หนี้เพื่ออยู่รอด: เมื่อ 70% ของหนี้ครัวเรือนไทยไม่ก่อทรัพย์สิน
ภาพใหญ่หนี้สูง–รายได้ไม่ทัน–แรงกดดันต่อการบริโภคและการเติบโต
ปัญหาหนี้ครัวเรือนไทยได้พุ่งขึ้นแตะระดับที่น่ากังวล โดยมีสัดส่วนสูงถึงราว 90% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) จัดอยู่ในกลุ่มประเทศที่มีหนี้ครัวเรือนสูงสุดของโลก ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เป็นเพียงตัวเลขทางสถิติเท่านั้น แต่กำลังสร้างแรงกดดันอย่างรุนแรงต่อการบริโภคของประชาชน และบั่นทอนศักยภาพการเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาวของประเทศ
สิ่งที่น่าเป็นห่วงยิ่งกว่าระดับหนี้ที่สูง คือ "คุณภาพของหนี้" ที่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญจากประเทศพัฒนาแล้วส่วนใหญ่ เนื่องจากโครงสร้างรายได้ของคนไทยจำนวนมากไม่สามารถไล่ตามภาระหนี้ที่เพิ่มขึ้นได้อย่างทันท่วงที ทำให้ครัวเรือนต้อง "ขึ้นบันไดเลื่อนที่ไหลลง" คือทำงานหนักขึ้น แต่กลับจมอยู่กับภาระที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง
สัดส่วน 70% เพื่อยังชีพ
ข้อมูลจากการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ (NSO) ได้เผยตัวเลขที่ชวนให้ตระหนักถึงรากฐานของปัญหา:
- ●70% ของหนี้เพื่อยังชีพ: ราว 70% ของหนี้ครัวเรือนไทย ไม่ได้ถูกนำไปใช้เพื่อสร้างสินทรัพย์หรือก่อให้เกิดรายได้ในอนาคต เช่น การซื้อบ้าน การลงทุน หรือการศึกษา แต่กลับเป็น หนี้ที่ใช้จ่ายไปเพื่อยังชีพ ค่าใช้จ่ายประจำวัน บัตรเครดิต หรือสินเชื่อส่วนบุคคลที่มีดอกเบี้ยสูง
- ●11 ล้านครัวเรือนแบกภาระ: มีครัวเรือนไทยกว่า 11 ล้านครัวเรือน ที่ตกอยู่ในสถานะเป็นหนี้สิน
- ●หนี้เฉลี่ยต่อครัวเรือน: หนี้เฉลี่ยต่อหลังคาเรือนอยู่ที่ 197,255 บาท ซึ่งเป็นภาระหนักเมื่อเทียบกับระดับรายได้เฉลี่ยของประเทศ
ยังไม่หมดแค่นั้น
- ●กลุ่มเสี่ยงสูงสุด (ครบ 3 ประเภทหนี้): มีครัวเรือนประมาณ 1 แสนครัวเรือน ที่เป็นหนี้ครบทั้ง 3 ประเภท คือ หนี้บ้าน หนี้รถ และหนี้เพื่อยังชีพ ซึ่งครัวเรือนกลุ่มนี้มีความเปราะบางสูงเป็นพิเศษ และอาจได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงหากเกิดภาวะช็อกทางเศรษฐกิจ
ทำไมหนี้สูงของไทย “ไม่เท่ากัน” กับประเทศที่หนี้ผูกกับสินทรัพย์ระยะยาว
แม้หลายประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น เดนมาร์ก หรือออสเตรเลีย จะมีสัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อ GDP ที่สูงเช่นกัน แต่ "หนี้สูง" ของไทยกับประเทศเหล่านี้กลับมีความหมายไม่เท่ากัน
ในประเทศที่พัฒนาแล้ว หนี้ส่วนใหญ่มักเป็น "หนี้ดี" ที่ผูกพันกับสินทรัพย์ระยะยาว ซึ่งมีแนวโน้มที่จะสร้างความมั่งคั่งและเพิ่มมูลค่าในอนาคต เช่น สินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัย (Mortgage) ซึ่งถือเป็นสินทรัพย์ที่สำคัญที่สุดของครัวเรือน การก่อหนี้เช่นนี้จึงเป็นส่วนหนึ่งของการลงทุนและสร้างความมั่นคงในชีวิต
แต่สำหรับประเทศไทย เมื่อหนี้ส่วนใหญ่กว่า 70% คือหนี้เพื่อบริโภคและยังชีพ นั่นหมายความว่า ครัวเรือนส่วนใหญ่กำลังแบกรับภาระที่กัดกินรายได้ในปัจจุบัน โดยไม่ได้สร้างหลักประกันหรือรายได้กลับคืนมา ทำให้ครัวเรือนไทยมีความยืดหยุ่นทางการเงินต่ำกว่ามาก และเสี่ยงต่อการผิดนัดชำระหนี้เมื่อเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจ
การออมต่ำ–ความฝันวัยหนุ่มสาว–การเติบโตอืด
โครงสร้างหนี้ที่บิดเบือนนี้ได้ส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ต่อระบบเศรษฐกิจโดยรวม:
- ●การออมต่ำ: รายได้ที่ต้องถูกนำไปใช้หนี้เพื่อยังชีพที่มีดอกเบี้ยสูง ทำให้ความสามารถในการออมของครัวเรือนลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งส่งผลต่อความมั่นคงในวัยเกษียณ
- ●การจำกัดความฝันวัยหนุ่มสาวและโอกาสทางธุรกิจ: ภาระหนี้เดิมที่สูงทำให้คนรุ่นใหม่เข้าถึงสินเชื่อเพื่อการลงทุนในอนาคต เช่น หนี้เพื่อการศึกษา หรือการเริ่มต้นธุรกิจได้ยากขึ้น ซึ่งเป็นการจำกัดโอกาสทางเศรษฐกิจของคนกลุ่มสำคัญ
และ
- ●การเติบโตทางเศรษฐกิจที่อืดอาด: เมื่อครัวเรือนต้องนำรายได้จำนวนมากไปใช้หนี้ การบริโภคก็ย่อมชะลอตัวลง ส่งผลให้เศรษฐกิจโดยรวมขาดกำลังขับเคลื่อนและเติบโตได้ช้าลงในที่สุด
ทางออกเชิงนโยบายที่จับต้องได้:
การแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนไทยจำเป็นต้องมีแนวทางที่ครอบคลุมและลงมือปฏิบัติอย่างจริงจัง ดังที่นักวิชาการได้เสนอไว้ โดยเน้นที่การ "หยุดเลือด–พยุงคนเปราะบาง–ส่งเสริมหนี้ก่อสินทรัพย์–การเงินรู้เท่าทัน–กำกับติดตามใกล้ชิด":
(ก) คุมสินเชื่อดอกแพง: ออกมาตรการที่เข้มงวดในการกำกับดูแลและควบคุมอัตราดอกเบี้ยสินเชื่อเพื่อยังชีพและสินเชื่อส่วนบุคคลที่มีความเสี่ยงสูง
(ข) รีไฟแนนซ์/พักหนี้กลุ่มเปราะบาง: จัดทำโครงการรีไฟแนนซ์อัตราพิเศษ หรือการพักชำระหนี้ที่เหมาะสมสำหรับกลุ่มครัวเรือนที่มีความเปราะบางและมีหนี้เพื่อยังชีพสูง เพื่อช่วยให้พวกเขามีโอกาสหายใจและปรับโครงสร้างหนี้
(ค) อัตราพิเศษสำหรับ “หนี้ดี” บ้าน–การศึกษา–ธุรกิจ: สร้างแรงจูงใจผ่านการให้สินเชื่อในอัตราดอกเบี้ยพิเศษสำหรับ "หนี้ก่อสินทรัพย์" โดยเฉพาะสินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัย สินเชื่อเพื่อการศึกษา และสินเชื่อเพื่อเริ่มต้นธุรกิจขนาดเล็ก
(ง) หลักสูตรการเงินส่วนบุคคล: บรรจุหลักสูตรการเงินรู้เท่าทันและการบริหารหนี้ส่วนบุคคลเข้าเป็นส่วนหนึ่งของระบบการศึกษา เพื่อปลูกฝังพฤติกรรมการก่อหนี้ที่สร้างสรรค์
(จ) แดชบอร์ดติดตามหนี้ระดับชาติ: จัดตั้งระบบแดชบอร์ดติดตามระดับหนี้และพฤติกรรมการก่อหนี้ของครัวเรือนในระดับชาติอย่างใกล้ชิด เพื่อให้หน่วยงานภาครัฐสามารถออกนโยบายได้อย่างแม่นยำและทันการณ์
เป้าหมายไม่ใช่แค่ลดหนี้ แต่ “เปลี่ยนพฤติกรรมการก่อหนี้” และฟื้นความยืดหยุ่นการเงินครัวเรือน
ท้ายที่สุด เป้าหมายของการแก้ไขปัญหานี้จึงไม่ได้มีเพียงแค่การทำให้ตัวเลขหนี้ครัวเรือนลดลง แต่คือการ "เปลี่ยนพฤติกรรมการก่อหนี้" ของครัวเรือนไทยให้หันไปสู่การก่อหนี้เพื่อสร้างสินทรัพย์และอนาคตมากขึ้น พร้อมทั้งการ ฟื้นฟูความยืดหยุ่นทางการเงิน ให้แก่ครัวเรือน เพื่อให้เศรษฐกิจไทยสามารถเดินหน้าได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนในระยะยาว
การหยุดการเพิ่มขึ้นของ "หนี้เพื่ออยู่รอด" และการสนับสนุน "หนี้เพื่ออนาคต" คือกุญแจสำคัญในการปลดล็อกศักยภาพทางเศรษฐกิจที่แท้จริงของประเทศไทย
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
