ความไม่สบายกาย ความไม่สบายใจ ความคับแค้นใจ ความเศร้าโศก ความพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก ความประสบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รักที่พอใจ นี้เป็นทุกข์
สิ่งที่สำคัญอยู่ที่ว่า สภาพเหล่านี้เป็นทุกข์โดยธรรมชาติที่ต้องเจออยู่แล้ว แต่ความทุกข์ที่ท่านถามว่ามีตัวตนหรือไม่ ขอตอบว่าตัวทุกข์แท้จริงไม่มีตัวตน แต่ความรู้สึกยึดมั่นถือมั่นด้วยความรู้สึกว่ากูว่าของกูนี่ต่างหากที่ไปยึดว่าทุกข์นั้นเป็นกูเป็นของกู ยิ่งยึดมากเท่าไหร่ก็รู้สึกทุกข์มากเท่านั้น และเมื่อได้สติ ก็จะรู้ว่าทุกข์นี้เกิดเพราะเราไปยึดมันนี่นา