยดี”
“แล้วผนังอิฐ ผนังไม้ ผนังดิน ทำให้สวยไม่ได้หรือไง?”
เออ! จริงนะ! สอบตกอีกแล้ว!
อาจารย์ถามว่า “ทำไมคุณใช้หลังคาคอนกรีต? มันไม่ทำให้บ้านร้อนหรือ?”
“เพราะผมเหลือความสูงตรงนั้นแค่ยี่สิบเซนต์ ทำเป็นหลังคากระเบื้องไม่ได้ มุมลาดไม่พอ”
อย่างนี้ก็สอบตกเพราะ “แล้วใครใช้ให้มึง เอ้ย! คุณออกแบบจนตรงนั้นเหลือความสูงแค่ยี่สิบเซนต์เล่าโว้ย!”
คำตอบที่จะทำให้สอบผ่านอาจจะเป็น “เพราะพื้นคอนกรีตชนิดนี้ผสมสารพิเศษสามารถสะท้อนความร้อนออกไปจากอาคารได้ดีกว่า ทำให้ผู้อาศัยอยู่เย็นเป็นสุข เมื่อบ้านดี สังคมก็ดีไปด้วย”
ต่อให้ตอแหล ก็ฟังดูดีกว่าคำตอบแรก!
ถึงจะเรียนมาอย่างนี้แล้ว บ้านเราก็มีงานออกแบบอาคารที่สอบไม่ผ่านเสมอ ยกตัวอย่างเช่น คอนโดมิเนียมส่วนใหญ่ไม่มีพื้นที่ตากผ้าหรือวางเครื่องปรับอากาศ ครัวไม่มีที่ระบายอากาศเพราะออกแบบเป็นห้องกระจกติดตาย เอาสวยก่อนเพื่อให้ขายได้ ที่เหลือไปแก้ปัญหาเอาเอง เราจึงเห็นคอนโดมิเนียมมากมายที่เป็นทัศนะอุจาด
อาคารหลายที่ติดกระจกใสเพื่อให้ดูทันสมัย แต่หากออกแบบไม่เป็น ก็สร้างปัญหาคนเดินชนกำแพงใสจนบาดเจ็บเพราะคิดว่าไม่มีกำแพง สถาปนิกก็แก้ปัญหาโดยออกแบบลายเส้นสติกเกอร์เก๋ ๆ มาติดเพื่อให้คนรู้ว่ามันเป็นกระจก
ป้าย “โปรดระวังกระจกใส”, “โปรดระวังพื้นลื่น”, “โปรดระวังศีรษะ”, “ห้ามเดินลัดสนามหญ้า”, “ห้ามนั่ง” ฯลฯ เป็นเพียงการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ ล้วนเป็นงานสอบตก! สร้างข้อแม้เป็นปัญหาให้แก้
ไม่เพียงอาคาร สิ่งของจำนวนมากก็ออกแบบตามแฟชั่นหรือลอกตามฝรั่งมาทั้งดุ้น ไม่ใช่ตามหน้าที่ใช้สอยให้เหมาะกับสภาพอากาศและวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่น
การออกแบบเป็นเครื่องมือและกระบวนการอย่างหนึ่ง การออกแบบที่ดีรับใช้วิถีชีวิต
งานออกแบบที่ดีมักจะเรียบง่าย ไม่สร้างปัญหามาให้แก้ หากเราศึกษาธรรมชาติ จะพบว่าธรรมชาติก็สร้างงานที่เรียบง่ายเสมอ
โลกปัจจุบันเปลี่ยนจากการออกแบบให้รับใช้วิถีชีวิตมาเป็นวิถีชีวิตเดินตามงานออกแบบ
ออกแบบกล่องกระจกร้อน ๆ แล้วปรับตัวอยู่ในกล่องนั้นโดยพึ่งเครื่องปรับอากาศ
หลายคนดำเนินชีวิตตามทางที่นักการตลาดกำหนด ไม่มีหนี้ก็หาหนี้มาใส่ หน้าตาไม่ได้ขี้เหร่ ก็ต้องไปทำหน้า ไม่มีความจำเป็นต้องใช้สินค้าบางชนิด ก็หามาใช้ตามเพื่อน อยู่ดี ๆ สร้างปัญหามาแก้
“ทำไมจึงซื้อเครื่องนี้?”
“เพราะใคร ๆ ก็มี”
“ทำไมจึงอยากมีแฟน?”
“เพราะใคร ๆ ก็มี”
ตอบอย่างนี้ในวิชาออกแบบแห่งชีวิต ก็สอบตกลูกเดียว!
เราไม่ต้องเป็นนักออกแบบอาคารบ้านเรือนหรือเครื่องใช้ แต่เราสามารถออกแบบชีวิตของเราเองได้ และให้อิสรภาพในการใช้ชีวิตที่ดีเป็นตัวกำหนดงานออกแบบ
และชีวิตที่ออกแบบดีมักเป็นชีวิตที่เรียบง่าย
จากหนังสือ ชีวิตเป็นเรื่องชั่วคราว / วินทร์ เลียววาริณ
- 50
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
