พื้นฐานโลกพลังงานใหม่: EP.7 — ถ้าระบบพลังงานกลายเป็นวงสนทนา ใครคือคนกลางที่ทุกฝ่ายไว้ใจ?
รู้จักบทบาทใหม่ของ DSO ในยุคที่ทุกคนผลิตไฟฟ้าได้เอง
⸻
เมื่อไฟฟ้าไม่ได้ไหลทางเดียวอีกต่อไป
ลองจินตนาการดูว่า…ถ้าโลกพลังงานคือห้องประชุมใหญ่
แต่ละบ้าน แต่ละโรงงาน แต่ละหลังคาที่มีโซลาร์ คือ “คน” ที่ยกมือพูดพร้อมกันว่า “ฉันอยากผลิตไฟฟ้าเอง”
ระบบไฟฟ้าเดิมเคยเป็นแบบ One-way คือผลิตจากโรงไฟฟ้า ส่งผ่านสายส่ง มาถึงผู้ใช้ปลายทางอย่างเป็นระเบียบ
เหมือนห้องเรียนที่มีคุณครูคนเดียวพูดอยู่หน้าชั้น
แต่โลกวันนี้ไม่ใช่อย่างนั้นอีกต่อไป
ทุกคนมีสิทธิผลิตไฟ ขายไฟ ใช้ไฟ และจัดการโหลดของตัวเอง
กลายเป็น “วงสนทนาพลังงาน” ขนาดใหญ่ ที่ต้องมีใครบางคน…เป็นคนกลางฟังและประสานเสียงให้กลมกลืน
นั่นคือบทบาทใหม่ของ DSO — Distribution System Operator
⸻
DSO คือใคร? ต่างจากการไฟฟ้าแบบเดิมอย่างไร?
แต่เดิม เราคุ้นเคยกับการไฟฟ้าในฐานะผู้จัดส่งไฟฟ้าให้เราถึงบ้าน
แต่ในโลกที่บ้านเองก็ผลิตไฟฟ้าได้ คำถามคือ: ใครจะรับผิดชอบในความสมดุล?
DSO คือบทบาทที่ออกแบบขึ้นเพื่อรับมือกับโลกแบบนี้
โดยเฉพาะเมื่อ Prosumer (ผู้ใช้ที่เป็นผู้ผลิตไฟด้วย) เริ่มมีมากขึ้นในระบบ
DSO ไม่ใช่แค่คนส่งไฟ…แต่คือผู้จัดระบบให้ทุกเสียงในวงสนทนาไฟฟ้าไม่ตีกัน
หน้าที่ของ DSO ได้แก่:
• จัดการความเสถียรในระบบแรงดันต่ำ
• ตรวจสอบและควบคุมโหลด-ผลิตแบบ Real-time
• เชื่อมต่อกับ DER, EV, Battery, และ Smart Grid
• ทำงานร่วมกับ Aggregator และตลาด Flexibility
⸻
ทำไม DSO จึงสำคัญในยุค Energy Transition?
Energy Transition คือการเปลี่ยนผ่านจากระบบพลังงานแบบเดิมสู่ระบบพลังงานที่ยืดหยุ่น กระจาย และยั่งยืน
นั่นหมายถึงเราจะมี:
• แหล่งผลิตพลังงานขนาดเล็กกระจายทั่วประเทศ
• โหลดที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา (EV, Heat Pump)
• โอกาสในการใช้พลังงานให้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุด
แต่ทั้งหมดนี้จะเกิดขึ้นไม่ได้เลย หากไม่มี “คนกลางที่เข้าใจทั้งระบบ”
DSO คือผู้ดูแลให้พลังงานหมุนเวียนเติบโตอย่างมีวินัย และไม่กระทบความมั่นคงของโครงข่ายหลัก
⸻
Enterprise Architecture ที่เปลี่ยนไปเพราะ DSO
องค์กรที่ต้องรับบทบาท DSO ไม่ได้เปลี่ยนแค่หน้าที่ แต่ต้องเปลี่ยน “โครงสร้างภายใน” ด้วย
• Application: รองรับการเชื่อมต่อแบบ Real-time กับ DER หลายประเภท
• Data: ต้องเก็บ-วิเคราะห์-ตัดสินใจแบบกระจาย (Decentralized)
• People: จากวิศวกรสายส่ง → ผู้จัดการพลังงานในระดับชุมชน
• Business: รายได้จากขายไฟ → รายได้จากบริการบริหารโหลด, คุณภาพแรงดัน
นี่ไม่ใช่แค่การอัปเกรดเทคโนโลยี แต่คือการออกแบบสถาปัตยกรรมองค์กรใหม่ทั้งหมด
⸻
ตัวอย่างสถานการณ์จำลอง:
สมมุติว่าชุมชนหนึ่งมีบ้าน 50 หลัง ติดตั้งโซลาร์บนหลังคา 30 หลัง และมี EV รวมกัน 15 คัน
หากไม่มี DSO:
• ตอนกลางวัน: แรงดันไฟฟ้าพุ่งสูงผิดปกติ เพราะทุกบ้านปล่อยไฟเข้าระบบพร้อมกัน
• ตอนเย็น: โหลดสูงขึ้นทันที เพราะทุกคนกลับบ้านมาชาร์จรถ
• ผลกระทบ: หม้อแปลงพิกัดไม่พอ, ไฟตก, ระบบล่มบางช่วง
หากมี DSO:
• มีระบบสื่อสารและควบคุมโหลดแบบชุมชน
• จัดเวลาให้ EV แต่ละคันชาร์จไม่ชนกัน
• จัดการ export จากโซลาร์ให้เหมาะกับสภาพโหลด
• ชะลอการลงทุนขยายระบบ และเพิ่มเสถียรภาพ
⸻
แล้วประเทศไทยล่ะ? เราอยู่ตรงไหน?
แม้บทบาท DSO ยังไม่ถูกนิยามอย่างเป็นทางการในไทย แต่หลายหน่วยงานเริ่มขยับแล้ว
• MEA เริ่มโครงการ Smart Grid ที่ลาดกระบัง, Smart Meter, DERM
• PEA มีแผนจัดการโหลดในพื้นที่ที่มี DER มาก เช่น ภาคเหนือ
• ERC/กกพ. เปิดพื้นที่ Sandbox ให้ทดลอง Aggregator และตลาด Flexibility
ทุกภาคส่วนกำลังเรียนรู้ว่า: ถ้าไม่เปลี่ยนตอนนี้ วันหนึ่งระบบจะรับไม่ไหว
⸻
สรุป: ผู้จัดวงสนทนาในระบบพลังงาน
พลังงานไม่ใช่แค่ไฟที่ไหลตามสาย…แต่มันคือเสียง ความต้องการ และศักยภาพของผู้คน
DSO คือคนกลางที่ทำให้ระบบไฟฟ้าเป็นวงสนทนาที่ปลอดภัย ยืดหยุ่น และร่วมมือกันได้
ถ้าระบบพลังงานในอนาคตคือการอยู่ร่วมกันอย่างฉลาด DSO คือคนที่ทำให้ทุกเสียงมีที่ยืน
⸻
แหล่งอ้างอิง:
• IEA (2023). The Role of DSO in Clean Energy Transition
• EU DSO Entity: https://www.eudso.org
• ERC Thailand – รายงาน Sandbox พลังงานปี 2566
• MEA Smart Grid Pilot Project – ลาดกระบัง
• PEA Smart Distribution Plan 2024
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
