STEM CELL 101 หรือ เซลล์ต้นกำเนิด
มีหลายชนิดมาก แต่ละชนิดสามารถพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื้อหรืออวัยวะ ได้แตกต่างกัน
แบ่งเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่ 1.USC (Unipotent stem cell) ทำได้แค่ 1 อย่างเท่านั้นไม่สามารถเปลี่ยนไปเป็น เซลล์อื่นได้ เช่น ขอบตาดำ มี Limbal Epithelial Stem Cell) เมื่อผิวกระจกตาเสียหายหรือถลอก เซลล์ตัวนี้จะแบ่งตัวเข้ามาซ่อมแซมให้ดีขึ้นภายใน 1-2 วัน
2.MSCs (Multipotent Stem Cell) มีอยู่ 2 Cells ได้แก่ 2.1 Mesenchymal Stem Cells) ตัวนี้แพร่หลายที่สุดในท้องตลาด ตามคลินิคหรือตามธนาคารเก็บเซลล์สายสะดือ ส่วนใหญ่จะเป็นตัวนี้
สามารถแปลงได้หลากหลาย เช่นกระดูกอ่อน
กระดูก ไขมัน สามารถ control มันให้พัฒนาไปเป็นกล้ามเนื้อ รวมไปถึงเซลล์ประสาทได้ด้วย
2.2 HSCs (Hematopoietic Stem Cells) สามารถจะพัฒนาไปเป็นเซลล์อะไรก็ตามที่เกี่ยวกับ “เลือด” ไม่ว่าจะเป็น เม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง หรือเกล็ดเลือด ไม่สามารถไปเป็นกระดูก หรือกระดูกอ่อนได้เหมือน MSCs
3. Pluripotent Stem Cells กลุ่มนี้คือสุดยอดของ Stem cells หาได้จาก Embryonic Stem Cells มาจากตัวอ่อนทารก เท่านั้น ซึ่งตัวมันสามารถพัฒนาไปเป็นได้ทุกอวัยวะ
เลย แต่ปัจจุบันยังไม่อนุญาตให้เอา Embryonic Stem Cells มาใช้
นักวิทยาศาสตร์เลยใช้เซลล์ปัจจุบันของผู้ใหญ่ ล้างสมองมันใหม่เพื่อให้ย้อนกลับไปเป็น Embryonic Stem Cells เหมือนเดิม เราเรียกเจ้าตัวนี้ว่า
iPSCs (Induce Pluripotent Stem Cells) สเต็มเซลล์ที่สร้างจากการเหนี่ยวนำเซลล์ผู้ใหญ่ ด้วยการตัดต่อ Genes บางอย่างเข้าไป ทำให้มันย้อนวัยกลับไปเหมือนตอนเซลล์ทารกได้
หากเราต้องการสร้างเซลล์กระดูกอ่อน เราต้องเพิ่มจำนวน MSCs ด้วยการเพาะเลี้ยงในน้ำยาเพาะเลี้ยง Culture Media เมื่อได้จำนวนท่่เราพอใจแล้ว ก็เติมสารบางตัวเข้าไป เพื่อให้มันรู้ว่ามันจะต้องไปเป็นอวัยวะใด สุดท้ายต้องสร้างสภาวะเสมือนจริงให้กับมันก่อนจะฉีดเข้าไปในร่างกายมนุษย์จริงๆ เพื่อที่เนื้อเยื้อมันเชื่อมกันและอยู่กับมนุษย์ไปตลอดชีวิต
ปัญหาคือการควบคุม MSCs ว่าจะให้มันไปแก้ไขตรงไหนอย่างมีประสิทธิภาพ
ปัจจุบันมีประเทศที่อนุญาตให้ใช้ MSCs ในทางการแพทย์ เพื่อรักษาโรค GVHD คือโรคต่อต้านเนื้อเยื้อตัวเอง ในประเทศ Canada Japan และใช้เพื่อรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม ในประเทศเกาหลีใต้
ส่วนประเทศไทยยังไม่อนุญาตให้ใช้MSCs มีแต่อนุญาตให้ใช้ HSCs ในการรักษาโรคเกี่ยวกับเลือด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว แต่ ก็ไม่ได้ห้ามให้ฉีด หากคุณหมอที่เป็นเจ้าของไข้ พิจารณาแล้วว่าควรจะใช้ Stem Cells ความเสี่ยงเลยไปตกกับ คุณหมอแทน 🤣😅 ปกติก็ต้องให้เซ็นยินยอมก่อนอยู่แล้ว
ผลข้างเคียงที่พบ ก็คือการเกิดพังผืดขึ้นในอวัยวะใดอวัยวะหนึ่ง ลิ่มเลือดอุดตันในเส้นเลือดดำ แต่น้อยมากๆ และยังไม่พบหลักฐานใดว่าจะทำให้เกิดเซลล์มะเร็ง (ข้อมูล ปี 2024) ซึ่งอาจเปลี่ยนแปลงได้หมดตามการศึกษาที่เพิ่มมากขึ้น
MSCs จะถูกฉีดเข้าที่เส้นเลือดดำ แล้วไปที่หัวใจ แล้วไปที่ปอด และจะอยู่ที่ปอดเยอะมากซึ่งกว่าครึ่งจะถูกกำจัดทิ้งไป ที่ปอดเพราะถูกเม็ดเลือดขาวจัดการ
ส่วนที่เหลือจะวิ่งไปที่ที่เลือดไปเลี้ยงเยอะ เช่น ตับ ไต สมอง ราวๆ 5% จากที่ฉีดเข้าไป 100% และจะวิ่งไปที่ เซลล์ไหนก็ตามที่อักเสบด้วยการส่งสัญญาณของเซลล์ที่อักเสบ และเข้าไปซ่อมแซม ปัญหาตอนนี้คือ เรายังไม่สามารถควบคุมมันให้ได้ตามที่เราต้องการได้ ความเสี่ยงคือ มันอาจกลายเป็น ซอมบี้เซลล์ เซลล์แก่และปล่อยสารที่ไม่ดีต่อเซลล์รอบข้างได้ >> อาจเกิดเป็นมะเร็งได้ ความท้าทายคือ ฉีดเข้าไปแล้ว ให้มันอยู่รอดให้ได้ก่อน จำนวนที่เหมาะสมตอนนี้คือ 10-100 ล้านเซลล์ ต่อคนน้ำหนัก 50 kg.
ธุรกิจเก็บ Stem Cells เพื่อหวังว่าให้ลูกเอาไปใช้ในการรักษาอวัยวะที่เสียหายได้ = การซื้อความหวัง ความอุ่นใจ ให้ลูก แต่ ในอานาคตอีก 10-20 ปี iPSCs มันก็ใช้ทดแทนได้ และมีประสิทธิภาพมากกว่า เพราะมันสร้างทดแทนได้ทุกอวัยวะ และรักษาได้หลายโรคมากกว่า MSCs สรุปว่าเราสามารถใช้เซลล์ของเรารักษาตัวเราเองได้ เมื่อ Technology มันพร้อมมากกว่านี้ในอนาคต
อีกเรื่อง ในภาค Skin care ที่บอกว่า มี Stem Cells สด อันนี้ผิดหลัก เพราะมันตายง่ายมาก บางรายก็ over marketing claim
ควรจะใช้ MSCs จากอวัยวะใด อันดับแรกคือ สายสะดือ อันดับสองคือ ไขมันจากพุง Fat Tissue นำออกมาโดยการดูดไขมัน Liposuction อันดับสาม มาจากไขกระดูก อันดับสี่ คือรากฟัน อันดับที่ห้าคือเยื่อบุโพรงมดลูกของสุภาพสตรี ตอนมีประจำเดือน
สรุป Stem Cells คือความหวังทางการแพทย์ที่สามารถยกระดับชีวิตคนทั้งโลกได้ แต่แค่ยังไม่มี Stardard Protocal ณ ตอนนี้ รอข้อบ่งชี้เกิดขึ้น(กฎหมายรองรับ) องค์ความรู้ที่ลึกซึ้ง และ technology ที่พร้อม เหมาะสม
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
