## Episode138: Kinesiology of Knee joint#10
Muscles of the knee joint##
กล้ามเนื้อรอบข้อเข่ามีความสำคัญอย่างมากต่อการทำงานของข้อเข่า นอกจากจะช่วยในเรื่องของการเคลื่อนไหวแล้ว ยังช่วยสร้างความมั่นคงให้กับข้อเข่าอีกด้วย ในบทความนี้ผมจะพูดถึงกล้ามเนื้อที่สำคัญรอบข้อเข่าว่ามีอะไรบ้าง และทำหน้าที่อย่างไรครับ
กลุ่มกล้ามเนื้อที่ทำงานรอบข้อเข่าเราสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ตามการทำงานคือ กลุ่มที่ทำหน้าที่เหยียดเข่า(knee extensors) และกลุ่มที่ทำหน้าที่งอเข่า(knee flexors)
กลุ่มแรกที่สำคัญมากคือกลุ่มกล้ามเนื้อ "Quadriceps femoris" เป็นกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่เหยียดเข่า ประกอบด้วยกล้ามเนื้อ 4 มัดคือ rectus femoris, vastus lateralis, vastus medialis และ vastus intermedius โดยกล้ามเนื้อทั้ง 4 มัดนี้จะมารวมกันเป็นเอ็นที่เรียกว่า quadriceps tendon และเกาะที่กระดูกสะบ้า(patella) ก่อนที่จะต่อลงไปเป็น patellar tendon ไปเกาะที่ tibial tuberosity
Rectus femoris จะเป็นกล้ามเนื้อที่อยู่ตื้นที่สุด และเป็นกล้ามเนื้อเพียงตัวเดียวใน quadriceps ที่ทำงานผ่าน 2 ข้อต่อ(two-joint muscle) คือทำให้เกิดการงอสะโพก(hip flexion) และเหยียดเข่า(knee extension) ส่วนกล้ามเนื้ออีก 3 มัดที่เหลือจะทำงานผ่านข้อเข่าเพียงข้อเดียว(one-joint muscle)
Vastus medialis จะมีเส้นใยส่วนล่างที่วางตัวในแนวเฉียง เราเรียกส่วนนี้ว่า "vastus medialis obliquus(VMO)" มีความสำคัญในการดึงให้สะบ้าเคลื่อนที่ในแนวปกติ ถ้ากล้ามเนื้อส่วนนี้อ่อนแรงอาจทำให้สะบ้าเคลื่อนที่ผิดปกติ และเกิดอาการปวดเข่าได้
ในแง่ของ biomechanics กล้ามเนื้อ quadriceps จะมี mechanical advantage ที่ดีในการเหยียดเข่า เนื่องจากมีกระดูกสะบ้าช่วยทำหน้าที่เป็นรอกเพิ่ม moment arm ของกล้ามเนื้อ ทำให้แรงที่ใช้ในการเหยียดเข่ามีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงที่เข่างออยู่ 45-60 องศา จะเป็นช่วงที่ moment arm ของ quadriceps ยาวที่สุด
กลุ่มที่สองคือกลุ่มกล้ามเนื้อ "Hamstrings" เป็นกลุ่มกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่งอเข่า ประกอบด้วยกล้ามเนื้อ 3 มัดคือ biceps femoris, semitendinosus และ semimembranosus โดยกล้ามเนื้อทั้ง 3 มัดนี้จะเป็น two-joint muscles ทำให้เกิดการเหยียดสะโพก(hip extension) และงอเข่า(knee flexion)
Biceps femoris จะอยู่ทางด้านนอกของต้นขาด้านหลัง มี 2 หัวคือ long head และ short head โดย long head จะเป็น two-joint muscle ในขณะที่ short head จะเป็น one-joint muscle เกาะที่ fibular head ทำให้เกิดการงอเข่าและหมุนขาท่อนล่างออกด้านนอก(lateral rotation)
Semitendinosus และ semimembranosus จะอยู่ทางด้านในของต้นขาด้านหลัง เกาะที่ด้านใน(medial side)ของ tibia ทำให้เกิดการงอเข่าและหมุนขาท่อนล่างเข้าด้านใน(medial rotation)
ในกรณีของกล้ามเนื้อ hamstrings นั้น moment arm จะเปลี่ยนแปลงตามองศาการงอเข่า โดยจะมี mechanical advantage ดีที่สุดในช่วงที่เข่างอประมาณ 30-45 องศา และจะลดลงเมื่อเข่าเหยียดมากขึ้น เนื่องจากแนวแรงของกล้ามเนื้อจะเข้าใกล้แกนหมุนของข้อเข่ามากขึ้น ทำให้ moment arm สั้นลง
นอกจากนี้ยังมีกล้ามเนื้อ "Gastrocnemius" ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อน่องที่อยู่ตื้น มี 2 หัวคือ medial head และ lateral head เกาะต้นที่ posterior surface ของ femoral condyles ทำให้เป็น two-joint muscle ที่ทำหน้าที่งอเข่าและกระดกข้อเท้าลง(plantarflexion)
กล้ามเนื้อ "Popliteus" เป็นกล้ามเนื้อขนาดเล็กที่อยู่ด้านหลังข้อเข่า เกาะต้นที่ lateral femoral condyle และเกาะปลายที่ posterior surface ของ tibia มีหน้าที่หลักคือทำให้เกิดการหมุน tibia เข้าด้านใน(medial rotation) และช่วย unlock knee joint ในช่วงเริ่มต้นของการงอเข่า
ที่น่าสนใจคือเรื่องของ length-tension relationship ของกล้ามเนื้อรอบเข่า โดยเฉพาะในกล้ามเนื้อที่ทำงานผ่าน 2 ข้อต่อ เช่น rectus femoris จะมีความยาวที่เหมาะสมที่สุด(optimal length)ในการออกแรงเมื่อสะโพกอยู่ในท่ากลาง และเข่างอประมาณ 80 องศา ในขณะที่ gastrocnemius จะมี optimal length เมื่อเข่าเหยียดและข้อเท้าอยู่ในท่ากลาง การเข้าใจเรื่องนี้มีประโยชน์ในการวางแผนการรักษาและการออกแบบท่าทางในการฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อครับ
โดยสรุปแล้วกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าจะมีทั้งกลุ่มที่ทำหน้าที่เหยียดเข่าและงอเข่า บางตัวทำงานผ่านข้อต่อเดียว บางตัวทำงานผ่าน 2 ข้อต่อ ซึ่งการทำงานร่วมกันของกล้ามเนื้อเหล่านี้มีความสำคัญมากต่อการเคลื่อนไหวและความมั่นคงของข้อเข่ารวมถึงขาทั้งหมดด้วยครับ
ถ้าชอบเนื้อหาแบบนี้ผมฝากกด like กดแชร์ กดติดตามเพจphysioupskillด้วยนะครับ ส่วนถ้าใครมีข้อสงสัยอะไรก็commentไว้ด้านล่างได้เลยครับ
_PhysioUpskill_
#Physioupskill
⭐สำหรับใครที่อยากเรียนรู้เพิ่มเติม สามารถอ่านบทความอื่นๆได้ที่ https://physioupskill.com/บทความ/ หรือดูรายละเอียดคอร์สเรียนของเพจได้ที่ https://physioupskill.com/คอร์สเรียน/ ได้เลยครับ
Ref.
Neumann, D. A. (2017). Kinesiology of the musculoskeletal system: Foundations for Rehabilitation. Mosby.
Drake, R., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. M. (2019). Gray's Anatomy for Students.
Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2018). Clinically Oriented Anatomy. Wolters Kluwer.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
