29 ก.ย. เวลา 10:29 • ศิลปะ & ออกแบบ

การเปลี่ยนข้อมูลป้ายรถเมล์

นี่คือป้ายรถเมล์ตรงสยามเซ็นเตอร์ที่บ่งชี้ว่ามีปัญหาเชิงโครงสร้างของการพัฒนาระบบรถเมล์บ้านเราอย่างชัดเจน
หลังจากการปรับเลขสายรถเมล์ใหม่จากเลขตัวเดียวถึงสามหลัก มาเป็นเลขเขต-สองหลักตามแผนการแผนแม่บทพัฒนาระบบรถโดยสารประจำทางในกรุงเทพมหานครและปริมณฑลของกรมการขนส่งทางบก ที่เริ่มดำเนินงานตั้งแต่ปี 2565 แต่ผ่านมากว่าสามปีข้อมูลที่ต้องปรับแก้ไม่ได้ทำแบบครบวงจร
ป้ายนี้ที่ถ่ายในเดือนสิงหาคม ปี 2568 ด้านบนเอาสติกเกอร์มาติดเบอร์รถใหม่ พร้อมเลขสายเดิม ทำให้ขนาดตัวอักษรเล็กลง และเรียงตามตัวเลขใหม่ ในขณะที่ข้อมูลด้านล่างที่เป็นรายละเอียดเส้นทางยังคงเป็นตัวเลขเก่า
ผู้โดยสารต้องเชื่อมเลขสายด้านบนกับด้านล่าง สำหรับผู้โดยสารที่ไม่คุ้นชินกับเส้นทาง เมื่อดูเส้นทางด้านล่าง แล้วเมื่อต้องการหาเลขสายใหม่ก็ต้องไปไล่ดูทีละตัว เพราะด้านบนเรียงตามเลขสายใหม่
ปัญหานี้หนักขึ้นเมื่อสติ๊กเกอร์เบอร์รถที่แปะไว้เริ่มหลุดลอกออกจากแดดและฝนจนอ่านแทบไม่ได้
มองในด้านระบบ ข้อมูลที่ต้องปรับแก้มีหลายที่มาก เช่น ป้ายรถเมล์ที่ แผนที่เส้นทางทั้งแบบที่ติดตามป้ายและในรูปแบบออนไลน์ ป้ายหน้ารถ ตารางเวลาและป้ายในรถ ฐานข้อมูลการเดินรถของ ขสมก. และเอกชนร่วมบริการ ระบบขนส่งมวลชนอื่น ฯลฯ แถมยังไม่ได้รวมถึงข้อมูลในแหล่งภายนอกอื่น เช่น การท่องเที่ยว ฯลฯ
ตอนนี้เห็นได้ว่ามีการปรับแก้อย่างกระท่อนกระแท่น และในฐานะประชาชนก็ยังงงว่าหน่วยงานหรือองค์กรทั้งภาครัฐและเอกชนใดบ้างที่มีความรับผิดชอบหรือหน้าที่ในการแก้ข้อมูลและได้รับการสนับสนุนให้ดำเนินงานอย่างไร
ป้ายนี้ชี้ให้เห็นว่า การเปลี่ยนระบบไม่ใช่แค่เรื่องการเปลี่ยนเบอร์หรือแปะสติ๊กเกอร์ใหม่ แต่ต้องคิดเผื่อถึงผู้ใช้งานปลายทางให้ครบถ้วน ไม่งั้นสิ่งที่ตั้งใจจะทำให้ดีขึ้น กลับอาจทำให้เกิดความยุ่งยากมากกว่าเดิม
เมื่อมองในมุมการออกแบบต้นแบบ (prototype) ต้องพิจารณาให้ครอบคลุมประสบการณ์ของผู้ใช้ที่เกี่ยวข้องอย่างรอบด้าน ไม่ใช่แค่การทดสอบการใช้งานตามเงื่อนไขใดเงื่อนไขหนึ่ง แต่ต้องสะท้อนสถานการณ์จริง ความหลากหลาย และความคาดหวังในแต่ละมิติของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
การออกแบบที่ไม่เชื่อมโยงกับประสบการณ์จริงอย่างครบถ้วน ย่อมเสี่ยงที่จะสร้างต้นแบบที่สวยงามในเชิงทฤษฎี แต่ล้มเหลวในชีวิตจริง
สุดท้ายคือโดยส่วนตัวก็ยังมีความกังขากับการเปลี่ยนเลขสายที่คิดว่าน่าจะเป็นกรณีศึกษาขนาดยักษ์ในด้านประสบการณ์ผู้ใช้ มีความรู้สึกอยากอ่านรายงานหรือผลการสำรวจเกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างจริงจัง
ที่ทราบจากการประกาศในสื่อมวลชนก็เมื่อมีการเริ่มการปรับเปลี่ยนแล้ว ได้ลองหาเอกสารแล้วแต่ลิงก์ตายทุกอันที่พบ เป็นรายงานที่มีการกำหนดยุทธศาสตร์โดยไม่มีที่มา หรือบอกว่ามีการทำประชาพิจารณ์ แต่ไม่เคยได้เห็นผลสำรวจ
โฆษณา