## Episode132: Kinesiology of Knee joint#4
Patellofemoral joint##
Patellofemoral joint หรือข้อต่อระหว่างสะบ้ากับกระดูกต้นขา เป็นข้อต่อที่มีความสำคัญมากในการทำงานของเข่า โดยเฉพาะในท่าที่ต้องงอเข่ามากๆ เช่น การเดินขึ้น-ลงบันได การลุกนั่ง หรือการนั่งยองๆ ในบทความนี้ผมจะมาอธิบายเกี่ยวกับลักษณะของข้อต่อและกลไกการทำงานของ patellofemoral joint กันครับ
Patella หรือกระดูกสะบ้าเป็นกระดูกที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่ม sesamoid bone มีรูปร่างเป็นสามเหลี่ยม โดยส่วนที่อยู่ด้านบนกว้างเราเรียกว่า "base of patella" ส่วนปลายด้านล่างแหลมเราเรียกว่า "apex of patella" ครับ
ด้านหลังของสะบ้าที่เชื่อมต่อกับ femur จะมีสันกระดูกตามแนวดิ่งตรงกลาง แบ่งพื้นผิวออกเป็น 2 ส่วน โดยด้าน lateral facet จะมีขนาดใหญ่กว่าและเว้าลึกกว่าด้าน medial facet เพื่อให้เข้ากับรูปร่างของ femoral trochlea ได้พอดี
ส่วนของ femur ที่เชื่อมต่อกับ patella จะเป็นร่องที่อยู่ระหว่าง femoral condyles ทั้ง 2 ข้าง เราเรียกร่องนี้ว่า "femoral trochlea" หรือ "patellar groove" โดยขอบด้านนอกของร่องจะสูงกว่าด้านใน ทำให้ patella เลื่อนไปตามร่องนี้ได้อย่างมั่นคง ไม่หลุดออกด้านข้างได้ง่ายๆ
ความลึกของ femoral trochlea จะไม่เท่ากันตลอดแนว โดยจะตื้นที่สุดในส่วนบน และจะค่อยๆลึกขึ้นเมื่อไปทางด้านล่าง ซึ่งเป็นกลไกสำคัญที่ทำให้ patella เข้าไปอยู่ในร่องได้พอดีเมื่อเข่างอมากขึ้นครับ
พื้นผิวด้านหลังของ patella ถูกแบ่งออกเป็น 7 facets คือ superior, middle และ inferior facets ทั้งด้าน medial และ lateral และมี odd facet อยู่ด้าน medial สุด การที่มีหลาย facets แบบนี้เป็นเพราะพื้นที่ในการรับแรงกดเปลี่ยนไปตามองศาการงอเข่า
เมื่อเข่าเหยียดตรง patella จะสัมผัสกับ femur เฉพาะส่วนล่างเท่านั้น แต่เมื่อเข่างอมากขึ้น พื้นที่สัมผัสจะเลื่อนขึ้นไปเรื่อยๆ จนเมื่องอเข่า 90° ส่วนกลางของ patella จะสัมผัสกับ femoral trochlea พอดี และเมื่องอเข่ามากกว่า 90° ส่วนบนของ patella จะเป็นส่วนที่รับแรงกดแทน
การที่ patella เคลื่อนที่ขึ้น-ลงตาม femoral trochlea นั้น นอกจากจะถูกควบคุมด้วยรูปร่างของกระดูกแล้ว ยังมีโครงสร้างอื่นๆที่ช่วยให้การเคลื่อนที่มีความมั่นคง เช่น "medial/lateral retinaculum" ที่ยึด patella ไว้ทั้ง 2 ข้าง หรือ "patellofemoral ligament" ที่ช่วยป้องกันไม่ให้ patella เคลื่อนออกด้านข้างมากเกินไป
นอกจากนี้กล้ามเนื้อ vastus medialis oblique(VMO) ยังทำหน้าที่ดึง patella เข้าด้านใน ต้านแรงดึงออกด้านนอกของ lateral retinaculum และกล้ามเนื้อ vastus lateralis อีกด้วย การทำงานร่วมกันของโครงสร้างทั้งหมดนี้ทำให้ patella เคลื่อนที่ได้อย่างมั่นคงครับ
ความสำคัญของ patella นอกจากจะเป็นจุดเกาะของเอ็น quadriceps และ patellar tendon แล้ว ยังทำหน้าที่เป็นรอกช่วยเพิ่มแขนโมเมนต์(moment arm)ของกล้ามเนื้อ quadriceps อีกด้วย ทำให้กล้ามเนื้อทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเฉพาะในท่าที่ต้องใช้แรงมากๆ เช่น การลุกจากท่านั่ง หรือการเดินขึ้นบันไดครับ
ถ้าชอบเนื้อหาแบบนี้ผมฝากกด like กดแชร์ กดติดตามเพจphysioupskillด้วยนะครับ ส่วนถ้าใครมีข้อสงสัยอะไรก็commentไว้ด้านล่างได้เลยครับ
_PhysioUpskill_
#Physioupskill
⭐สำหรับใครที่อยากเรียนรู้เพิ่มเติม สามารถอ่านบทความอื่นๆได้ที่ https://physioupskill.com/บทความ/ หรือดูรายละเอียดคอร์สเรียนของเพจได้ที่ https://physioupskill.com/คอร์สเรียน/ ได้เลยครับ
Ref.
Neumann, D. A. (2017). Kinesiology of the musculoskeletal system: Foundations for Rehabilitation. Mosby.
Drake, R., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. M. (2019). Gray's Anatomy for Students.
Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2018). Clinically Oriented Anatomy. Wolters Kluwer.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
