ดาวเคราะห์ในวงโคจรตั้งฉากรอบดาวคู่
นักดาราศาสตร์ได้พบดาวเคราะห์ดวงหนึ่งที่โคจรที่มุม 90 องศารอบดาวฤกษ์ประหลาดคู่หนึ่ง นี่เป็นครั้งแรกที่เราได้พบหลักฐานที่ชัดเจนของหนึ่งในดาวเคราะห์ผ่านขั้ว(polar planets) รอบดาวฤกษ์คู่หนึ่ง การค้นพบที่น่าประหลาดใจนี้เกิดขึ้นโดยกล้องโทรทรรศน์ใหญ่มาก(VLT)
มีการค้นพบดาวเคราะห์หลายดวงที่โคจรรอบดาวฤกษ์สองดวงในคราวเดียว เหมือนกับพิภพทาทูอีน(Tatooine) ในภาพยนตร์สตาร์วอร์ส ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ ดาวเคราะห์เหล่านั้นมักจะมีวงโคจรที่เรียงตัวใกล้เคียงกับระนาบที่ดาวฤกษ์คู่โคจรรอบกันและกัน อย่างไรก็ตาม มีเงื่อนงำของดาวเคราะห์ที่อยู่ในวงโคจรตั้งฉากหรือผ่านขั้วรอบดาวฤกษ์คู่อยู่ กล่าวคือ ในทางทฤษฎี วงโคจรเหล่านี้เสถียร และก็พบดิสก์ที่ก่อตัวดาวเคราะห์ในวงโคจรผ่านขั้วรอบดาวคู่ อย่างไรก็ตาม จนถึงตอนนี้ ก็ยังไม่พบว่าดาวเคราะห์ผ่านขั้วเหล่านั้นมีอยู่จริง
Thomas Baycroft นักศึกษาปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัยเบอร์มิงแฮม สหราชอาณาจักร ซึ่งนำการศึกษาที่เผยแพร่ใน Science Advances กล่าวว่า ผมตื่นเต้นเป็นพิเศษที่มีส่วนในการตรวจพบหลักฐานที่น่าเชื่อถือว่าการเรียงตัวแบบนี้มีอยู่จริง ดาวเคราะห์ที่น่าพิศวงนี้มีชื่อว่า 2M1510(AB) b โคจรรอบดาวแคระน้ำตาลอายุน้อยคู่หนึ่ง ซึ่งเป็นวัตถุที่มีมวลสูงกว่าดาวเคราะห์ก๊าซยักษ์แต่ก็ยังเล็กเกินกว่าจะเป็นดาวฤกษ์แท้ๆ ได้
2M1510(AB) b เป็นดาวเคราะห์ในวงโคจรตั้งฉากรอบดาวแคระน้ำตาลคู่ ภาพปก ภาพจากศิลปินแสดงดาวเคราะห์นอกระบบรอบแคระน้ำตาลคู่หนึ่ง
ดาวแคระน้ำตาลทั้งสองเกิดคราสซึ่งกันและกันเมื่อมองจากโลก ทำให้พวกมันเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่นักดาราศาสตร์เรียกว่า ระบบคู่คราส(eclipsing binary) ระบบแบบนี้พบได้ยากอย่างไม่น่าเชื่อ มันเป็นเพียงแคระน้ำตาลคู่คราสระบบที่สองเท่านั้นที่เคยพบมา และมันก็ยังมีดาวเคราะห์นอกระบบดวงแรกที่เคยพบในเส้นทางเอียงจากวงโคจรของดาวแม่ทั้งสอง
Amaury Triaud ผู้เขียนร่วม ศาสตราจารย์ที่มหาวิทยาลัยเบอร์มิงแฮม กล่าวว่า ดาวเคราะห์ดวงหนึ่งที่โคจรไม่เพียงแค่ในระบบคู่ แต่เป็นคู่แคระน้ำตาลด้วย เช่นเดียวกับที่มีวงโคจรผ่านขั้ว ซึ่งค่อนข้างไม่น่าเชื่อและน่าตื่นเต้น ทีมพบดาวเคราะห์นี้ในขณะที่ปรับปรุงตัวแปรวงโคจรและกายภาพของแคระน้ำตาลทั้งสอง โดยการรวบรวมการสำรวจจาก UVES บน VLT แคระน้ำตาลคู่นี้ถูกพบในปี 2018 โดย Triaud และคนอื่นๆ ในโครงการ SPECULOOS
นักดาราศาสตร์สำรวจเส้นทางการโคจรของดาวสองดวงใน 2M1510 พบว่าถูกผลักและดึงในแบบที่ไม่ปกติ ชักนำให้พวกเขารู้ถึงการมีอยู่ของดาวเคราะห์นอกระบบดวงหนึ่งในมุมโคจรที่แปลกประหลาด แคระน้ำตาลทั้งสองนั้นมีวงโคจรที่รี สิ่งที่เราพบก็คือ ทรงรีนั้นกำลังขยับไป กล่าวคือมันควงส่าย(precessing)
ภาพแสดงการควงส่าย(precession) วงโคจรของดาวพุธ รอบดวงอาทิตย์
นี่เป็นผลที่เรารู้จักดี การควงส่ายของดาวพุธเองก็ใช้เพื่อทดสอบสัมพัทธภาพทั่วไปในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ในกรณีของดาวพุธนั้น การส่ายเป็นไปแบบบวก(positive/prograde) หมายความว่า มันอยู่ในทิศเดียวกับการโคจร แต่กรณีนี้การควงส่ายสวนทาง(retrograde) หรือถอยหลัง
การควงส่ายแบบเดินหน้าอาจเกิดจากวัตถุที่มีวงโคจรใกล้เคียงกันได้ แต่ถ้าวงโคจรของวัตถุเอียงอย่างรุนแรงหรือกระทั่งตั้งฉากก็จะทำให้เกิดการควงส่ายแบบถอยหลัง Baycroft กล่าวว่า เราตรวจสอบลำดับเหตุการณ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดแล้ว และแบบเดียวที่สอดคล้องกับข้อมูลก็คือ ถ้าดาวเคราะห์อยู่ในวงโคจรผ่านขั้วรอบดาวคู่นี้
ดังนั้นแล้ว ถ้ามีดาวเคราะห์นี้อยู่จริง แล้วมันไปอยู่ในวงโคจรผ่านขั้วได้อย่างไร ก็เป็นไปได้ที่ดิสก์กำเนิดดาวเคราะห์จะมีการเรียงตัวแบบนั้นตั้งแต่แรก โดยเฉพาะถ้าดาวเคราะห์มีขนาดใหญ่ แคระน้ำตาลในคู่นี้ต่างก็มีมวล 35 เท่ามวลดาวพฤหัสฯ ดังนั้น ว่าที่ดาวเคราะห์ก็น่าจะเป็นดาวเคราะห์ก๊าซยักษ์ด้วย ดาวเคราะห์ขนาดเล็กกว่านั้นก็อาจจะอพยพเข้ามาจากวงโคจรที่เอียงน้อยหน่อยสู่วงโคจรผ่านขั้วได้
2M1510 AB ดาวแคระน้ำตาลคู่ที่มีดาวเคราะห์นอกระบบในวงโคจรที่ตั้งฉาก
การค้นพบนี้ยังไม่จบเนื่องจากการวิเคราะห์ปัจจุบันไม่ได้ช่วยให้ทีมระบุคุณสมบัติของวัตถุได้ โดยคร่าวๆ วัตถุน่าจะมีคาบการโคจรระหว่าง 100 จนถึงหลายพันวัน และมีมวลตั้งแต่ 10 ถึง 1000 เท่ามวลโลก โดยช่วงมวลที่เป็นไปได้มากที่สุดอยู่ที่หลายร้อยเท่ามวลโลก(ดาวพฤหัสฯ มีมวล 318 เท่าโลก) อย่างไรก็ตาม พวกเขาวางแผนที่จะสำรวจติดตามผลระบบแห่งนี้ โดยมีเป้าหมายเพื่อจับคราสเหตุการณ์อื่นๆ ซึ่งจะช่วยให้ได้ข้อมูลการโคจรที่ดีขึ้น
การค้นพบนี้เกิดขึ้นโดยบังเอิญเมื่อการสำรวจของเราไม่ได้รวบรวมเพื่อมองหาดาวเคราะห์ หรือการเรียงตัวโคจรใดๆ นี่จึงเป็นเรื่องที่น่าประหลาดใจอย่างใหญ่หลวง Triaud กล่าว โดยรวมแล้ว ผมคิดว่านี่แสดงให้เรานักดาราศาสตร์และสาธารณชนได้เห็นว่าในเอกภพที่น่าทึ่งที่เราอาศัยอยู่นี้อะไรก็เป็นไปได้ รายงานการค้นพบเผยแพร่ในวารสาร Science Advances
แหล่งข่าว eso.org – “big surprise”: astronomers find planet in perpendicular orbit around pair of stars
iflscience.com – new planet in strange perpendicular orbit around binary stars is straight out of science fiction
sciencealert.com – a quirk of light has revealed the weirdest planetary system yet
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
