สมองเสื่อมคืออะไร?
สาเหตุที่ทำให้สมองของเราเสื่อมได้หลัก ๆ ก็มีอยู่สองอย่าง คือการที่นิวรอนตายไปเลยเป็นจุด ๆ ถ้าพื้นที่ไหนนิวรอนตายเยอะ สมองส่วนนั้นก็จะฝ่อ หรือที่เรียกว่า Brain Atrophy ซึ่งสาเหตุก็อาจจะมาจากโรคอย่าง Alzheimer’s
ส่วนสาเหตุที่สองมาจากปัญหาอื่น ๆ ในร่างกายที่ส่งผลให้กลุ่มนิวรอนทำงานยากลำบากขึ้นจนถึงขั้นบกพร่อง โดยที่พบบ่อย ๆ คือ หลอดเลือดตีบ ตัน ทำให้เนื้อสมองส่วนนั้น ๆ ขาดเลือด กรณีนี้เรียกว่า สมองเสื่อมจากปัญหาหลอดเลือดสมอง หรือ Vascular Dementia
ถ้าเราลองไปดู MRI ของสมองคนที่สมองเสื่อมที่มาจากการที่นิวรอนตาย เช่น คนที่เป็นโรค Alzheimer’s เราจะเห็นการฝ่อ และการสูญเสียเซลล์ประสาทในสมองได้ชัดมาก
นี่คือ Hippocampus ซึ่งเป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการบันทึกความจำ และการเรียนรู้ ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ เราจะเห็นเลยว่าสมองส่วนนั้นฝ่อหายไปเยอะมาก
และผลที่ตามมาคือ “จำไม่ได้” โดยเฉพาะของที่เพิ่งเกิดขึ้นไม่นาน เช่น จำไม่ได้ว่ากินข้าวไปแล้ว หรือจำไม่ได้ว่าเพิ่งคุยกับใครไป คุยเรื่องอะไร
แล้วเนื่องจาก Hippocampus ทำงานเรื่องการเรียนรู้ด้วย คนที่สมองเริ่มบกพร่องจะออกอาการเช่น เรียนรู้สิ่งใหม่ได้ยาก ต้องบอกหลายครั้ง ทำให้ดูกี่ครั้งก็ไม่เก็ทสักที และเมื่อกลุ่มนิวรอนในพื้นที่นี้ลดลงไปมากขึ้น ก็จะไม่สามารถเรียนรู้ของใหม่ได้เลย ตัวอย่างที่เจอบ่อยคือไม่สามารถเรียนรู้ที่จะใช้ smartphone ได้เป็นต้น ซึ่งอาการเรียรู้ของใหม่ไม่ได้ มักจะมาก่อนอาการจำไม่ได้ที่บอกไปอีก
คนที่เริ่มเป็นอัลไซเมอร์จะเริ่มต้นสูญเสียนิวรอนหรือเซลล์ประสาทในสมองส่วน Hippocampus ก่อนส่วนอื่น และเมื่อสมองส่วนอื่นเริ่มฝ่อตามกันมาก็จะมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย
ถ้านิวรอนส่วนการใช้ภาษา หรือที่เรียกว่า Broca’s Area หายไปเป็นจำนวนมาก คนคนนั้นก็อาจจะเริ่มมีการติดขัดในการใช้ภาษา ตัวอย่างนึงคือ บกพร่องเรื่องการเรียกชื่อสิ่งของ บอกได้แค่ว่ามันเอาไว้ทำอะไร เช่น อาจจะเรียกกปากกา ว่า “ของที่เอาไว้เขียน” หรือเรียกไม้กวาดว่า “แท่ง ๆ ที่เอาผงมารวมกัน”
หรือถ้าเกิดเซลล์ประสาทส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ระยะ และทิศทาง หายไป คนคนนั้นก็จะหลงทางง่ายมาก เพราะไม่สามารถยึดโยงสถานที่ไว้กับระยะทาง หรือทิศทางได้เลย ที่น่ากลัวคือในความคิดของเค้า คือเค้าไม่รู้ด้วยซ้ำว่าที่กำลังเดินอยู่มันผิดทาง ถ้าไปถามก็อาจจะบอกว่าไม่ได้หลง
แล้วถ้านิวรอนที่ตายไปอยู่ในส่วนที่ควบคุมความสามารถในการใช้มือ ร่วมกันฟังก์ชันอื่น ๆ ก็อาจทำให้เกิดอาการใช้มือไม่ได้ดีเท่าที่ควร เช่น ผูกเชือกไม่ได้ ติดกระดุมลำบาก หรือถ้าคนที่สมองเสื่อมเคยมีความสามารถพิเศษมาก่อน เช่น เป็นช่างแกะสลัก เค้าก็อาจจะแกะสลักไม่ได้อีก
อาการที่เราเล่ามาเกิดจากการสูญเสียเซลล์ประสาทในสมอง ซึ่งกระบวนการมันไม่ได้เกิดขึ้นแบบทันที คือไม่ใช่ว่าอยู่มาวันนึงก็ตายไปหมดเลย ดังนั้นอาการเลยอาจจะเริ่มจากเบา ก่อนแล้วค่อยรุนแรงขึ้น และนอกจากอาการที่บอกมาก็อาจจะมีอาการอื่นอีกที่เป็นตัวบ่งชี้ถึงภาวะสมองเสื่อมได้ เช่น นิสัยเปลี่ยน แบบว่าจากเคยใจเย็น ก็กลายเป็นหงุดหงิดง่าย หรือเป็นได้แม้แต่สไตล์การแต่งตัวเปลี่ยน
ถ้าใครสนใจหาความรู้เรื่องโรค Alzheimer's และภาวะสมองเสื่อมเพิ่มเติม สามารถเข้าไปที่เว็บ caregiverthai.com
เว็บนี้มีเป้าหมายที่เน้นการช่วยผู้ดูแล ให้เข้าใจ และ สามารถให้การดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมได้ โดยที่ผู้ดูแลยังมีชีวิตที่สดใส เว็บนี้เลยมี มุมผู้ดูแล ซึ่งสามารถประเมินตัวเองว่าเราเครียดมากมั้ย ถ้าเครียดต้องทำอย่างไร จะหาแหล่งช่วยเหลือในพื้นที่ของตัวเองได้อย่างไร เป็นต้น
อีกเว็บนึงที่อยากแนะนำคือ azthai.org ของสมาคมผู้ดูแลผู้มีภาวะสมอง ซึ่งมีกิจกรรม
เพื่อนช่วยเพื่อน เจอกันเพื่อแบ่งปันประสบการณ์ ที่จะช่วยให้การดูแลมีคุณภาพมากขึ้น และรู้จักผู้ดูแลท่านอื่น ๆ เป็นเครือข่ายผู้ดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม และการฝึกอบรมสำหรับผู้ดูแล ซึ่งจัดปีละ 2 ครั้ง
แล้วถ้าใครอยากเข้าใจภาวะสมองเสื่อมเพิ่มเติมสามารถไปดูคลิปนี้ของ พูด ได้:
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
