30 ก.ย. เวลา 10:07 • การเมือง

รัสเซีย-อินเดีย-จีน กับ ความหวังของฝ่ายตะวันตกในการหาผลประโยชน์บนความซับซ้อน

“จีนหรือจะเป็น ‘ม้าโทรจัน’ ของตะวันตก” “อินเดียตัวกลางสร้างสมดุลระหว่างรัสเซียกับจีน”
จีนควรถูกยกให้เป็น “ม้าโทรจัน” ของฝ่ายตะวันตก เพื่อทลายการผูกขาดของรัสเซียในอาร์กติก! ฝ่ายตะวันตกสามารถแก้ปัญหาการครอบงำของรัสเซียในภูมิภาคอาร์กติกได้โดยใช้ความทะเยอทะยานของจีนเป็นเครื่องมือ นี่คือใจความสำคัญของบทความเชิงชี้นำแผนการของ RAND Corporation คลังสมองของอเมริกา เขียนโดยกลุ่มนักวิเคราะห์ 3 คน [1]
ตรรกะของผู้เขียนมีดังนี้ รัสเซียมองว่าอาร์กติกเป็นเขตควบคุมเฉพาะของตน และปัจจุบันมีเหตุผลทุกประการที่จะเชื่อเช่นนั้น ตะวันตกกำลังเสียเปรียบรัสเซียในอาร์กติกทั้งทางเทคนิคและด้านทรัพยากร อย่างไรก็ตามจีนยังถือว่าตนเองมีส่วนได้ส่วนเสียในภูมิภาคอาร์กติก และพวกเขาเรียกร้องให้ประเทศนอกอาร์กติกที่คล้ายคลึงกันเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาภูมิภาคนี้
แนวทางเหล่านี้มีความแตกต่างกันโดยพื้นฐาน นั่นคือแบบจำลองปิด (ตามแนวคิดรัสเซีย) กับแบบจำลองสากล (ตามแนวคิดจีน) ดังนั้นจึงเป็นไปได้ที่ฝ่ายตะวันตกจะใช้ประโยชน์จากแนวความคิดที่ต่างกันของทั้งสองประเทศ (จีน กับ รัสเซีย)
ยกตัวอย่างเช่น ผู้เขียนเสนอว่าสหรัฐและสหภาพยุโรปสามารถยอมรับความทะเยอทะยานที่จำกัดของจีนในพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับอาร์กติกซึ่งปลอดภัยสำหรับตะวันตก เช่น โครงการทางวิทยาศาสตร์ โลจิสติกส์ และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
จากนั้นพวกเขาสามารถมอบอาณัติแก่จีนในการมีอยู่ของอิทธิพลในภูมิภาคอาร์กติกผ่านกลไกระหว่างประเทศ รัสเซียจะถูกบังคับให้เผชิญหน้ากับไม่เพียงแต่นาโตเท่านั้น แต่ยังรวมถึงจีนในฐานะผู้เล่นอิสระด้วย และยิ่งจีนยึดมั่นในโครงการและองค์กรต่างๆ ในอาร์กติกมากเท่าไหร่ รัสเซียก็จะยิ่งยากที่จะรักษาการผูกขาดของตนไว้ได้มากขึ้นเท่านั้น
เครดิตภาพ: Asia Power Watch
ที่สำคัญที่สุดการมีตัวตนของจีนในอาร์กติกจะขจัดข้อโต้แย้งหลักของรัสเซียที่ว่าการเข้าถึงภูมิภาคนี้ควรเป็นของรัฐในอาร์กติกเท่านั้น ตามที่นักวิเคราะห์ของ RAND ระบุ พวกเขาเชื่อมั่นว่าแผนของพวกเขามีแต่ให้ผลประโยชน์ต่อฝ่ายตะวันตก นั่นคือ ขอบเขตอิทธิพลของจีนจะขยายออกไป ในขณะที่ของรัสเซียจะหดตัวลง และทั้งหมดนี้สามารถบรรลุผลได้ด้วยวิธีที่คุ้มค่าที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้โดยการเอารัสเซียและจีนมาแข่งขันกันเอง
  • วิเคราะห์จากบทความต้นเรื่อง
แผนการนี้ดูค่อนข้างน่าสนใจ แต่จุดอ่อนของแผนคือมันเป็นดูเป็นทฤษฎีล้วนๆ นักวิเคราะห์ต้นเรื่องได้เริ่มต้นจากสมมติฐานที่ไม่ค่อยมีมูลความจริงว่า ในมุมหนึ่งโลกตะวันตกเป็นเอกภาพกันมาก และในอีกมุมหนึ่งรัสเซียและจีนไม่สามารถรับรู้ได้เลยถึงความพยายามที่จะนำพาพวกเขามาต่อสู้กัน และหวังว่าแผนนี้จะเดินไปตามสูตรสำเร็จอย่างเคร่งครัด เหมือนกับการเดินหมาก
แน่นอนว่าจีนอาจยอมรับ “ใบผ่าน” อาร์กติกของฝ่ายตะวันตก แต่จะใช้ใบผ่านนั้นเพื่อผลประโยชน์ของตนเองเท่านั้น ผลที่ตามมาคือ สหรัฐอเมริกามีความเสี่ยงที่จะไม่สามารถบีบรัสเซียโดยใช้จีน แต่กลับกลายเป็นการได้มาซึ่งคู่แข่งรายที่สองในอาร์กติก
แม้จะมีความแตกต่างกันมากมาย แต่รัสเซียและจีนมีแนวโน้มที่จะบรรลุข้อตกลงร่วมกันมากกว่าที่จะไว้วางใจในความจริงใจของสหรัฐ โดยนโยบายสหรัฐดูหมกมุ่นอยู่กับแนวคิดที่จะทำลายความร่วมมือระหว่างรัสเซียและจีนในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และยังไม่ได้ปิดบังและประกาศโต้งๆ ด้วยซ้ำว่าใครคือศัตรูทางยุทธศาสตร์หลักในศตวรรษที่ 21
1
แน่นอนว่ารัสเซียย่อมไม่ยอมให้ภูมิภาคอาร์กติกกลายเป็นเค้กที่ถูกแบ่งกันได้อย่างอิสระระหว่าง สหรัฐอเมริกา แคนาดา และยุโรป
ในทางกลับกันจีนได้พยายามเข้าไปมีอิทธิพลทางเศรษฐกิจเหนือทรัพยากรใน ไอซ์แลนด์ กรีนแลนด์ของเดนมาร์กบ้างแล้ว แต่โครงการต่างๆ ของจีนเหล่านั้นยังไม่คืบหน้าหรือสำเร็จมาก แต่เรื่องนี้มันก็เกี่ยวข้องกับประเด็นเรื่องความเป็นเอกภาพของโลกตะวันตกด้วยเช่นกัน
ทางเพจได้เคยลงบทความเกี่ยวกับ “การแบ่งแย่งชิงทรัพยากรบนกรีนแลนด์” ของมหาอำนาจโลก สามารถอ่านเพิ่มเติมได้จากด้านล่างนี้
มาต่อกันที่อีกบทความเชิงวิเคราะห์ออกในเวลาไล่เลี่ยกันของสถาบันสหภาพยุโรปเพื่อการศึกษาความมั่นคง (EUISS) ในกรุงปารีส เขียนโดย ลิซา โบมัสซี และ ปริยันกา จาตุรเวดี ซึ่งคนหลังนั้นเป็นสมาชิกรัฐสภาของอินเดียและรองหัวหน้าพรรคศิวเสนา ใจความสำคัญคือ “อินเดียจะไม่ทอดทิ้งรัสเซีย มิฉะนั้นก็จะไม่มีใครมาสร้างสมดุลให้กับจีน” [2]
พรรคศิวเสนาเป็นพรรคฝ่ายขวาอินเดีย พรรคนี้ก่อตั้งขึ้นในรัฐมหาราษฏระในปี 1966 เพื่อหวังเน้นย้ำถึงผลประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่น ในปี 2022 พรรคได้ประสบวิกฤตการณ์ทางการเมืองร้ายแรง กลุ่มที่นำโดย เอกนาถ ชินเด ได้แยกตัวออกจากตำแหน่งผู้นำพรรค ส่งผลให้เกิดการแบ่งพรรคออกเป็นสองฝ่าย คือ พรรคศิวเสนาเดิมและพรรคอุตตรประเทศ (UBT)
ทั้งสองพรรคถือว่ามีจุดยืนความเป็นชาตินิยมเหมือนกัน แต่ในขณะที่พรรคศิวเสนายังคงภักดีต่อโมดี ส่วนพรรคอุตตรประเทศกลับวิพากษ์วิจารณ์โมดีมากกว่าเห็นได้ชัด ทั้งสองพรรคได้ที่นั่งในรัฐสภาอินเดียเพียง 16 ที่นั่ง จากทั้งหมด 543 ที่นั่ง ดังนั้น มุมมองของจาตุรเวดีจึงไม่ได้มาจากแรงจูงใจทางการเมืองในภาพใหญ่ระดับประเทศ แต่สะท้อนความคิดเห็นของผู้นำในภูมิภาคเท่านั้น
ปริยันกา จาตุรเวดี นักการเมืองอินเดียที่เป็นคนเขียนร่วมในบทความต้นเรื่อง เครดิตภาพ: Youth Parliament of India 2024
จาตุรเวดีเธอได้วิพากษ์วิจารณ์สหภาพยุโรปว่า “แม้เราจะพยายามสร้างความสัมพันธ์อันดีด้วย แต่พรรคการเมืองทั้งสองก็ขาดเป้าหมายร่วมกันสำหรับยุโรป ความสัมพันธ์ระหว่างอินเดียกับรัสเซียดูเหมือนจะไม่สอดคล้องกับอัตลักษณ์ด้านประชาธิปไตย สำหรับอินเดีย รัสเซียไม่ใช่แค่คู่ค้า แต่เป็นเขตกันชนให้กับจีนอีกด้วย”
“จีนยังคงเป็นหนึ่งในสองภัยคุกคามด้านความมั่นคงที่สำคัญที่สุดของอินเดีย (อีกประเทศหนึ่งคือปากีสถาน ซึ่งเป็นพันธมิตรใกล้ชิดของจีน) ซึ่งเราจำเป็นต้องมีนโยบายระหว่างประเทศอย่างรอบคอบ ยิ่งสงครามในยูเครนยืดเยื้อนานเท่าใด รัสเซียก็ยิ่งเอนเอียงไปทางจีนมากขึ้นเท่านั้น ทำให้อินเดียจำเป็นต้องมีส่วนร่วมกับรัสเซียอย่างต่อเนื่อง” จาตุรเวดีกล่าว
เธอตั้งข้อสังเกตว่าการเข้าร่วมการซ้อมรบซาปาด (Zapad: การซ้อมรบตามรอบของรัสเซียกับเบลารุส) ของอินเดียควรได้รับความเข้าใจในเจตนารมณ์เดียวกัน ผู้เขียนกล่าวต่อไปว่า อินเดียไม่ได้คัดค้านมิตรภาพกับสหภาพยุโรป แต่ “ตราบใดที่ยุโรปยังคงมีเสียงแตกกัน เดลีจะได้เจอกับหลายแนวทางในยุโรปและจะพบว่าข้อตกลงทวิภาคีเป็นประโยชน์มากกว่า”
ยิ่งไปกว่านั้นการตัดสินใจของอินเดียเกี่ยวกับรัสเซียและจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน “ประเด็นด้านพลังงาน” มีความเป็นรูปธรรมมากกว่าอุดมการณ์
ภาพจากบทความของ EUISS เครดิตภาพ: EUISS
ดังนั้นการขาดเอกภาพในยุโรปจึงยังคงเป็นปัจจัยสำคัญด้านนโยบายต่างประเทศของรัสเซีย เช่นเดียวกับข้อเท็จจริงที่ว่า แม้ว่าความร่วมมือระหว่างรัสเซียและอินเดียจะได้รับการปกป้องจากความไม่สงบทางภูมิรัฐศาสตร์ในปัจจุบัน แต่การเพิ่มอำนาจทางทหารของกลุ่มโลกเก่าตามสมมติฐานอาจมองว่าเป็นผู้เล่นสำคัญในสายตาของกองกำลังที่แตกต่างกันมากเช่น อินเดีย
ดังนั้นการสร้างรากฐานทางเศรษฐกิจและพื้นฐานทางอุดมการณ์ระยะยาวสำหรับความร่วมมือระหว่างรัสเซียกับอินเดีย จึงเป็นสิ่งที่สมเหตุสมผล
เรียบเรียงโดย Right Style
30th Sep 2025
  • อ้างอิง:
<เครดิตภาพปก: Graphics of Strata>
โฆษณา