Blockdit Logo (Mobile)
IE Insight – วิศวกรอุตสาหการยุคใหม่
•
14 พ.ค. เวลา 00:44 • ธุรกิจ

📘 IE Knowledge Series: EP10

Poka-Yoke – ออกแบบให้งานผิดพลาดไม่ได้ตั้งแต่ต้นทาง
เคยเจอไหม...
-พนักงานเสียบชิ้นงานกลับด้าน
-ใส่ฝาผิดข้าง
-ลืมขันน็อต
-หรือทำขั้นตอนข้ามเพราะรีบจนลืม
หลายโรงงานมองว่านี่คือ “ความผิดพลาดของคน”
แต่ในแนวคิดของ Lean เรามองว่า...
ถ้าระบบเปิดช่องให้ผิดได้
เราควรออกแบบใหม่… ไม่ใช่โทษคน
และนั่นคือหัวใจของ Poka-Yoke
🔍 Poka-Yoke คืออะไร?
Poka-Yoke (ポカヨケ) เป็นภาษาญี่ปุ่น
แปลว่า "ป้องกันข้อผิดพลาดโดยไม่ตั้งใจ"
คือแนวคิดที่ IE ใช้ในการ “ออกแบบกระบวนการ”
ให้ไม่สามารถทำผิดได้ หรือหากจะผิด ก็จะรู้ตัวทันที
🧠 หลักการของ Poka-Yoke
1.ทำให้ผิดไม่ได้ (Error-proof)
เช่น ชิ้นส่วนมีขอบเฉพาะด้าน → เสียบผิดด้านไม่ได้เลย
2.เตือนเมื่อผิด (Error-alert)
เช่น มีเสียงเตือนหากวางชิ้นงานไม่ครบ
3.บังคับให้ตรวจสอบ (Error-check)
เช่น ต้องสแกนบาร์โค้ดให้ตรงก่อนจะเริ่มกระบวนการถัดไป
🛠 ตัวอย่าง Poka-Yoke ที่ใช้ได้จริงในโรงงาน
-ถาดวางชิ้นงานที่ออกแบบตามรูของชิ้น
→ เสียบผิดด้านไม่ได้
-แผ่นแปะสีเพื่อเช็กว่าขันน็อตครบ
→ หากไม่มีสี แปลว่าไม่ได้ขัน
-เครื่องที่ไม่ยอมเริ่มทำงาน หากยังไม่ปิดฝาเครื่อง
→ บังคับให้ปลอดภัยก่อนเริ่ม
-ตะกร้าใส่ชิ้นงานที่มีจำนวนรูตรงกับจำนวนชิ้น
→ ถ้าชิ้นไม่ครบจะรู้ทันทีว่าขาด
📊 เคสจริง: ลดของเสีย 95% จากงานประกอบย้อนขั้นตอน
โรงงานผลิตชิ้นส่วนพลาสติกแห่งหนึ่ง
เจอปัญหาพนักงาน "ประกอบผิดด้าน" เดือนละกว่า 400 ชิ้น
เดิม: ต้องซ่อม ต้องทิ้ง ของเสียสูงมาก
หลังปรับ: IE ออกแบบ Jig รองชิ้นงานใหม่
→ ใส่กลับด้านไม่ได้
→ หากวางผิด ระบบไม่ให้กดเครื่อง
ผล:
✅ ของเสียจากขั้นตอนนี้ลดลงจาก 400 ชิ้น → เหลือ 12 ชิ้น/เดือน
✅ ลดเวลาตรวจสอบ QC
✅ ลดแรงกดดันพนักงาน เพราะผิดได้ยากมาก
💡 ทำไม Poka-Yoke ถึงสำคัญ?
-คนคือมนุษย์ = มีโอกาสพลาดเสมอ
-การตำหนิไม่ทำให้ผิดพลาดหายไป
-แต่การออกแบบที่ดี จะ “ป้องกันความผิดพลาดก่อนเกิด”
-ยิ่งอัตโนมัติมากขึ้น ยิ่งต้องมี Poka-Yoke ควบคู่
📩 ถามตัวคุณตอนนี้...
-กระบวนการไหนในโรงงานคุณ ที่ “เคยผิดซ้ำ ๆ” บ้าง?
-มีงานไหนที่ต้อง “อาศัยความจำ” หรือ “ความชำนาญ” มากเกินไป?
-คุณเคยลองออกแบบให้ผิดไม่ได้ แทนที่จะแก้หลังจากผิดไหม?
Poka-Yoke ไม่ใช่เทคนิคหรู
แต่มันคือการ “ออกแบบที่เข้าใจมนุษย์”
และช่วยให้ทุกคนทำงานได้ดีขึ้น แม้ในวันที่ไม่สมบูรณ์แบบ
📩 หากคุณอยากเริ่มต้นกับ Poka-Yoke
ตั้งแต่ระดับง่าย เช่น Tray, Jig, สี-สัญลักษณ์
ไปจนถึงระบบ Interlock, Sensor, หรือ PLC Control
เรายินดีช่วยวางระบบ Poka-Yoke ที่ “ลงทุนต่ำแต่ผลลัพธ์สูง”
ทักมาคุยกันได้เลยครับ
#IEInsight #PokaYoke #ErrorProofing #LeanThinking #IndustrialEngineering #ลดของเสีย #ออกแบบให้ไม่ผิด
โฆษณา