OD ละมานะ 7: เมื่อผู้นำปล่อยวาง ความเป็นผู้นำก็เบ่งบาน
โดย ดร.ภิญโญ รัตนาพันธุ์
⸻
คำนำ
ในห้องประชุมหรูหราที่ผนังเต็มไปด้วยแผนกลยุทธ์และตัวเลขเป้าหมาย เรามักเห็นผู้นำบางคนยืนอย่างสง่างาม แต่ในแววตากลับเต็มไปด้วยความระแวดระวัง คล้ายกำลังปกป้องบางสิ่งที่มองไม่เห็น — นั่นคือ “ตัวตน” ที่พวกเขายึดมั่นอย่างเหนียวแน่น
ในพระพุทธศาสนา เราเรียกสิ่งนั้นว่า “มานะ” ซึ่งแตกแขนงเป็น มานะ 7 ความละเอียดลึกซึ้งของการถือตัวและการเปรียบเทียบ. ในโลกธุรกิจ มานะนี้ไม่ได้สวมจีวร แต่มันสวมสูท สวมเนคไท และบางครั้งก็สวมคราบ “ผู้นำที่เข้มแข็ง” จนไม่มีใครกล้าทัก.
Organization Development (OD) ไม่ได้มีไว้เพียงเพื่อปรับโครงสร้างหรือจัด workshop เท่านั้น แต่เป็นเหมือน “การศัลยกรรมใจ” ที่ทำให้ผู้นำเห็นร่องรอยของมานะในตน แล้วค่อยๆ คลายมัน จนพลังการนำกลายเป็นพลังสร้าง ไม่ใช่พลังบีบคั้น.
⸻
1. เข้าใจ “มานะ 7” ในมิติผู้นำ
มานะ ไม่ได้หมายถึงความเย่อหยิ่งเพียงอย่างเดียว แต่มันคือ การยึดเอาการเปรียบเทียบเป็นศูนย์กลางของการมองโลก
แม้จะ “เห็นตนด้อย” ก็ยังเป็นมานะ ถ้าใจยังวัดคุณค่าของตนผ่านคนอื่น.
มานะ 7 ที่ปรากฏในผู้นำมีหลายรูป เช่น
1. เห็นตนดีกว่าผู้อื่น – “ทีมผมไม่มีใครเก่งเท่าผม”
2. เห็นตนเสมอผู้อื่น – “ผมก็เหมือนพวกคุณแหละ” (แต่ในใจหมายถึง ฉันก็เก่งไม่แพ้ใครหรอก)
3. เห็นตนด้อยกว่าผู้อื่น – “เขาทำได้ดีกว่าผมเยอะ” (แต่ยังเต็มไปด้วยความเปรียบเทียบ)
4–7. ความละเอียดของการเปรียบตนในอดีต-อนาคต, หรือในเรื่องเล็กๆ ที่คนอื่นไม่ทันสังเกต
ผลกระทบในองค์กร
• ขาดการฟังอย่างแท้จริง
• Feedback กลายเป็นสิ่งเจ็บปวด ไม่ใช่ของขวัญ
• ผู้นำไม่กล้ามอบหมายงานเพราะกลัวเสียหน้า
• การแข่งขันภายในสูง แต่ความร่วมมือต่ำ
⸻
2. ใช้ OD ในการละมานะ
OD ไม่ใช่เครื่องมือแก้ “ปัญหาคน” แต่เป็น กระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน ที่ค่อยๆ เปิดกระจกให้ทุกคน โดยเฉพาะผู้นำ ได้มองตนเองอย่างตรงไปตรงมา
เครื่องมือ OD ที่ช่วยละมานะ
1. Feedback 360 องศา
• ให้ผู้นำได้ยินเสียงจากทุกทิศ — ผู้บังคับบัญชา เพื่อนร่วมงาน ลูกทีม
• เมื่อ feedback สะท้อนตรงๆ ผู้นำจะเริ่มเห็นว่า “ภาพที่เรามีต่อตนเอง” อาจไม่เหมือน “ภาพที่คนอื่นเห็น”
2. Dialogic OD
• จัดวงสนทนาที่ปลอดภัย (Safe Space) ให้ทุกคนพูดได้อย่างตรงไปตรงมา
• ผู้นำเรียนรู้ศิลปะของ “การฟังอย่างไม่ปกป้องตนเอง”
3. Mindfulness + OD
• ฝึกสติให้ผู้นำหยุดก่อนตอบสนอง
• จาก “ตอบเพราะมานะ” กลายเป็น “ตอบเพราะปัญญา”
4. Action Learning
• ให้ผู้นำทำโครงการที่ตนไม่มีความเชี่ยวชาญ ต้องพึ่งทีม
• ฝึกการปล่อยอำนาจและเชื่อใจผู้อื่น
⸻
3. ตัวชี้วัดว่ามานะเริ่มคลาย
เมื่อ OD ทำงานกับใจผู้นำไปได้สักระยะ เราจะเริ่มเห็นสัญญาณเล็กๆ แต่ทรงพลัง เช่น
• ผู้นำถามมากกว่าพูด
• การประชุมมีเสียงหัวเราะมากขึ้น
• Feedback กลายเป็นเรื่องธรรมดา ไม่ใช่การโจมตี
• สมาชิกกล้าคิดและเสนอนวัตกรรมโดยไม่กลัวผิด
⸻
4. ผลลัพธ์ที่ลึกซึ้งกว่า “ผลงาน”
การละมานะ 7 ไม่ได้ทำให้แค่ตัวเลของค์กรดีขึ้น แต่มันทำให้ คุณภาพความสัมพันธ์ ในองค์กรดีขึ้นแบบยั่งยืน
• ความไว้ใจ (Trust) กลายเป็นทุนที่งอกเงย
• ทีมงานไม่เพียงเคารพตำแหน่ง แต่เคารพตัวตนของผู้นำ
• องค์กรกลายเป็นที่ฝึกฝนใจ ไม่ใช่เพียงที่ทำงาน
⸻
บทสรุป
OD ไม่ได้มีไว้เพื่อลดค่าใช้จ่ายหรือปรับโครงสร้างเท่านั้น แต่มันคือ สะพานเชื่อมระหว่างความสำเร็จภายนอกและความเบาสบายภายใน
เมื่อผู้นำเรียนรู้ที่จะวาง “ตัวตน” องค์กรก็จะได้พลังใหม่ที่เกิดจากความร่วมมือ ไม่ใช่ความขัดแย้ง.
มานะ 7 อาจเป็นเงาที่ติดตามเรามานาน แต่เมื่อเรามีความกล้าพอมองมันตรงๆ ด้วยกระจกแห่ง OD — เงานั้นก็จะค่อยๆ จางหาย จนเหลือเพียงแสงที่พาองค์กรก้าวไปข้างหน้าอย่างแท้จริง.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
