ทำไมคนงี่เง่าไม่รู้ตัวเอง ในทางจิตวิทยา
ดร.ทรงพล เทอดรัตนเกียรติ เรียบเรียง
ปรากฏการณ์ที่คนแสดงพฤติกรรมงี่เง่าโดยไม่ตระหนักถึงสิ่งที่ตนเองทำนั้น เป็นเรื่องที่พบเห็นได้บ่อยในชีวิตประจำวัน ทั้งในความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล การทำงาน หรือแม้แต่พฤติกรรมทั่วไป ในทางจิตวิทยามีทฤษฎีและแนวคิดที่อธิบายปรากฏการณ์นี้อย่างน่าสนใจ โดยชี้ให้เห็นว่าการไม่รู้ตัวของคนที่มีพฤติกรรมงี่เง่านั้น มักเกิดจากความบกพร่องในกระบวนการรับรู้ตนเอง ข้อจำกัดทางความคิด หรือแม้แต่การทำงานผิดปกติของสมอง
## ปรากฏการณ์ดันนิง-ครูเกอร์: ยิ่งโง่ ยิ่งมั่นใจ
ปรากฏการณ์ดันนิง-ครูเกอร์ (Dunning-Kruger Effect) เป็นทฤษฎีสำคัญที่อธิบายว่าทำไมคนที่มีความสามารถต่ำมักประเมินตนเองสูงเกินจริง และไม่ตระหนักถึงข้อบกพร่องของตัวเอง เดวิด ดันนิงและจัสติน ครูเกอร์ ผู้ค้นพบทฤษฎีนี้ได้อธิบายว่า "คนเรามักจะประเมินทักษะความสามารถของตัวเองว่าสูงกว่า หรือเก่งกว่าคนอื่นอยู่เสมอ"[8]
ต้นกำเนิดของการศึกษานี้มาจากกรณีของ McArthur Wheeler ผู้ที่ปล้นธนาคารสองแห่งในวันเดียวกันโดยไม่ปิดบังใบหน้า เพราะเชื่อว่าการทาน้ำมะนาวบนใบหน้าจะทำให้ตัวเองล่องหน แสดงให้เห็นถึงความมั่นใจที่ผิดพลาดอย่างรุนแรง[12]
ผลการศึกษาพบว่า คนที่มีความรู้หรือทักษะน้อยมักจะ:
1. ประเมินความสามารถของตนเองสูงเกินจริง
2. ไม่สามารถตระหนักถึงระดับความเชี่ยวชาญที่แท้จริงของผู้อื่น
3. ไม่รู้ว่าตัวเองไม่รู้อะไรบ้าง[8]
ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นเพราะคนที่มีความสามารถต่ำได้รับผลกระทบซ้อนทับกัน 2 ชั้น:
1. พวกเขาไม่รู้ว่าคำตอบหรือวิธีจัดการที่ถูกต้องคืออะไร
2. พวกเขาไม่รู้ด้วยซ้ำว่าสิ่งที่ตัวเองทำหรือคิดนั้นผิด เพราะขาดความสามารถในการวิเคราะห์ที่จำเป็น[12]
กล่าวอีกนัยหนึ่ง "หากคุณเป็นบุคคลซึ่งพร่องความสามารถ (หรือในที่นี้คือ 'โง่') คุณก็จะไม่สามารถรู้ตัวได้ว่าตนนั้นพร่องความสามารถ... เพราะว่าความสามารถที่จำเป็นในการจะผลิตคำตอบที่ถูกต้องนั้น คือ ความสามารถชุดเดียวกันที่จำเป็นต่อการตระหนักรู้ว่าอะไรคือคำตอบที่ถูกต้อง"[12]
## ภาวะเสียสำนึกความพิการ (Anosognosia): เมื่อสมองปฏิเสธความบกพร่อง
อีกปรากฏการณ์หนึ่งที่อธิบายการไม่รู้ตัวของคนงี่เง่าคือ "Anosognosia" หรือภาวะเสียสำนึกความพิการ ซึ่งเป็นการที่บุคคลไม่สามารถรับรู้หรือเข้าใจถึงความผิดปกติหรือโรคภัยที่ตนเองกำลังเผชิญอยู่[5]
Anosognosia มาจากคำในภาษากรีก "anōsos" หมายถึง "ไม่รู้" และ "gnosis" หมายถึง "การรับรู้" หรือ "ความรู้" ดังนั้นคำนี้จึงมีความหมายโดยพื้นฐานว่า "การไม่รับรู้"[5]
สิ่งสำคัญที่ควรเข้าใจคือ ภาวะนี้ไม่ได้เกิดจากการเสแสร้งหรือแกล้งทำ แต่เกิดจากความผิดปกติในการทำงานของสมอง[9] ผู้เชี่ยวชาญเชื่อว่าสาเหตุมาจากการที่สมองซีกขวาที่มีหน้าที่ในการคิดเชิงนามธรรม การรับรู้และการแก้ไขปัญหาถูกทำลายหรือเสื่อมสภาพลง ทำให้สมองซีกซ้ายเข้ามาทำหน้าที่ทดแทน[9]
ในปี 2005 David Dunning ได้เสนอว่า ปรากฏการณ์ดันนิง-ครูเกอร์นั้นเปรียบเสมือนภาวะ Anosognosia ในชีวิตประจำวัน เพราะทั้งสองกรณีคือการที่บุคคลไม่สามารถรับรู้ถึงข้อบกพร่องของตนเองได้[12]
### พฤติกรรมงี่เง่าในความสัมพันธ์: เมื่ออารมณ์บดบังเหตุผล
ในบริบทของความสัมพันธ์ พฤติกรรมงี่เง่ามักเกิดขึ้นโดยที่คนไม่รู้ตัว "ความรักมักทำให้คนเราดูเด็กลง จนกลายเป็นว่าได้แสดงออกถึงพฤติกรรมงี่เง่าใส่คนรักในแบบที่ตัวเองก็ไม่ทันยั้งคิด"[7]
พฤติกรรมงี่เง่าที่คนมักแสดงในความสัมพันธ์โดยไม่รู้ตัว ได้แก่:
1. ไม่พอใจแล้วชอบขึ้นเสียง
2. ทำเรื่องเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่
3. ประชดประชันด้วยคำพูดแรงๆ
4. ขุดคุ้ยอดีต
5. โกรธไม่เข้าเรื่อง
6. ปล่อยให้อารมณ์อยู่เหนือเหตุผล[7]
ประสบการณ์ของคนที่เคยมองพฤติกรรมงี่เง่าในความสัมพันธ์ของผู้อื่นแล้วคิดว่า "ทำไมงี่เง่าจังวะ" แต่เมื่อตนเองมีความรัก กลับพบว่า "ฉันออกจะเก่งกาจกว่าเพื่อนด้วยซ้ำในการทำให้อีกฝ่ายรู้สึกผิดและรู้สึกผิดมากด้วยคำพูดบางอย่าง แววตาบางอย่าง และอากัปบางอย่างที่น่าขนลุกขนพอง"[11]
## ภาวะหงุดหงิดและการควบคุมอารมณ์ที่บกพร่อง
อารมณ์หงุดหงิด หรือที่ในทางจิตวิทยาเรียกว่า Irritability เป็นอีกลักษณะหนึ่งที่คนมักไม่รู้ตัวว่ากำลังแสดงออก อารมณ์หงุดหงิดถือเป็นอารมณ์ปกติที่เราใช้ตอบสนองต่อเหตุการณ์ที่ไม่สบอารมณ์ เช่น ลูกงอแง คนรักเอาแต่ใจ หรือคุยกับใครสักคนไม่รู้เรื่อง[1]
โดยปกติแล้วอารมณ์หงุดหงิดจะสงบลงได้โดยใช้ระยะเวลาไม่นาน แต่ถ้าเกิดบ่อยจนกลายเป็น "คนขี้หงุดหงิด" ชีวิตจะเริ่มปั่นป่วน มีปัญหาเรื่องการควบคุมอารมณ์ เกิดปัญหาความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง และอาจรุนแรงถึงขั้นเป็นโรคทางจิตเวชได้[1]
ผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาระบุว่า สาเหตุหลักของการเป็นคนขี้หงุดหงิดมี 2 ประการ ได้แก่:
1. ปัญหาทางร่างกาย: นอนไม่พอ ทานอาหารไม่อิ่ม มีอาการเจ็บป่วย ทำให้ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ต่ำกว่าปกติ
2. ปัญหาทางจิตใจ: เครียด กังวล ทำให้ความอดทนต่ำกว่าปกติ พร้อมระเบิดพลังทางลบใส่คนรอบข้าง[1]
## บุคลิกภาพผิดปกติและการขาดความตระหนักรู้
ในบางกรณี การไม่รู้ตัวถึงพฤติกรรมงี่เง่าของตนเองอาจเชื่อมโยงกับบุคลิกภาพผิดปกติ เช่น โรคไซโคพาธ (Psychopaths) ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มโรคบุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคม[6]
บุคคลที่มีบุคลิกไซโคพาธมีลักษณะสำคัญคือ "ขาดความเห็นใจผู้อื่น, ขาดความสำนึกผิด, ความรู้สึกด้านชาไม่เกรงกลัว, ขาดความยับยั้งชั่งใจ และเอาตัวเองเป็นจุดศูนย์กลาง"[6]
บุคคลเหล่านี้ "มักจะมองว่าผู้อื่นเป็นวัตถุที่เขาสามารถใช้เพื่อประโยชน์ของตนเองได้ พวกเขาอาจแสร้งทำเป็นสนใจคุณ แต่ในความเป็นจริง พวกเขาอาจไม่สนใจ"[6] พวกเขาขาดความสำนึกผิด ไม่สนใจว่าพฤติกรรมส่วนตัวจะส่งผลต่อคนอื่นอย่างไร พร้อมทั้งหาเหตุผลเข้าข้างตนเองและตำหนิผู้อื่น[6]
## แนวทางการพัฒนาการตระหนักรู้ในตนเอง
การพัฒนาการตระหนักรู้ในตนเองเป็นกุญแจสำคัญในการลดพฤติกรรมงี่เง่าที่ไม่รู้ตัว ผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาได้แนะนำเทคนิคต่างๆ ดังนี้:
1. ฝึกจับสังเกตอารมณ์ตนเอง: สิ่งแรกที่ผู้เชี่ยวชาญจิตวิทยาแนะนำในการปรับลดความหงุดหงิดคือ การจับสังเกตอารมณ์ตัวเองให้ได้ว่าตัวเองหงุดหงิดอยู่ ดูว่าเราหัวร้อนหรือไม่ มีความคิดในแง่ลบเกิดขึ้นหรือไม่ ลมหายใจเร็วขึ้นหรือติดขัดหรือไม่[1]
2. รู้จักธรรมชาติของตัวเองเวลาหงุดหงิด: สิ่งต่อมาที่คนขี้หงุดหงิดควรทำคือรู้จักธรรมชาติของตัวเองว่าเมื่อหงุดหงิดแล้วเราจะเป็นอย่างไร เช่น บ่นไม่หยุด โวยวาย หรือควบคุมตัวเองไม่อยู่[1]
สำหรับปรากฏการณ์ดันนิง-ครูเกอร์ การตระหนักว่าเรามีความรู้จำกัดและเปิดใจรับฟังผู้เชี่ยวชาญเป็นสิ่งสำคัญ ในกรณีของความสัมพันธ์ การพัฒนาทักษะการสื่อสารและการจัดการอารมณ์จะช่วยลดพฤติกรรมงี่เง่าที่เกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัวได้
## บทสรุป
การที่คนงี่เง่ามักไม่รู้ตัวเองในมุมมองทางจิตวิทยานั้น เกิดจากหลายปัจจัย ทั้งจากปรากฏการณ์ดันนิง-ครูเกอร์ที่ทำให้คนที่มีความสามารถต่ำไม่สามารถเห็นข้อบกพร่องของตนเอง ภาวะ Anosognosia ที่สมองปฏิเสธการรับรู้ความบกพร่อง หรือกลไกทางอารมณ์ที่บดบังเหตุผลในความสัมพันธ์
ในชีวิตประจำวัน เราทุกคนอาจมีช่วงเวลาที่แสดงพฤติกรรมงี่เง่าโดยไม่รู้ตัว การพัฒนาการตระหนักรู้ในตนเอง ฝึกสังเกตอารมณ์และความคิด และเปิดใจรับฟังผู้อื่น จะช่วยให้เราลดพฤติกรรมเหล่านี้ลงได้ อย่างไรก็ตาม ต้องเข้าใจด้วยว่าในบางกรณี การไม่ตระหนักรู้ถึงพฤติกรรมของตนเองอาจเกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางจิตวิทยาหรือทางสมองที่ต้องได้รับการดูแลจากผู้เชี่ยวชาญอย่างเหมาะสม
Citations:
[1] 8 เทคนิคจิตวิทยา เมื่อเป็นคนขี้หงุดหงิดปรับวิธีคิดอย่างไรดี? https://www.istrong.co/single-post/irritated-adjust-your-way-of-thinking
[2] ทำไมผู้หญิงต้องงี่เง่า ไร้เหตุผล ชอบทำให้แฟนปวดกบาลด้วยเรื่องไม่เป็นเรื่อง ... https://pantip.com/topic/32679763
[4] Dunning-Kruger Effect: คนกลางๆ ที่คิดว่าตัวเองเก่ง https://www.careervisaassessment.com/th/articles/dunning-kruger-effect
[5] anosognosia ภาษาไทย | Goong.com - พจนานุกรมรุ่นใหม่ https://goong.com/th/word/anosognosia-%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2/
[6] ชวนรู้จัก “โรคไซโคพาธ” อาการขาดความสำนึกผิด โกหก ไร้ความเห็นใจผู้อื่น https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=31623
[7] 8 พฤติกรรมงี่เง่า ที่คนเรามักชอบแสดงใส่คนรักแบบไม่รู้ตัว - good life update https://cheewajit.com/lifestyle/72341.html
[8] ปรากฏการณ์ 'ยิ่งรู้ ยิ่งโง่' Dunning-Kruger Effect กับสิ่งที่นักลงทุน 'ควร ... https://www.finnomena.com/techtoro/dunning-kruger-effect/
[9] การรับมือกับผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่มีภาวะเสียสำนึกความพิการ https://baanlalisa.com/anosognosia-and-dementia/
[10] 7 โรคทางจิตเวชที่พบบ่อย https://www.bangpakokrangsit.com/care_blog/view/117
[11] ทำไมฉันถึงเก่งกาจในการทำให้อีกฝ่ายรู้สึกผิด - a day magazine https://adaymagazine.com/self-willed/
[12] การเมืองและความโง่ผ่านมุม Dunning–Kruger effect - The MATTER https://thematter.co/thinkers/dunning-kruger-effect/138692
[13] [Wuth] *A N O S O G N O S I A* มันคืออะไร? Anosognosia เป็นการ ... https://www.blockdit.com/posts/634ea125b6085a8114c94b95
[16] 7 โรคจิตเวชที่พบบ่อย - โรงพยาบาลเวชธานี - Vejthani Hospital https://www.vejthani.com/th/2021/11/7-%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%8A%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%9E%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%A2/
[17] ใครชอบงี่เง่าใส่แฟนต้องฟัง!!? - HIGHLIGHT [พุธทอล์คพุธโทร] 26 มิ ย 62 https://www.youtube.com/watch?v=1a8pg0_6Lbc
[18] Dunning Kruger Effect คนเก่ง ที่คิดว่าตัวเองไม่เก่ง แต่คนที่ไม่เก่งก็ชอบคิด ... https://www.youtube.com/watch?v=D2iwDOrtvhE
[19] ทำไม ผู้หญิงต้องงี่เง่า? ไม่เข้าใจ - Pantip https://pantip.com/topic/39466506
[20] Dunning Kruger Effect กำแพงแห่งโลก การเรียนรู้ https://www.iamconsulting.co.th/storie/Dunning%20Kruger%20Effect%20%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B9%81%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81%20%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89
[21] งี่เง่าจนแฟนขู่ขอเลิก! 7 วิธีเลิกนิสัย 'โลกหมุนรอบตัวเอง' ของสาวๆ เมื่อมีแฟน ... https://sistacafe.com/summaries/-%E0%B8%87%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%9F%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%81-7-%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%
[22] รับมือ คนขี้โมโห เหวี่ยง วีน https://www.manarom.com/blog/Deal_with_short_tempered_people.html
[23] Dunning-Kruger Effect ทำไมคนไม่เก่งถึงชอบคิดว่าตัวเองเก่ง - the standard https://thestandard.co/dunning-kruger-effect-overview/
[24] Dunning-Kruger effect รู้อะไรก็ไม่สำคัญเท่ากับการรู้ว่าตนเองนั้นยังไม่รู้อะไร https://brandage.com/article/7119/Dunning-Kruger-effect-
[25] พี่อ้อยพี่ฉอดพอดแคสต์ EP.55 | เรื่องงี่เง่าที่ทำให้เราทะเลาะกัน - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=eLVoiXlFVzg
[26] คุณสมบัติของคนโง่ที่อวดฉลาด: The Dunning-Kruger effect revisited https://thaipublica.org/2017/02/nattavudh-59/
[27] วิธีเอาตัวรอด เมื่อต้องตกอยู่ในวงล้อมของ "คนงี่เง่า" l Worki-P-dia สารานุกรม ... https://www.youtube.com/watch?v=s7xF0ItqSqc
[28] รู้จักกับ The Dunning-Kruger effect ทฤษฎีทางจิตวิทยาที่อธิบายว่า ทำไม ... https://techsauce.co/talentsauce/life-hacks/the-dunning-kruger-effect-the-psychological-theory-that-explains-why-incompetence-begets-confidence
[29] Anosognosia: ขาดความเข้าใจ : r/bipolar - Reddit https://www.reddit.com/r/bipolar/comments/7jljw8/anosognosia_lack_of_insight/?tl=th
[30] Check List 7 สัญญาณเตือนอาการป่วยทางจิตที่ควรปรึกษาแพทย์ https://www.phyathai.com/th/article/7-warning-signs-of-mental-health-issues-that-should-prompt-medical-consultation-ptp
[32] โรคจิตหลงผิด คิดไปเองแบบนี้ ต้องพบแพทย์ - รามา แชนแนล https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%87%E0%B8%9C%E0%B8%B4%E0%B8%94-%E0%B8%84%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%9B%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%9A/
[33] Anosognosia : r/schizophrenia - Reddit https://www.reddit.com/r/schizophrenia/comments/sonugp/anosognosia/?tl=th
[34] โรคซึมเศร้า โรคฮิตหรือแค่คิดไปเอง - โรงพยาบาลพญาไท https://www.phyathai.com/th/article/2876-%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%8B%E0%B8%B6%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2_%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%AE%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD
[35] [PDF] การรับรู้ตราประทับและการเลือกปฏิบัติของผู้ป่วยจิตเภท http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2018/TU_2018_5705034147_10207_11342.pd
[36] 5 โรคจิตเวช สำคัญที่คนไทยควรรู้ - รามา แชนแนล https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%8A-5-%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%84/
[37] ซึมเศร้าซ่อนเร้น (Masked Depression) - โรงพยาบาลมนารมย์ https://www.manarom.com/blog/masked_depression.html
[38] เข้าใจภาวะสิ้นยินดี (Anhedonia) รู้รับมือก่อนความสุขจะสูญไปจากชีวิต https://www.chula.ac.th/highlight/131904/
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
