🪐 ไขปริศนา 'ดวงจันทร์ไม่สมมาตร': โลกของเราคือตัวการที่ทำให้ภายในดาวบริวารไม่สมดุลจริงหรือ?
"ดวงจันทร์หันด้านเดียวเข้าหาโลกตลอดเวลา... แต่ใครจะรู้ว่า 'ข้างใน' ของมันก็ไม่ได้หันหน้ามาเหมือนด้านนอก” เรารู้กันมานานว่าผิวของดวงจันทร์สองฝั่งไม่เหมือนกัน — ด้านที่มองเห็นจากโลกมีพื้นเรียบ ลาดเอียง มีจุดมืดคล้ายทะเล เรียกว่า มาร์เรีย (Maria) ส่วนด้านไกลจากโลกนั้นกลับขรุขระ เต็มไปด้วยหลุมและเนิน
แต่ตอนนี้ นักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่าความไม่สมมาตรนี้ลงลึกไปถึง "ข้างใน" ดวงจันทร์ — ด้านหนึ่งของแกนกลางอาจร้อนกว่าอีกด้านหนึ่งอย่างมีนัยสำคัญ และ “โลกของเรา” อาจเป็นตัวการที่ทำให้มันเป็นแบบนั้น
งานวิจัยล่าสุดจาก Ryan Park และทีมวิจัยที่ห้องปฏิบัติการแรงขับเคลื่อนไอพ่นนาซ่า (NASA Jet Propulsion Laboratory) ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Nature เมื่อพฤษภาคม 2025 ได้เปิดเผยว่า ความร้อนและการเสียรูปภายในแกนกลางของดวงจันทร์ไม่ได้กระจายตัวอย่างสม่ำเสมอเหมือนที่เคยคิด และสิ่งที่ทำให้ 'ดวงจันทร์ภายในไม่สมมาตร' นี้ อาจไม่ใช่สิ่งอื่นใดเลย นอกจากแรงโน้มถ่วงมหาศาลจาก 'โลก' ที่ดึงรั้งมันอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน
🔭 ภารกิจที่เปิดโลกใต้ผิวดวงจันทร์: GRAIL
ในปี 2011–2012 NASA ได้ส่งยานแฝดสองลำชื่อ GRAIL โคจรรอบดวงจันทร์ ไม่ใช่แค่เพื่อถ่ายภาพ แต่เพื่อ 'ตรวจจับคลื่นแรงโน้มถ่วง' — เพราะสนามโน้มถ่วงนั้นสะท้อนถึงมวล ซึ่งมวลก็คือ 'เนื้อภายใน' ของดวงจันทร์นั่นเอง
ทีมวิจัยวิเคราะห์การสั่นสะเทือนและการเปลี่ยนตำแหน่งของยานอย่างละเอียดลึกซึ้ง เพื่อสร้าง 'แผนที่ความโน้มถ่วง' ของดวงจันทร์ในระดับที่ละเอียดอ่อนราวกับกำลัง 'ฟังเสียงลมหายใจ' ของมัน
ผลที่ออกมาไม่ธรรมดา: ดวงจันทร์ตอบสนองต่อแรงดึงจากโลกมากกว่าที่คาดถึง 72% ซึ่งบ่งชี้ว่าโครงสร้างภายในของมันต้อง 'ไม่สมดุล' อย่างแน่นอน
แม้จะมีการทดสอบหลายสมมุติฐาน แต่แบบจำลองที่อธิบายปรากฏการณ์นี้ได้ดีที่สุดคือ: ด้านที่หันเข้าหาโลกมีอุณหภูมิภายในสูงกว่าด้านไกลอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งเป็นภาวะที่นักวิจัยเรียกว่า Lopsided Thermal Structure หรือ 'โครงสร้างความร้อนที่ไม่สมมาตร' นั่นเอง
🔥 แล้วความ 'ไม่สมมาตรจากข้างใน' นี้เกิดขึ้นได้อย่างไรกันแน่?
นักวิทยาศาสตร์มี 2 แนวคิดหลักที่น่าสนใจเพื่ออธิบายปรากฏการณ์นี้...
1. โลกทำให้ดวงจันทร์ไม่สมมาตร: แรงดึงมหาศาลจากโลกไม่เพียงทำให้ดวงจันทร์หันด้านเดียวเข้าหาเราตลอดเวลา แต่ยังอาจ 'ดึงและนวดให้ด้านใกล้ร้อนขึ้น' อย่างต่อเนื่องนานนับพันล้านปี เหมือนกับการนวดแป้งด้านเดียวซ้ำ ๆ — ทำให้ความร้อนสะสมมากกว่าอีกด้านอย่างมีนัยสำคัญ
2. ความร้อนมาจากการชนในอดีต: มีความเป็นไปได้ว่าเมื่อหลายพันล้านปีก่อน ดวงจันทร์อาจถูกวัตถุขนาดใหญ่พุ่งชนเพียงด้านเดียว (อาจเป็นด้านไกลจากโลก) ทำให้แก่นภายในเคลื่อนผิดรูปและเย็นตัวไม่เท่ากัน
🌍 แล้วโลกเกี่ยวอย่างไร?
เรามักมองว่าโลกของเราหมุนรอบโลก และดวงจันทร์ก็แค่โคจรรอบเราเท่านั้น แต่ข้อเท็จจริงที่คนทั่วไปอาจไม่เคยรู้คือ โลกก็ส่งผล 'ย้อนกลับ' สู่ดวงจันทร์อยู่ตลอดเวลาเช่นกัน
แรงไทดัลนี้ไม่เพียงแค่ทำให้เกิดน้ำขึ้น-น้ำลงบนโลกของเราเท่านั้น แต่ยังบิดงอ เปลี่ยนรูป และลากเนื้อภายในดวงจันทร์ให้เสียสมดุลอย่างช้าๆ เป็นเหมือนแรงกระทำระยะยาวที่จะค่อยๆ เปลี่ยนแปลงภายในของดาวบริวารที่ดูเงียบสงบดวงนี้ไปตลอดกาล
มันเหมือนความสัมพันธ์แบบแม่ลูกที่เหนียวแน่นเกินไป จนแม้ลูกจะเงียบ... ก็ไม่ได้แปลว่าลูกจะไม่บิดเบี้ยวจากข้างใน
🧠 ความไม่สมมาตรเล็ก ๆ ที่เปลี่ยนโลกทั้งใบ
นี่อาจดูเป็นเพียงเรื่องดาราศาสตร์อันไกลตัว แต่ก็เป็นเครื่องเตือนใจว่า... ความไม่สมดุลเล็กน้อยในธรรมชาติ สามารถส่งผลลึกซึ้งจนเปลี่ยนชะตากรรมของสิ่งนั้นได้จริง...จากภายใน
ดวงจันทร์ที่เราเห็นเพียงครึ่งเดียว อาจกำลัง 'กล้ำกลืนความไม่เท่าเทียม' จากภายในอยู่เงียบ ๆ ในขณะที่ยังคงต้อง 'ยิ้ม' ให้โลกทุกคืน โดยไม่ปริปากพูดอะไรเลย
🏠 แล้วประเทศไทยล่ะ? เกี่ยวอะไรกับดวงจันทร์เบี้ยว?
จริงอยู่ว่าประเทศไทยยังไม่ได้มีภารกิจโคจรรอบดวงจันทร์เป็นของตัวเอง แต่เรามีโอกาสสำคัญยิ่งที่จะก้าวเข้าสู่ยุคใหม่ของ 'ข้อมูลดาราศาสตร์' หากมีการลงทุนด้านการศึกษา การวิจัยแรงโน้มถ่วง และระบบวิเคราะห์ข้อมูลอวกาศอย่างจริงจัง
หลักสูตรวิทยาศาสตร์ด้านดาราศาสตร์และฟิสิกส์แรงโน้มถ่วงสามารถพัฒนาขึ้นได้ในมหาวิทยาลัยไทย เพื่อบ่มเพาะและสร้างทีมนักวิจัยรุ่นใหม่ ที่อาจกลายเป็นส่วนสำคัญของพันธกิจระดับโลกในอนาคต
และหากวันหนึ่ง 'ดวงจันทร์ที่ไม่สมมาตร' เป็นคำที่ถูกพูดถึงในอวกาศระหว่างประเทศ เราในฐานะประเทศไทยจะอยู่ตรงไหนในบทสนทนานั้น? เราจะเป็นเพียงผู้เสพข้อมูล หรือเราจะเป็นผู้ร่วมตีความอนาคตของจักรวาล?
💖 โปรเจกต์ 'วิทยาศาสตร์เข้าใจง่าย' นี้เขียนขึ้นโดยผู้เขียนอิสระเพียงคนเดียว และไม่มีทีมงานสนับสนุน หากคุณเห็นว่างานเล่าเรื่องเชิงลึกเช่นนี้มีคุณค่าและอยากให้มีอยู่ต่อไป สามารถร่วมสนับสนุน '☕ค่ากาแฟ' เพื่อเป็นกำลังใจในการสร้างสรรค์ผลงานชิ้นต่อไปได้นะครับ ขอบคุณที่อ่านจนจบค่ะ 🙏
💬 ดวงจันทร์ไม่เคยพูด แต่บางทีเราก็ต้อง 'ฟัง' มันให้ดี... แล้วคุณล่ะ... เคยรู้ไหมว่า 'หน้าที่เห็น' อาจไม่ใช่ 'ภายในที่เป็น' — ทั้งในตัวเรา หรือในจักรวาลอันกว้างใหญ่
💬 ถ้าคุณเคยเงยหน้ามองดวงจันทร์ในคืนไหน ลองแชร์เรื่องนี้ให้เพื่อนคุณอ่านดู แล้วถามเขาว่า... "ถ้าดวงจันทร์ยังมีเบื้องลึกที่เราไม่รู้ แล้วเราจะกล้าเชื่อเพียงแค่สิ่งที่มองเห็นด้วยตาได้มากแค่ไหน?"
📌 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ข้อมูลจากภารกิจ GRAIL (2011–2012) ของ NASA ชี้ว่าโครงสร้างภายในดวงจันทร์ไม่สมมาตร
✅ ด้านที่หันเข้าหาโลกมีความร้อนภายในสูงกว่า และเปลี่ยนรูปมากกว่าอีกด้าน
✅ แบบจำลองที่อธิบายได้ดีที่สุดคือโลกมีผลทำให้ดวงจันทร์ไม่สมมาตรจากแรงโน้มถ่วง
✅ ความไม่สมดุลภายในอาจมีผลยาวนานต่อพัฒนาการทางธรณีวิทยาและสนามแม่เหล็กของดวงจันทร์
✅ ประเทศไทยสามารถร่วมวิจัยในศาสตร์ด้านนี้ได้ หากมีการสนับสนุนอย่างจริงจัง
🔎 แหล่งอ้างอิงเพิ่มเติม
1. Park, R. S., et al. (2025). Thermal asymmetry in the Moon’s mantle inferred from monthly tidal response. Nature. https://doi.org/pm6v
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
