Calm&Wisdom EP8 : มอนโด: ปุจฉาวิสัชนาฉับพลัน
สวัสดีครับ... ขอต้อนรับกลับเข้าสู่ Calm & Wisdom: พบความสงบ ในความธรรมดา
ในตอนที่แล้ว เราได้ทำความรู้จักกับ "โกอาน" หรือปริศนาธรรมที่ท้าทายตรรกะ อย่าง "เสียงตบมือข้างเดียวเป็นเช่นไร?" โกอานเปรียบเสมือนยาขมที่ต้องใช้เวลาค่อยๆ เคี่ยว เพื่อให้มันซึมลึกลงไปทลายกำแพงความคิดของเราจากข้างใน
แต่ในวิถีพุทธศาสนานิกายเซน ยังมีอีกเครื่องมือหนึ่งที่ทำงานแตกต่างออกไปโดยสิ้นเชิงครับ... หากโกอานคือการเผาไหม้ที่เชื่องช้า เครื่องมือที่เราจะคุยกันในวันนี้ก็เปรียบเสมือน "สายฟ้าฟาด" ที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันและไม่คาดฝัน เครื่องมือนี้มีชื่อว่า "มอนโด" (Mondo)
คำว่า "มอนโด" ในภาษาญี่ปุ่นนั้น แปลตรงตัวว่า "การถาม-ตอบ" แต่ไม่ใช่การถามตอบธรรมดาๆ ครับ มันคือการปุจฉาวิสัชนาอย่างฉับพลันระหว่างอาจารย์กับศิษย์ ซึ่งแตกต่างจากโกอานที่ศิษย์จะได้รับไปขบคิดเป็นเวลานาน มอนโดนั้นเกิดขึ้นอย่างปัจจุบันทันด่วน เพื่อเป้าหมายเดียวคือ "ตัดกระแสความคิด" ของศิษย์ในทันที
ลองนึกภาพตามนะครับ... จิตของเราที่คุ้นเคยกับการใช้เหตุผล ก็เหมือนคนที่กำลังเดินอยู่บนสะพานที่มั่นคง แข็งแรง และทอดยาวไปข้างหน้า แต่ทันใดนั้น อาจารย์เซนก็ปรากฏตัวขึ้นแล้วทุบสะพานนั้นทิ้งไปดื้อๆ... ศิษย์ที่กำลังเดินอยู่บนนั้นจะทำอย่างไรครับ? เขาจะตกตะลึง ว่างเปล่า และในชั่วขณะที่ไร้ซึ่งที่ยึดเกาะนั้นเอง คือโอกาสที่เขาจะได้สัมผัสกับความจริงที่อยู่เหนือเหตุผลทั้งปวง
มีเรื่องเล่ามอนโดที่โด่งดังและเรียบง่ายที่สุดเรื่องหนึ่งครับ...
มีพระหนุ่มรูปหนึ่งเพิ่งเดินทางมาถึงวัด และได้เข้าไปหาท่านอาจารย์จอจู (Joshu) พร้อมกับกล่าวว่า "ท่านอาจารย์ครับ ผมเพิ่งมาถึงที่นี่ใหม่ ขอท่านได้โปรดชี้แนะสั่งสอนผมด้วยเถิด"
ท่านอาจารย์จอจูมองหน้าพระหนุ่มแล้วถามกลับไปว่า "เธอฉันข้าวต้มแล้วหรือยัง?"
พระหนุ่มตอบด้วยความงุนงงเล็กน้อย "ฉันแล้วครับท่าน"
อาจารย์จอจูจึงกล่าวเรียบๆ ว่า "ถ้าเช่นนั้น ก็จงไปล้างถ้วยชามของเธอเสีย"
และในวินาทีนั้นเอง... พระหนุ่มก็เกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง
คำถามคือ... อาจารย์จอจูสอนอะไร? ท่านไม่ได้สอนปรัชญาที่ลึกซึ้งอะไรเลย แต่ท่านกำลังชี้ให้เห็นความจริงที่อยู่ตรงหน้า... การตื่นรู้หรือการปฏิบัติธรรม ไม่ใช่สิ่งที่ต้องรอคอยจากคำสอนพิเศษของอาจารย์ แต่มันคือการกระทำที่อยู่ตรงหน้า... คือการกลับมาอยู่กับปัจจุบันขณะอย่างสมบูรณ์... คือการล้างถ้วยชามที่เพิ่งกินเสร็จด้วยความใส่ใจทั้งหมด คำสอนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดซ่อนอยู่ในการกระทำที่ธรรมดาสามัญที่สุดนั่นเอง
มอนโดจึงเป็นการทดสอบและกระตุ้นให้ศิษย์ตื่นขึ้นจากความฝันแห่งความคิด คำถามหรือคำตอบของอาจารย์มักจะดูไม่สมเหตุสมผล เพื่อทำลายกรอบความคิดเดิมๆ และชี้ตรงไปยังความจริงแท้ที่อยู่เหนือการปรุงแต่ง
แล้วในชีวิตประจำวันของเราล่ะครับ มี "มอนโด" เกิดขึ้นบ้างไหม?
มีแน่นอนครับ... มันคือช่วงเวลาที่บางสิ่งบางอย่างเข้ามา "ขัดจังหวะ" กระแสความคิดที่ไหลเชี่ยวของเราอย่างฉับพลัน
เช่น ขณะที่คุณกำลังเครียดเรื่องงาน เดินขมวดคิ้วคิดวนไปวนมา แล้วลูกของคุณก็วิ่งเข้ามากอดขาแล้วถามด้วยความใสซื่อว่า "พ่อครับ ทำไมหน้าพ่อถึงยับแบบนั้นล่ะ?"... คำถามนั้นไม่ได้ต้องการคำตอบเชิงเหตุผล แต่มันกระชากคุณออกจากโลกแห่งความกังวล ให้กลับมาอยู่กับความเป็นจริงตรงหน้า... คือใบหน้าที่เคร่งเครียดของคุณ และอ้อมกอดของลูก... นั่นแหละครับ คือมอนโดในชีวิตจริง
ดังนั้น หลักคิดประจำตอนสำหรับวันนี้ที่ผมอยากฝากไว้ คือ...
"จงเปิดใจรับการ 'ขัดจังหวะ' เพราะนั่นอาจเป็นเสียงระฆังแห่งสติ"
ในครั้งต่อไปที่ความคิดของคุณถูกขัดจังหวะ ไม่ว่าจะด้วยเสียงโทรศัพท์ที่ดังขึ้น, เสียงของที่ตก, หรือคำพูดที่ไม่คาดฝันของใครบางคน... แทนที่จะรู้สึกหงุดหงิด ลองใช้จังหวะนั้นหยุดสักครู่... หายใจ... แล้วกลับมารับรู้ถึงปัจจุบันขณะตรงหน้าดู บางที "การขัดจังหวะ" ที่น่ารำคาญ อาจกลายเป็น "ประตู" ที่นำเรากลับมาพบความสงบในความธรรมดาก็ได้
ในตอนต่อไป เราจะมาดูกันว่า หลักการของพุทธศาสนานิกายเซนที่ดูเรียบง่ายแต่ลึกซึ้งเหล่านี้ ได้แทรกซึมและแสดงออกผ่านวัฒนธรรมและศิลปะอันงดงามของญี่ปุ่นได้อย่างไร
สำหรับวันนี้... ขอให้คุณได้พบความสงบ ในความธรรมดาครับ
#calmwisdom #zen #buddha #ธรรมะ #แก่นพระพุทธศาสนา
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
