ธรรมะก่อนนอน
ธรรมะก่อนนอนคืนนี้
เบญจขันธ์ ที่ประกอบอยู่ด้วย อุปาทาน นั่นแหละเป็นตัวทุกข์
…. “ตามที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า ขึ้นชื่อว่าความทุกข์แล้วเกิดมาจากความยึดมั่นถือมั่นทั้งนั้น ความเกิด ความแก่ ความตาย เป็นทุกข์ นี้พูดโดยโวหารที่กำกวมเข้าใจผิด
…. ความเกิดไม่เป็นทุกข์ ความแก่ไม่เป็นทุกข์ ความตายไม่เป็นทุกข์ ถ้าหากว่าไม่ยึดมั่นว่า ความเกิดของเรา ความแก่ของเรา ความตายของเรา เดี๋ยวนี้เรามันยึดมั่นพร้อมเสร็จกันไปในตัว ความเกิด แก่ เจ็บ ตาย นั้นว่า“ของเรา” ถ้าไม่ยึดก็ไม่เป็นทุกข์ มันเป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงของสังขารเท่านั้นเอง
…. สังขารเปลี่ยนแปลงอย่างนั้นเรียกว่าความเกิด, สังขารเปลี่ยนแปลงอย่างนั้นเรียกว่าความแก่, สังขารเปลี่ยนแปลงอย่างนั้นเรียกว่าความตาย เป็นต้น แต่เราไม่เห็นเป็นสังขารเปลี่ยนแปลง เราเห็นเป็นตัวความเกิดและยังว่าความเกิด“ของเรา”ด้วย ความแก่ของเราด้วย ความตายของเราด้วย
…. นี่ มันเป็นมายาหลายซับหลายซ้อน เพราะว่าตัวเราก็เป็นมายาแล้ว แล้วก็เห็นความเปลี่ยนแปลงของสังขารว่าความเกิดนี้เป็นมายาอีก, เห็นความเปลี่ยนแปลงของสังขารว่าความแก่นี้ก็เป็นมายาอีก ไม่เห็นว่าเป็นเพียงความเปลี่ยนแปลงของสังขาร พอเห็นเป็นเพียงความเปลี่ยนแปลงของสังขาร ความเกิด ความแก่ ความตาย ก็หายไป พร้อมกับที่“ตัวเรา”ก็หายไป คือไม่มีตัวเรา ฉะนั้น อาการอย่างนั้นไม่เป็นทุกข์
…. ที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า ความเกิดเป็นทุกข์ ความแก่เป็นทุกข์ ความตายเป็นทุกข์นี้ คนจำนวนมากที่สุดหรือแทบทั้งหมดเข้าใจผิด ชี้ระบุไปที่อาการเกิด อาการแก่ อาการตาย เป็นตัวทุกข์ อธิบายกันไม่ได้ก็มี, อธิบายอ้อมแอ้มอ้อแอ้ไปอย่างนั้นอย่างนี้ก็มี เพราะลืมคำที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า “ สงฺขิตฺเตน ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขา ” ตอนสุดท้ายเมื่อได้กล่าวนั้นหมดแล้วพระพุทธเจ้าตรัสสรุปว่า “ สงฺขิตฺเตน ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขา ” (แปลว่า) โดยสรุปแล้วเบญจขันธ์ที่ประกอบอยู่ด้วยอุปาทานนั่นแหละเป็นตัวทุกข์
…. เบญจขันธ์ คือ ร่างกายจิตใจนี่ ที่รวมเรียกว่าคนๆหนึ่งนี้ ถ้ามีอุปาทานในสิ่งใดอยู่ ว่าเรา ว่าของเรา เบญจขันธ์นั้นเป็นตัวทุกข์ มันหนักอยู่ที่เบญจขันธ์นั้น มันทุกข์ขึ้นที่เบญจขันธ์นั้น มันเร่าร้อนอยู่ในเบญจขันธ์นั้น ฉะนั้น จึงว่า..เบญจขันธ์ที่กำลังประกอบอยู่ด้วยอุปาทานนั้นแหละเป็นทุกข์”
พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : หนังสือธรรมบรรยายชื่อ “พระพุทธเจ้าสอนอะไร” หลักธรรมสำหรับนักศึกษาและปัญญาชน หน้า ๗๘ - ๗๙
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
