🧠 นักวิทย์ แฮกสมอง หมึกยักษ์ | เผยหลักฐาน ภาพลักษณ์ร่างกาย ที่ซับซ้อนในสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
คุณเคยได้ยินเรื่อง "ภาพลวงตาของแขนยาง" (rubber hand illusion) ไหมครับ? การทดลองสุดคลาสสิกที่นักวิทยาศาสตร์สามารถ "หลอก" สมองของเราให้เชื่อว่าแขนยางปลอมๆ คือแขนของเราเองได้...
เราเคยรู้ว่าภาพลวงตานี้ใช้ได้ผลกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม... แต่จะเกิดอะไรขึ้นถ้ามันใช้ได้ผลกับสัตว์ที่ฉลาดล้ำแต่มีสายวิวัฒนาการที่ห่างไกลจากเราอย่างสิ้นเชิง อย่าง "หมึกยักษ์"?
🎩 ภาพลวงตาสุดคลาสสิก
เช่นเดียวกับมนุษย์ หมึกยักษ์สามารถถูกหลอกให้คิดว่าหนวดปลอมเป็นของพวกมันเองได้
"ภาพลวงตาของแขนยาง" ซึ่งถูกสาธิตครั้งแรกในช่วงปลายทศวรรษ 1990 เกี่ยวข้องกับการซ่อนมือของจริงของบุคคลและวางมือปลอมไว้บนโต๊ะตรงหน้าพวกเขา จากนั้นจึงลูบมือทั้งสองข้างพร้อมกัน ต่อมา พบว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆ เช่น หนู ก็สามารถถูกหลอกได้ด้วยกลอุบายเดียวกัน
ล่าสุด ซูมิเระ คาวาชิมะ (Sumire Kawashima) และ ยูซูรุ อิเคดะ (Yuzuru Ikeda) จาก University of the Ryukyus ในโอกินาวา ประเทศญี่ปุ่น ได้ค้นพบว่าหมึกยักษ์ก็อ่อนไหวต่อภาพลวงตานี้เช่นกัน
🐙 การทดลองกับหมึกยักษ์
ในการศึกษานี้ หมึกยักษ์ชนิด Callistoctopus aspilosomatis ที่ถูกเลี้ยงไว้ได้ถูกนำไปวางในตู้ทดลอง มีการวางหนวดหมึกยักษ์ปลอมที่ทำจากเจลนุ่มๆ ซึ่งติดอยู่กับฉากกั้นทึบแสงไว้เหนือหนวดข้างหนึ่งของหมึกยักษ์จริง เป็นการบดบังมุมมองที่มันจะเห็นหนวดจริงของตัวเอง จากนั้นหนึ่งในนักวิจัยได้ใช้คาลิปเปอร์พลาสติกลูบทั้งหนวดปลอมและหนวดจริงในเวลาเดียวกัน
หลังจากผ่านไปประมาณ 8 วินาที นักวิจัยได้ "หยิก" หนวดปลอม ด้วยแหนบ
หมึกยักษ์ทั้งหกตัวที่เข้าร่วมในการทดลอง 24 ครั้งนี้ ได้แสดงพฤติกรรมการป้องกันตัว เช่น การเปลี่ยนสี, การหดหนวด, หรือการหลบหนี
และเมื่อทำการทดลองโดยไม่มีการลูบ หรือลูบแบบไม่พร้อมกัน หรือเมื่อท่าทางของหนวดปลอมไม่ตรงกับหนวดจริง ผลของภาพลวงตาก็หายไป
🔍 ความหมายที่ซ่อนอยู่: ข้อดีและข้อเสีย
การทดลองนี้แสดงให้เห็นทั้งประโยชน์และข้อบกพร่องในวงจรการทำงานของสมองมนุษย์และหมึกยักษ์ อิเคดะกล่าว "ภาพลวงตานี้อาจบ่งชี้ถึงความสามารถของหมึกยักษ์ในการคาดการณ์และทำนายล่วงหน้า ซึ่งเป็นข้อได้เปรียบเพื่อความอยู่รอด" เขากล่าว "ในทางกลับกัน ความสามารถนี้เกิดขึ้นเป็นผลข้างเคียงของความผิดพลาดหรือความขัดแย้งในการประมวลผลในสมอง และก็ถือเป็นข้อบกพร่องด้วยเช่นกัน"
ปีเตอร์ ก็อดฟรีย์-สมิธ (Peter Godfrey-Smith) จาก University of Sydney ออสเตรเลีย กล่าวว่าผลลัพธ์นี้เป็นสิ่งที่เขาไม่คาดคิดมาก่อน "มันชี้ให้เห็นว่าหมึกยักษ์มี 'ภาพลักษณ์ร่างกาย' (body image) ที่ซับซ้อนมาก" เขากล่าว "ผมรู้สึกทึ่งกับความจริงที่ว่าเงื่อนไข 'ท่าทางที่ไม่สอดคล้องกัน' (posture incongruence) นั้นได้ผลอย่างที่มันเป็น: ในกรณีนั้น หมึกยักษ์ไม่ได้มองว่าหนวดยางเป็นของตัวเอง แม้จะมีการลูบพร้อมกันก็ตาม"
🏡 แล้วเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับเราอย่างไร?
การค้นพบนี้ทำให้เราต้องกลับมามอง "หมึกยักษ์" และสัตว์ทะเลอื่นๆ ในน่านน้ำไทยด้วยความทึ่ง... ไม่ว่าจะเป็นหมึกสาย, หมึกกระดอง, หรือหมึกกล้วยที่พบในอ่าวไทยและทะเลอันดามัน...
พวกมันไม่ใช่แค่ "อาหารทะเล" หรือสิ่งมีชีวิตที่ขับเคลื่อนด้วยสัญชาตญาณ แต่เป็นสัตว์ที่มี "โลกภายใน" และการรับรู้ร่างกายที่ซับซ้อนอย่างไม่น่าเชื่อ การค้นพบนี้คือเครื่องย้ำเตือนให้เราต้องปฏิบัติต่อพวกมันด้วยความเคารพและพิจารณาถึงสวัสดิภาพของพวกมันมากขึ้น ทั้งในเชิงการประมงและการอนุรักษ์
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ หมึกยักษ์ก็โดนหลอกได้: งานวิจัยใหม่แสดงให้เห็นเป็นครั้งแรกว่า "หมึกยักษ์" สามารถถูกหลอกด้วย "ภาพลวงตาหนวกยาง" ได้เช่นเดียวกับมนุษย์และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆ
✅ พิสูจน์ด้วยการหยิก: เมื่อนักวิจัยลูบหนวดจริงและหนวดปลอมพร้อมกัน แล้วไปหยิกหนวดปลอม หมึกยักษ์จะแสดงพฤติกรรมป้องกันตัวราวกับว่าหนวดปลอมนั้นเป็นของมันเอง
✅ เงื่อนไขที่เข้มงวด: ภาพลวงตานี้จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อการลูบต้อง "พร้อมกัน" และ "ท่าทาง" ของหนวดปลอมต้องสอดคล้องกับหนวดจริงเท่านั้น
✅ ภาพลักษณ์ร่างกายที่ซับซ้อน: การค้นพบนี้บ่งชี้ว่าหมึกยักษ์มี "ภาพลักษณ์ร่างกาย" (body image) และการรับรู้ร่างกายของตัวเองที่ซับซ้อนกว่าที่เราเคยคิดไว้มาก
✅ วิวัฒนาการที่น่าทึ่ง: แสดงให้เห็นว่าสิ่งมีชีวิตที่มีสายวิวัฒนาการห่างไกลกันมากอย่างมนุษย์และหมึกยักษ์ สามารถพัฒนาการรับรู้ที่ซับซ้อนในลักษณะที่คล้ายคลึงกันได้
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การค้นพบว่าหมึกยักษ์ก็ "ถูกหลอก" ได้เหมือนคนนี้ ทำให้คุณมองความฉลาดของสัตว์เปลี่ยนไปไหมครับ? แล้วคุณคิดว่าสัตว์ชนิดไหนอีกที่อาจจะมีความรู้สึกนึกคิดที่ซับซ้อนใกล้เคียงกับมนุษย์?
มาแบ่งปันมุมมองกันในคอมเมนต์... และถ้าเรื่องนี้น่าทึ่ง 🐙 อย่าลืมกดบันทึกไว้ หรือแชร์ให้เพื่อนๆ ได้ร่วมไขปริศนาแห่งท้องทะเลนี้ด้วยกันนะครับ!
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Kawashima, S., & Ikeda, Y. (2025). Rubber arm illusion in octopus. Current Biology. http://doi.org/g9twp7
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
การพยายามทำความเข้าใจ "จิตใจ" ของสิ่งมีชีวิตที่แตกต่างจากเราอย่างสิ้นเชิง คือหนึ่งในความท้าทายที่น่าทึ่งที่สุดของวิทยาศาสตร์...
เป้าหมายของ Witly ก็เช่นกัน คือการทำหน้าที่เป็น "สะพาน" ที่จะเชื่อมโยงคุณเข้ากับโลกวิทยาศาสตร์ที่ซับซ้อน เพื่อสร้างความเข้าใจและความเห็นอกเห็นใจ
ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" ของคุณ คืออิฐแต่ละก้อนที่ช่วยสร้าง "สะพาน" แห่งความรู้นี้ให้แข็งแรงยิ่งขึ้นครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
