## Episode141: Kinesiology of Ankle and Foot #1
Introduction to Ankle and Foot ##
ในบทความนี้ผมจะเริ่มต้นพูดถึงเรื่องของข้อเท้าและเท้า ซึ่งเป็นโครงสร้างที่มีความซับซ้อนและมีความสำคัญอย่างมากต่อการเคลื่อนไหวของร่างกาย เพราะเป็นส่วนที่รับน้ำหนักตัวและช่วยในการทรงตัวของเรา รวมไปถึงเป็นส่วนที่ช่วยในการเคลื่อนที่ทั้งการเดิน การวิ่ง และการกระโดดต่างๆ
ข้อเท้าและเท้าของเราเปรียบเสมือนเป็นฐานรากที่รองรับร่างกายทั้งหมด โดยทำหน้าที่สำคัญ 3 อย่างคือ ช่วยรับแรงกระแทกจากการเคลื่อนไหว ปรับตัวให้เข้ากับพื้นผิวที่ไม่เรียบ และเป็นคานที่ช่วยส่งแรงในการเคลื่อนไหว ถ้าฐานรากนี้มีปัญหา ก็มักจะส่งผลกระทบต่อโครงสร้างอื่นๆ ของร่างกายตามมาด้วยครับ
เท้าและข้อเท้าของเรามีกระดูกทั้งหมด 28 ชิ้น (รวมทั้ง 2 ข้าง จะเป็น 56 ชิ้น) คิดเป็น 1/4 ของกระดูกทั้งหมดในร่างกาย มีข้อต่อประมาณ 33 ข้อต่อ และมีกล้ามเนื้อ เอ็น เส้นประสาท และหลอดเลือดที่ซับซ้อนมากมาย ทำให้โครงสร้างนี้สามารถทำงานได้อย่างยืดหยุ่นและปรับตัวได้ดีตามสภาพพื้นผิวและการเคลื่อนไหวต่างๆ
ในทาง anatomy เราแบ่งโครงสร้างของข้อเท้าและเท้าออกเป็น 3 ส่วนใหญ่ๆ คือ
"Ankle complex" ประกอบด้วยข้อต่อ 2 ข้อต่อหลักคือ talocrural joint และ subtalar joint โดย talocrural joint คือข้อต่อระหว่างกระดูก tibia, fibula และ talus ส่วน subtalar joint คือข้อต่อระหว่างกระดูก talus และ calcaneus
"Midfoot" ประกอบด้วยกระดูก navicular, cuboid และ cuneiform (medial, intermediate, lateral) ซึ่งเชื่อมต่อกันและเชื่อมต่อระหว่าง hindfoot กับ forefoot
"Forefoot" ประกอบด้วยกระดูก metatarsals 5 ชิ้น และ phalanges (นิ้วเท้า) ทั้งหมด 14 ชิ้น โดยนิ้วโป้งเท้ามี 2 ชิ้น (proximal และ distal phalanx) ส่วนนิ้วที่เหลือมีนิ้วละ 3 ชิ้น (proximal, middle และ distal phalanx)
การเคลื่อนไหวของข้อเท้าและเท้านั้นมีความซับซ้อน โดยสามารถเคลื่อนไหวได้หลายทิศทาง การเคลื่อนไหวหลักๆ ได้แก่
"Dorsiflexion/Plantarflexion" คือการกระดกปลายเท้าขึ้น/ลง เกิดขึ้นรอบแกนในแนว medial-lateral (frontal axis)
"Inversion/Eversion" คือการบิดส้นเท้าเข้าใน/ออกนอก เกิดขึ้นรอบแกนในแนว anterior-posterior (sagittal axis)
"Abduction/Adduction" คือการหมุนปลายเท้าออก/เข้า เกิดขึ้นรอบแกนในแนว superior-inferior (vertical axis)
นอกจากนี้ยังมีการเคลื่อนไหวแบบผสมผสานที่เราเรียกว่า "Pronation" และ "Supination" ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวใน 3 plane พร้อมกัน โดย pronation ประกอบด้วย dorsiflexion, eversion และ abduction ส่วน supination ประกอบด้วย plantarflexion, inversion และ adduction ครับ
ข้อเท้าและเท้ายังมีโครงสร้างที่เป็นส่วนโค้งหรือ "Arch" ซึ่งมีความสำคัญมากในการรับน้ำหนักและช่วยในการเคลื่อนไหว โดยแบ่งเป็น 3 arch หลักๆ คือ
"Medial longitudinal arch" เป็นส่วนโค้งด้านในของเท้า จากส้นเท้าไปถึงโคนนิ้วโป้ง
"Lateral longitudinal arch" เป็นส่วนโค้งด้านนอกของเท้า จากส้นเท้าไปถึงโคนนิ้วก้อย
"Transverse arch" เป็นส่วนโค้งตามขวางของเท้า บริเวณ metatarsal heads
โครงสร้าง Arch เหล่านี้ช่วยในการกระจายแรงกดและดูดซับแรงกระแทกที่เกิดขึ้นขณะเดินหรือวิ่ง ช่วยในการทรงตัว และช่วยในการส่งแรงในการเคลื่อนไหว ปัญหาที่เกิดกับ arch ของเท้า เช่น flat foot หรือ pes planus และ high arch หรือ pes cavus ล้วนส่งผลต่อการเคลื่อนไหวและการรับน้ำหนักของเท้า และอาจนำไปสู่ปัญหาอื่นๆ ของระบบกระดูกและกล้ามเนื้อได้ครับ
กล้ามเนื้อที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเท้าและเท้ามีทั้งกล้ามเนื้อที่อยู่ที่ขาและกล้ามเนื้อที่อยู่ที่เท้าโดยตรง กล้ามเนื้อที่สำคัญ เช่น gastrocnemius, soleus, และ tibialis anterior เป็นกล้ามเนื้อที่ช่วยในการเคลื่อนไหวหลักของข้อเท้า ส่วนกล้ามเนื้อเล็กๆ ที่อยู่ที่เท้า เช่น intrinsic muscles จะช่วยในการควบคุมการเคลื่อนไหวที่ละเอียดและช่วยรักษาความมั่นคงของโครงสร้าง arch ครับ
ในบทความต่อๆ ไป ผมจะพูดถึงรายละเอียดของโครงสร้างและการทำงานของข้อเท้าและเท้าในแต่ละส่วนให้มากขึ้น รวมถึงการตรวจประเมินและปัญหาที่พบได้บ่อยในทางคลินิก เพื่อให้เข้าใจการทำงานของโครงสร้างที่ซับซ้อนนี้ได้ดีขึ้นครับ
ถ้าชอบเนื้อหาแบบนี้ผมฝากกด like กดแชร์ กดติดตามเพจphysioupskillด้วยนะครับ ส่วนถ้าใครมีข้อสงสัยอะไรก็commentไว้ด้านล่างได้เลยครับ
PhysioUpskill
#Physioupskill
⭐สำหรับใครที่อยากเรียนรู้เพิ่มเติม สามารถอ่านบทความอื่นๆได้ที่ https://physioupskill.com/บทความ/ หรือดูรายละเอียดคอร์สเรียนของเพจได้ที่ https://physioupskill.com/คอร์สเรียน/ ได้เลยครับ
Ref.
Neumann, D. A. (2017). Kinesiology of the musculoskeletal system: Foundations for Rehabilitation. Mosby.
Drake, R., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. M. (2019). Gray's Anatomy for Students.
Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2018). Clinically Oriented Anatomy. Wolters Kluwer.
Oatis, C. A. (2016). Kinesiology: The Mechanics and Pathomechanics of Human Movement. Lippincott Williams & Wilkins.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
