[มินิซีรี่ย์] องก์ที่ ๕ ตอนที่ ๑ มันตุวา. ถนน. โรเมโอ ออก. โรเมโอ. แม้เราอาจเชื่อความจริงงดงามแห่งนิทรา, สุบินของตูฃ้าคงบอกโชคโศลกชิด: บดีแห่งทรวงเรานั่งเริงบนภัทรบิฐ, [๕๒] ตลอดวันนี้จิตเปนสุขอย่างไม่เคยพบ

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

มินิซีรี่ย์

•

21 ต.ค. เวลา 09:59 • หนังสือ

องก์ที่ ๕

ตอนที่ ๑

มันตุวา. ถนน.

โรเมโอ ออก.

โรเมโอ. แม้เราอาจเชื่อความจริงงดงามแห่งนิทรา,

สุบินของตูฃ้าคงบอกโชคโศลกชิด:

บดีแห่งทรวงเรานั่งเริงบนภัทรบิฐ, [๕๒]

ตลอดวันนี้จิตเปนสุขอย่างไม่เคยพบ

อุ้มตัวเราเหนือดินด้วยร่าเริงอันเลิดลบ.

ฝันว่าเมียมาพบเรานอนแน่วตายแล้วไซร้-

สุบินพิกลละ, ยอมผู้ตายรู้สึกได้ !-

และเมียชุบเราไซร้โดยจุมพิตริมโอษฐเรา

จนเราฟื้น, และเลยเปนราชาธิราชเจ้า.

อ้า ! พบรักเฉลาจะชื่นจิตปานใดนา,

เมื่อพบเพียงในฝันยังเปรมจิตชื่นอุรา !

บัลถะสาร์, สรวมเกือกขี่ม้า, ออก.

ข่าวจากเวโรนา ! บัลถะสาร์, เปนอย่างไร ?

เจ้าไม่ถือสาราจากภาตามาหรือไฉน ?

เมียกูสุขหรือไม่ ? ท่านบิดาอยู่ดีหรือ ?

จูเลียตของกูอยู่สุขหรือ ? ถามอีกที, หือ;

เพราะใดจะเสียฤาแม้หล่อนไซร้เปนสุขี.

บัล. คุณนายเธอเปนสุข, สิ่งเสื่อมเสียใดจะมี

ศพเธอนอนในที่ห้องศพคาปุเล็ตนา,

และดวงวิญญาณไปสถิตท่ามกลางเทวา.

ผมเห็นศพไสยาในอุมงค์แห่งสกุล,

แล้วผมด่วนขึ้นม้าเพื่อนำข่าวมาบอกคุณ:

ขอจงโปรดการุญที่นำฃ่าวร้ายฉกรรจ์,

เพราะคุณมอบน่าที่ให้บอกข่าวทุกสิ่งอัน.

โรเมโอ. จริง ๆ หรือเช่นนั้น ? ไม่เชื่ออีกโชคใด ๆ ! -

มึงรู้ที่พักกู : ไปหาหมึกกระดาษใช้,

และเช่าม้าเตรียมไว้; กูจะไปณคืนนี้.

บัล. ผมขอวิงวอนคุณสกดจิตด้วยขันตี:

หน้าคุณซีดเสียสีและโศก, บอกลางว่าจะ

มีเหตุอันแรงร้าย.

โรเมโอ. ฮ้าย, เฃ้าใจผิดเจียวละ;

ไปเถิด, อย่าลืมนะทำตามที่กูได้ใช้.

มึงไม่มีสาราจากภาตาหรือว่าไร ?

บัล. ไม่มีหามิได้.

โรเมโอ. ก็ช่างเถิด : รีบไปนา,

และเช่าม้าที่สั่ง; กูตามไปในไม่ช้า.

[บัลถะสาร์เฃ้าโรง.]

เออ, จูเลียต, ภรรดาจะนอนแนบหล่อนคืนนี้.

ต้องคิดหาหนทาง :- เออบาป, แสนจะเร็วรี่

แล่นเฃ้าสู่ฤดีของผู้เสียใจนักหนา !

เรายังนึกจำได้ถึงบุรุษผู้ฃายยา,

และอยู่แถบนี้นา, เราได้เคยสังเกตชัด

แต่งตัวปอนคร่ำคร่า, หน้าตานิ่วคิ้วขอดรัด,

รวบรวมฃายเภสัช; ดูซูบเซียวไปทั้งร่าง,

ความอัตคัตห้อมจนกายผอมเหลือแต่ก้าง;

มีเต่าแขวนอยู่กลางร้านอันปอนของเฃานั้น,

หนังจรเข้ยัดอีกมีหนังอื่นหลายพรรณ

แห่งปลาแปลก ๆ ครัน; และบนหิ้งของเฃาไซร้

มีหีบเปล่า ๆ ตั้งอยู่เรียงรายเปนหลายใบ

อับดินเคลือบเขียวใส, กระเพาะอีกพืชเปนรา,

เศษด้ายกลุ่มเก่า ๆ, แหละกุหลาบแท่งคร่ำคร่า,

ตั้งรายไว้ล่อตาผู้คนที่เดินผ่านไป.

เห็นความอัตคัด, เราเคยนึกอยู่ในใจ,

ว่าหากมีผู้ใดบัดนี้อยากได้ยาพิษ,

ซึ่งในมันตุวาใครฃายโทษถึงชีวิต,

ที่นี่แหละสถิตคนจนพอจะฃายเฃา.

อ้า, ความคิดนี้เองเหมือนบอกความประสงค์เรา,

และคนจนนี้เล่าจะฃายให้เราแม่นมั่น.

ตามที่รำลึกได้, นี่เองคือที่อยู่มัน:

นี่วันพระ, ฉนั้นอ้ายยาจกจึ่งปิดร้าน.-

เฮ้ย, แน่ ! คนฃายยา !

คนฃายยา ออก.

คนฃายยา. ใครมาเรียกเสียงกังวาล ?

โรเมโอ. ออกมาอย่าได้นาน. ฃ้าเห็นเจ้าจนเหลือใจ;

ดู, นี่ทองสี่สิบดะคัต : [๕๓] ฃ้าอยากใคร่ได้

ยาพิษสักนิดไซร้, ซึ่งเร็วแรงกำแหงฤทธิ์

อาจซึมซาบส้านไปทั่วในเส้นสายโลหิต,

เพื่อผู้เบื่อชีวิตจำนงกินสิ้นชีวัน,

และขับให้ลมปราณออกจากร่างที่เบื่อนั้น

โดยแรงเหมือนดินอันจุดโดยด่วนชนวนไฟ

เร็วรวดพุ่งพรวดออกจากกระบอกแห่งปืนใหญ่.

คนฃายยา. ยาพิษเช่นนั้นไซร้ฃ้ามี; แต่มันตุวา

เอาโทษผู้ที่ฃายยาพิษถึงสิ้นชีวา.

โรเมโอ. เจ้าก็อนาถา, อัตคัตขัดทุกทาง,

ยังกลัวตายอีกหรือ ! ความอดแจ้งณสองปราง,

ยากอีกไร้ทุกอย่างปรากฎอยู่ณดวงตา,

ความอัตคัดอีกจนปรากฎณกายา;

โลกอีกกฎนานาของโลกไม่มีไมตรี:

ในโลกไม่มีกฎจะช่วยเจ้าให้มั่งมี;

อย่าคงจนเช่นนี้, ฝืนกฎหมาย, รับเงินไป.

คนฃายยา. ความจน, ไม่ใช่ความเต็มจิต, ยอมรับเงินไซร้.

โรเมโอ. ความจนแหละฃ้าให้, มิใช่เกื้อเจตนา.

คนฃายยา. เอายานี้ละลายน้ำใด ๆ ดังจินดา,

แล้วดื่มซึ่งน้ำยา; และ, แม้นายมีแรงทัน

เท่าญี่สิบคน, ก็คงต้องตายเปนแม่นมั่น,

โรเมโอ. นี่แน่เหรียญสุวรรณ, เปนยาพิษของจิตคน

บันดาลฆาฏะกรรมอันน่าชังในสากล

มากกว่ายาผลาญชนม์ที่กฎห้ามเจ้าจำหน่าย:

ฃ้าฃายยาพิษให้แก่เจ้า, เจ้ามิได้ฃาย.

ลาก่อน : จงใช้จ่ายเงินซื้อกินเพื่ออ้วนพี.-

ยาชูจิตไม่ใช่ยาพิษ, มากับฃ้านี้

ยังศพจูเลียตศรี, จะใช้เจ้าณที่นั้น.

[เฃ้าโรง.]

ตอนที่ ๒

เวโรนา. กุฎีของภาตาลอเรนซ๎.

ภาตาจอน ออก.

จอน. ภาตาแห่งฟรานซิสคัน ผู้เลิดล้ำธรรม ! ท่านผู้เจริญเจ้าฃา !

ภาตาลอเรนซ๎ ออก.

ลอ. ฟังศัพท์สำเนียงเปนภาตาจอนจำได้นา.-

กลับดีจากมันตุวา; โรเมโอว่ากระไร ?

หรือ, หากฃ่าวจดอยู่, ก็ขอส่งสาราให้.

จอน. เมื่อฃ้านี้ได้ไปหาเพื่อนบวชผู้ตีนเปล่า,

ผู้ร่วมคณะ, เพื่อชวนไปเพื่อนตูฃ้าเจ้า,

เธอนั้นไปเยี่ยมเฃาผู้ไข้ในนครนี้,

และเมื่อพบเธอแล้ว, พนักงานแห่งธานี

สงสัยสองเรานี้ว่าได้ไปในเคหา

ที่มีโรคระบาทว์แรงร้ายอยู่แห่งนั้นนา,

จึ่งปิดทวารา, มิให้เราออกจากนั่น,

ฉนั้นการจะไปมันตุวาก็หยุดพลัน.

ลอ. ก็สาราของฉันถึงโรเมโอใครถือไป ?

จอน. สารายังอยู่นี่,-เพราะฃ้าเจ้าส่งมิได้,

อีกหาผู้รับใช้ถือมาคืนก็สุดหา,

เพราะทุก ๆ คนแสนจะกลัวติดซึ่งโรคา.

ลอ. เคราะห์ร้ายจริง ๆ นา ! สังฆะช่วยด้วยครานี้,

มันไม่ใช่สาราไร้สาระ, แต่ความมี

สำคัญเปนพ้นที่; แม้เพิกเฉยละเลยไว้

ภัยอาจจะมากมวล, ภาตาจอน, จงรีบไป

หาเหล็กแชลงให้, แล้วรีบนำอย่าเนิ่นนาน

มายังกุฎีฃ้า.

จอน. ฃ้าจะไปหาสิ่งประสงค์มาบัดนี้, ท่าน. [เฃ้าโรง.]

ลอ. เราต้องไปสุสานโดยลำพังมิรอช้า;

อีกเพียงสามชั่วโมงจูเลียตจะฟื้นขึ้นมา:

หล่อนคงจะต่อว่าเราเพราะโรเมโอไซร้

จะได้ทราบเหตุการณ์ทั้งปวงก่อนก็หาไม่;

เราจะมีสารไปอีกครั้งที่มันตุวา,

และซ่อนหล่อนในกุฎิ์ว่าโรเมโอนั้นจะมา:

โอ้ศพมีชีวา, ถูกขังในห้องไว้ผี. [เฃ้าโรง.]

ตอนที่ ๓

ถิ่นเดิม. สุสาน; ในนั้นมีอนุสสาวรีย์ของสกุลคาปุเล็ต.

ปารีสออก, พร้อมด้วยเด็กใช้, ถือดอกไม้และคบเพลิง.

ปารีส. เอาคบส่งให้กู : ไป, และอยู่ห่างที่นี้:-

อย่าเลยดับเถิดดี, ไม่อยากให้ใครเห็นกู.

มึงจงไปนอนลงที่ใต้หมู่ต้นไม้ยูว์,

และมึงจงเอียงหูลงกับพื้นพสุธาน;

ดังนั้นหากมีใครย่างเท้าไคลสู่สุสาน,

ดินร่วน, ไม่เปนดาน, เพราะถูกขุดหลุมมากอยู่.

มึงคงต้องได้ยิน : จงผิวปากขึ้นให้กู,

เพื่อเปนสัญญารู้ว่ามึงยินเสียงคนมา.

ส่งให้กูเถิดบุบผา. จงทำตามฃ้าสั่งไว้แต่กี้, รีบไป.

เด็ก. [ป้อง.] เราออกจะพรั่นจิตที่ต้องอยู่ผู้เดียวไซร้

ในกลางสุสานใหญ่; แต่ก็ต้องแขงใจที. [หลบไป.]

ปารีส. บุษบาสวาท, พี่โรยเตียงมาศด้วยมาลีศรี,-

โอ้เตียงศิลาและกอบธุลี-

ซึ่งทุกราตรีพี่ประสุคนธ์,

หรือไร้น้ำหอม, ร่ำไห้ใจตรอมกลั่นอัสสุชล:

งานศพยุพีพี่จะทำทน

ทุกคืนมาปรนและร่ำโศกา.

[เด็กใช้ผิวปาก.]

เด็กใช้มันบอกกล่าวว่ามีผู้กำลังมา.

ใครหนออัปรีย์จาริกทางนี้ณคืนนี้,

และกีดศราทธะพรตและกิจรักยอดฤดี ?

อ๊ะ, คบดวงหนึ่งมี !- ราตรี, ซ่อนฃ้าหน่อยไซร้. [หลบไป.]

โรเมโอออก, พร้อมด้วยบัลถะสาร์, ถือคบเพลิง, ขวานขุด, ฯลฯ.

โรเมโอ. ส่งขวานอันนั้นอีกแชลงเหล็กให้กูไว้.

รับสารานี้ไป; วันพรุ่งนี้แต่เช้านา

อย่าลืมจงนำส่งแต่เจ้าคุณบิดาฃ้า.

ส่งคบเพลิงนั้นมา : ถ้ารักชีพจงเชื่อฟัง,

ถึงมึงจะยินใดหรือเห็นใด, จงหยุดยั้ง,

และอย่าได้โอหังมาเกี่ยงกีดในกิจกู.

เหตุที่กูลงไปอุมงค์นี้ที่ศพอยู่

อย่างหนึ่งคืออยากลูพักตร์ภรรยาให้ถนัด,

แต่ข้อสำคัญคือจะไปถอดจากนิ้วหัดถ์

ซึ่งธำมะรงค์รัตน์, ธำมะรงค์ซึ่งอยากใช้

ในกิจการสำคัญ : ฉนั้นไป, จงรีบไป:

แค่หากมึง, สงสัย, กลับลอบมามองดูการ,

ที่กูจำนงจะทำต่อไปในไม่นาน,

ให้ตาย, กูจะราญรึ้งมึงหลุดเปนข้อ ๆ,

แล้วเอาแขนฃามึงโรยสุสานนี้เจียวหนอ:

เวลาอีกทั้งข้อกูจงจิตล้วนรุนแรง,

ทารุณและร้ายกาจไม่ย่อหย่อนผ่อนคำแหง

ยิ่งกว่าพยัคฆ์แรงหรือสมุทกระหึมไกร.

บัล. กระผมนี้จะรีบไปโดยพลัน, และไม่อยู่กีดหรือกวนกิจคุณ.

โรเมโอ. ดังนั้นแหละมึงการุญกอบไมตรีจุน. นี่แน่จงรับทรัพย์นี้:

ไปอยู่นิรทุกข์สุขีจำเริญรุ่งศรี; คนดี, จงรอดปลอดภัย.

บัล. [ป้อง.] ทั้ง ๆ ท่านไล่แล้ว, เราก็จะแฝงอยู่ใกล้:

ดูท่าน่ากลัวภัย, และสงสัยเจตนา. [หลีกไป.]

โรเมโอ. ปากอันน่าชังนัก, ครรภ์แห่งความมรณา,

อมไว้ซึ่งภักษาน่ารักเลิดในธาตรี,

กูจะงัดปากมีงอันเน่าเปิดณบัดนี้, [เปิดที่ฝังศพ.]

และ, ฝืนมึงทันทีให้รับเพิ่มภักษาหาร !

ปารีส. นี่อ้ายมอนตะคิวผู้ถูกไล่อหังการ,

ซึ่งฆ่าญาติ์ใจหาญของหล่อน, และเพราะโศกศัลย์

เฃาว่าแม่สาวน้อยได้พลอยม้วยด้วยเหตุนั้น;

และบัดนี้สิมันมุ่งมาทำกิจกาลี

ต่อศพของผู้ตาย : เราต้องจับมันทันที.-

[เดินออกมา.]

งดกิจแสนอัปรีย์ของมึง, มอนตะคิวพาล !

อาฆาฎอีกต่อหรือแม้เมื่อคนเฃาวายปราณ ?

อ้ายนักโทษสามาญ, กูจับตัวมึงบัดนี้:

จงยอมไปกับกู : เพราะมึงต้องวายชีวี.

โรเมโอ. แน่แล้วดังวาที; และเหตุนั้นฃ้าจึ่งมา.

หนุ่มน้อยสุภาพเอ๋ย, ฃ้าสิ้นคิดจงอย่าท้า;

รีบไปและทิ้งฃ้า: จงนึกถึงผู้ตายไซร้,

ให้เฃาทำเจ้าพรั่น. ฃ้าขอวอน. พ่อทรามวัย,

อย่าหาบาปมาใส่ศีร์ษะฃ้าอีกหนึ่งเลย

โดยกวนให้ฃ้าโกรธ : อ้า, ไปเถิดนะพ่อเอ๋ย !

ฃ้ารักพ่อทรามเชย, ให้ตาย, ยิ่งกว่ารักตน,

เพราะฃ้ามานี่เตรียมจะฆ่าตัวให้วายชนม์:

อย่าอยู่, จงรีบดล; คงชีพไว้อวดต่อไป

ว่าคนบ้าเมตตาและสอนเจ้าให้หนีไซร้.

ปารีส. กูนี้หายอมไม่จะฟังคำเจ้าอวดดี.

และจับตัวเจ้าผู้เปนคนร้ายณที่นี้,

โรเมโอ. จะยั่วกันหรือนี่ ? ถ้าเช่นนั้นเอาเจ้านา !

[ต่อสู้กัน.]

เด็ก. จอมสรวง, เกิดการรบรา ! จำจะไคลคลาไปเรียกพวกนครบาล.

[เฃ้าโรง.]

ปารีส. โอย. ฉันนี้ตายแล้ว ! -[ล้ม.] ถ้าหากมีจิตสงสาร,

โปรดเปิดอุมงค์, วานวางฉันกับจูเลียตที. [ตาย.]

โรเมโอ. เอาเถิด, จะตามใจ.- ไหนขอดูหน้าบัดนี้:

อ้อนี่ท่านเคานตีปารีส, ญาติ์เมอร์คิวชิโอ !

ทนายว่าไรหนอเมื่อจิตเราอันงึมโง่

มิได้ฟัง, อะโห, เมื่อเดินทาง ? ดูเหมือนมัน

บอกว่าปารีสกับจูเลียตจะได้แต่งกัน:

มันเล่าหรือเช่นนั้น ? หรือเราเปนแต่ฝันไป ?

หรือเราเปนบ้า, เมื่อยินออกนามจูเลียตไซร้,

จึ่งนึกเช่นนั้นไป ? - อ้า, ยื่นมือมาให้ฉัน,

เพราะนามบันทึกในสมุดเคราะห์ร้ายเหมือนกัน !

ฉันจะฝังท่านพลันในหลุมผีพิเศษไกร;

หลุมผีหรือ ? อ้า, เปล่า, ยอดปราสาทนะ, ทรามวัย;

ที่นี้จูเลียตไสย, และความงามหล่อนบันดาล

อุมงค์นี้ให้เปนที่สง่าสว่างฉาน.

ศพ, นอนนี่เถิดท่าน, ผู้จวนตายช่วยฝังนา.-

[วางศพปารีสลงในอนุสสาวรีย์.]

บ่อย ๆ มนุษยามถึงที่สุดจวนสิ้นชีวา

มักสรวลเสรอึง ! ซึ่งผู้รักษา

เรียกว่าประภาแพรวก่อนอาสัญ.

เรียกนี่ละฤาศุภะประภา ? - วนิดา ! พธูขวัญ !

อ้ามัจจุ, ดูดมธุระคันธะระคนณลมปราณ,

ไม่มีอำนาจหรประหัดสิริลักษะณามาลย์

หล่อนไม่ปะราชิตะพระกาล; ธชะโศภิแห่งนาง

ยังแดงอะแร่มณวรโอษฐะและผ่องณสองปราง,

ธงซีดแสดงประลยะลางบ่มิปักณที่นั้น.-

ติบอลต์, เพื่อนนอนในผ้าเปื้อนเลือดอยู่หรือนั่น ?

อ้า, ความชอบที่ฉันจะทำได้แก่เพื่อนไซร้

ใดยิ่งกว่าโดยมือที่ประหารดรุณวัย

ของเพื่อนนั้นเองไซร้ผลาญอมิตร์ของเพื่อนยา ?

ฃ้าขออภัยเถอะนะสุมิตร์ ! อหะ, จูลิเอตตา,

เหตุใดนะยังสิริศุภา ? ฤจะให้ดนูคิด

ว่ามัจจุไร้สะริระร่างแหละประสงค์สิเนห์จิต,

อีกว่าพระกาลกะมละคิดจะถนอมพธูไว้

ในห้องอุมงค์ระชะสะเพื่อจะประโลมและชื่นใจ ?

เมื่อเกรงฉนี้แหละดนุไซร้ก็จะอยู่กะโฉมศรี,

อีกพี่จะไม่จะระกะพ้นสิมะเขตนิเวศน์นี้

อันมืดและมลและอรุจี : และจะอยู่สราญสานต์

กับหนอนอโศภะประนิบัติ์ดุจะเหล่าสขีคลาน;

พี่นี้จะอยู่สุขะสราญฤดิจวบณกัลปา,

อีกเปลื้องและปลิดยุคะทุเรศคหะไว้สุโยคา

พ้นจากสะรีร์ระอุระอา.-ทวิจักษุ, จงดู !

กรจงตระกองยุพะเฉลา ! ทวิโอษฐะ, สองสู,

จงปิดทวาระชิวะคู่, และประทับสุจุมพิต

แทนลัญจะกรณศุภะสารสุปะทานณท้าวมถุต !

มาเถิดวิเนติทุรพิษ, อหะเนติขื่นขม !

นำร่องทุรนมนสะนำวรนาวิร้อนรมย์

เร็วสู่ศิลาขรุขระระทมทลุล่มณบัดนี้ !

นี่ให้กะโฉมวธุสวาท ! [ดื่ม.] นรฃายภิสัชดี !

เภสัชชะพิษอจิระรี่,-ดนุจูบและบรรลัย. [ตาย.]

ภาตาลอเรนซ๎, ถือโคม, แชลง, และเสียม, ออกอีกทางหนึ่งแห่งสุสาน.

ลอ. เสนต์ฟรานซิสช่วยเถิด ! หลายครั้งแล้วคืนนี้ไซร้

เท้าแก่ของเราได้สดุดหลุม ! - ใครอยู่นั่น ?

บัล. นี่หนึ่ง, เปนมิตร์, ผู้รู้จักดี, พระนักธรรม์.

ลอ. ขอจงเกษมสันต์ ! จงบอกหน่อยเถิด, เพื่อนยา,

นั่นไฟอะไรโน่น, ซึ่งส่องไร้ประโยชนา

แด่หนอนและศิราไร้เนตร์ ? อาตมะหัน

จุดอยู่ในอุมงค์สกุลคาปุเล็ตนั้น,

บัล. ถูกแล้ว, พระนักธรรม์; อยู่ในนั้นคือนายฃ้า, ผู้รักพระคุณแท้.

ลอ. ใครเล่า ?

บัล. โรเมโอ, อ้า.

ลอ. เฃาอยู่ในนั้นมานานหรือ ?

บัล. กึ่งชั่วทุ่มได้.

ลอ. ไปยังอุมงค์นั้นด้วยกัน.

บัล. ฃ้ามิอาจไป:

นายฃ้าหารู้ไม่ว่าตูฃ้ายังอยู่นี่;

และท่านได้คาดโทษฃ้าว่าจะเอาชีวี

แม้ขืนอยู่ที่นี้เพื่อดูการของท่านนา.

ลอ. ช่างเถิด; เราไปเดี่ยว.-นึกออกหวั่นพรั่นวิญญา;

โอ้, นึกพรั่นนักหนาว่าเหตุร้ายแรงได้มี.

บัล. เมื่อฃ้านิทราอยู่ได้ต้นยูว์ณที่นี้,

ฝันว่านายต่อตีกับอีกชายด้วยโมโห.

และนายฃ้าเจ้าฆ่าเฃาตายลง.

ลอ. โรเมโอ ! [เดินไป.]

โอ้กรรม, โอ้กรรม, โลหิตอะไรเล่าเปื้อนที่

ศิลาปูหน้าห้องอนุสสาวรีย์นี้ ?

ทำไมหนอกระบี่ไร้นายและเปื้อนโลหิต

มาทิ้งหมองอยู่ริมสถานที่สันตีสถิต ? [เฃ้าในอุมงค์.]

โรเมโอ ! ซีดสีผิด !- ใครอีก ? ปารีสด้วยหรือ ?

และกายอาบเลือด ? - อ้า, นักษัตร์ใดอันร้ายหือ

ที่มาบันดาลดื้อให้เคราะห์ร้ายเช่นนี้ได้ !-

อ้ายุพดีตื่น. [จูเลียตตื่น.]

จูเลียต. อ้อภาตาดับโศก ! สามีฃ้านี้อยู่ไหน ?

ฃ้าควรอยู่แห่งใดรำลึกได้ทุกสิ่งอัน,

และก็อยู่นี่แล้ว : ไหนโรเมโอของดิฉัน ?

[เสียงอึงในโรง.]

ลอ. พ่อยินเสียงสนั่น. - สาวน้อยรีบจากเคหา

แห่งผี, ที่ลามก, และหลับผิดธรรมดา:

อำนาจอันใหญ่กว่าที่เราอาจโต้เถียงได้

บันดาลผิดมุ่งมาตร์ของเราหมด: มาเถิด, ไว:

ผัวนางนอนกอดใกล้ทรวงนางนั้นวายชีวี;

และปารีสก็ตาย: มา, พ่อจะนำโฉมศรี

ไปฝากให้อยู่ดีณสำนักชีนักธรรม์.

อย่ารอซักต่อไป, นครบาลจะมาพลัน;

จูเลียต, ไปด้วยกัน; พ่อมิอาจอยู่ต่อไป. [เฃ้าโรง.]

จูเลียต. เชิญเถิด, เชิญรีบครรไล, เพราะลูกนี้ไซร้ไม่ขอจรจากที่นี้.-

สิ่งใดฤ ? ภาชนะกระชับวรหัดถ์บดีศรี ?

ยาพิษ, ประจักษ์ระหสะที่หรซีพะก่อนกาล:-

ใจดำ, ชะดื่มพิษะปเหลือพิษะเพื่อพธูท่าน

ได้ตามบดี ? - ดนุจะหาญวรโอษฐะจุมพิต;

เผื่อว่าเคราะห์ดีพิษะจะเหลือพหุฤทธิ์แรงติด

พอให้ดนูมรณะปลิดชิวะช่วยบดีไว้. [จุมพิตสามี.]

โอษฐเธอยังอุ่นอยู่ไซร้.

พลตระเวน ๑. [ในโรง.] นำไปไว ๆ, เด็กเอ๋ย: ทางไหนนำซี.

จูเลียต. เสียงผู้คนมา ? ต้องไม่รอช้า. - อ้ากั้นหยั่นดี!

[ฉวยกั้นหยั่นจากโรเมโอ.]

นี่ฝักของเจ้าจงเฃ้าไปที่; [แทงตนเอง.]

อยู่กรังในนี้, ปล่อยฃ้าวายปราณ.

[ล้มทับศพโรเมโอ. และตาย.]

กองตระเวนออก, พร้อมด้วยเด็กใช้ของปารีส.

เด็ก. ที่นี่, ที่นี่นะท่าน; โน่น, ในสุสาน, ที่คบกระจ่างสว่างใส.

พ.ต. ๑. พื้นดินเปื้อนโลหิต, จงค้นทั่วสุสานใหญ่:

ไป, แยกย้ายกันไป, แม้พบใครจับตัวมา.-

[พลตระเวนเฃ้าโรงไปบ้าง.]

โอ้, น่าสังเวช ! นี่ท่านเคานตีมรณา,

จูเลียตโลหิตบ่า, ยังอุ่น, พึ่งสิ้นชีวี,

แต่หล่อนได้นอนฝังอยู่สองวันแล้วในนี้.-

ไป, ทูลจอมบุรี; ไปบอกคาปุเล็ตนา;

ไปปลุกมอนตะคิว; คนอื่น ๆ ช่วยค้นหา:-

[พลตระเวนเฃ้าโรงอีกหลายคน.]

เราเห็นพสุธาที่ผลร้ายมีแล้วได้;

แต่ส่วนสาเหตุจริงแห่งสิ่งร้ายทั้งหลายไซร้

จะทราบหาได้ไม่เมื่อปราศจากกรณีย์.

พลตระเวนบางคนกลับออกมา, พร้อมด้วยบัลถะสาร.

พ.ต. ๒. นี่คนของโรเมโอ; เราพบในสุสานนี้.

พ.ต. ๑. คุมตัวไว้จงดีจนเจ้านายเสด็จมา.

ภาตาลอเรนซ๎กลับออกมา, พร้อมด้วยพลตระเวนอีกคนหนึ่ง.

พ.ต. ๓ นี่แน่ท่านนักบวช, ตัวสั่น, สท้อน, และโศกา:

เราแย่งแชลงมาจากท่านพร้อมด้วยเสียมนี่,

เมื่อท่านกำลังออกจากสุสานทางด้านนี้.

พ.ต. ๑. น่าสงสัยเต็มที: คุมภาตาไว้เถิดเรา.

เจ้านคร และบริวาร ออก.

เจ้า. เหตุการณ์ร้ายแรงใดได้บังเกิดโดยด่วนเล่า,

จนต้องเรียกตัวเราจากไสยายามดึกนี้ ?

คาปุเล็ต, คุณหญิงคาปุเล็ต, และคนอื่น ๆ ออก.

คาปุ. เหตุใหญ่อะไรเล่าที่กู่ห้องกลางธานี ?

คุณหญิง ค. คนในแถววิถีออกชื่อ “โรเมโอ” นา,

บ้างว่า “จูเลียต,” และว่า “ปารีส;” และวิ่งมา

ด้วยเสียงโจทกันจ้าสู่ห้องศพสกุลเรา.

เจ้า. นี่ภัยอะไรมากระทบโสตของเราเล่า ?

พ.ต. ๑ ที่นี้, พระทูลเกล้า, เคานตีปารีสตายนอน;

และโรเมโอตาย; และจูเลียต, ซึ่งแต่ก่อน

ได้ตาย, บัดนี้หล่อนตัวยังอุ่นและตายใหม่.

เจ้า. ค้น, หา, และสืบฆาฏะกรรมเกิดขึ้นอย่างไร.

พ.ต. ๑. นี่ตัวภาตาไซร้, กับบ่าวโรเมโอนั้น,

มีพร้อมซึ่งเครื่องมืออาจใช้เปนแม่นมั่น

เพื่อเปิดอุมงค์อันฝังศพนี้โดยดายได้.

คาปุ. โอ้อก! - โอ้หล่อนดูธิดาเราโลหิตไหล!

กั้นหยั่นนี้ผิดไป, เพราะ, ดูโน่น, ฝักของมัน

อยู่ว่างที่ฃ้างหลังของชายมอนตะคิวนั่น,

มาเฃ้าฝักผิดดันเฃ้าสู่ทรวงลูกเราจัง !

คุณหญิง ค. โอ้โอ๋! เห็นนี่ไซร้ประหนึ่งได้ยินระฆัง

เดือนความชราตั้งหน้าเฃ้าสู่มรณะภัย !

มอนตะคิวและคนอื่น ๆ ออก.

เจ้า. มาเถิด, มอนตะคิว; เพราะตื่นขึ้นแต่ดึกไซร้,

พอหันเห็นลูกใหญ่และทายาทนอนอยู่นี่.

มอน. โอ้โอ๋! พระทูลเกล้า, เมียฃ้าเจ้าตายคืนนี้;

โศกเพราะลูกชายที่ถูกขับห้ามซึ่งลมปราณ:

ทุกข์ใหญ่ใดอีกจับชราภาพฃ้าประหาร ?

เจ้า. ดู, ท่านคงได้เห็น.

มอน. โอ้รู้มิทันกาล ! มรรยาทเปนฉันใด,

เจ้าจึ่งมาด่วนตายไปเสียก่อนบิดาได้ ?

เจ้า. บัดนี้เราขอให้งดพิไรร่ำโกลา,

จนกว่าจะได้สอบสวนรู้เรื่องอันกังฃา,

อีกได้ทราบซึ่งสาเหตุ, ต้นเหตุ, ตลอดผล;

แล้วเราจึ่งจะช่วยเปนทุกข์ด้วยท่านทุกคน,

และนำท่านจรดลถึงตาย: บัดนี้ขอที,

จงข่มเคราะห์ร้ายไว้ในอำนาจแห่งขันตี.-

นำตัวผู้ที่มีข้อสงสัยทั้งปวงมา.

ลอ. รูปนี้สำคัญมาก, สามารถช่วยน้อยนักหนา,

แต่น่าสงสัยกว่าใคร ๆ, เพราะกาลและที่

ทำให้หนักแก่รูป, ในเรื่องฆาฏะกรรมนี้;

และรูปยืนอยู่นี่, เพื่อกล่าวโทษและแก้ใข

ตัวเองที่ถูกติและตัวเองแก้ตัวไซร้.

เจ้า. จงเล่าโดยทันใดตามรู้เห็นในเรื่องนี้.

ลอ. รูปจะกล่าวโดยย่อ, เพราะลมหายใจที่มี

ไม่มากมายเท่าที่มีเรื่องราวน่าเบื่อครัน.

โรเมโอ, ผู้ตาย, เปนสามีจูเลียตนั้น;

และนาง, ผู้อาสัญ, เปนเมียโรเมโอสนิท:

รูปเองแต่งงานเฃา; และเมื่อวันอาวาห์ปิด

ติบอลต์สิ้นชีวิต, และเพราะเฃาวายชีวา

เจ้าบ่าวผู้แต่งใหม่ถูกขับไล่จากภารา;

เหตุนั้น, มิใช่อาลัยติบอลต์, จูเลียตศัลย์.

ฝ่ายท่าน, เพื่อตัดโศกซึ่งครอบงำบุตรีนั้น,

บังคับให้หล่อนมั่น, และคิดจัดการอาวาห์,

กับเคานติปารีส: หล่อนไปหาอาตมา,

และดูราวจะบ้าขอให้ช่วยหาวิธี

ทำให้หล่อนได้พ้นจากอาวาห์ที่สองนี้,

หาไม่ในกุฎีนั้นเองหล่อนจะฆ่าตน.

ฝ่ายรูป, ด้วยความรู้, จึ่งให้แด่นิรมล

ซึ่งยานิทราดล; อันเปนผลปรากฎชัด

เช่นรูปเจตนา, เพราะยาทำให้นงรัตน์

ราวสิ้นชีพถนัด: และถึงโรเมโอมี

สาราให้มายังที่นี้พลันณคืนนี้,

เพื่อช่วยพาโฉมศรีไปจากหลุมที่ฝากไว้,

เพราะถึงกำหนดฤทธิ์แห่งโอสถจะหมดไซร้.

แต่ผู้ที่รับใช้ถือสารา, ภาตาจอน,

พะเอินไปไม่รอดโดยจำเปน, และคืนก่อน

ได้คืนสารักษรของรูป. แล้ว, รูปเอกา,

เมื่อถึงยามกำหนดที่นางจะตื่นนิทรา,

จึ่งมาเพื่อจะพาหล่อนไปจากอุมงค์นี้,

จงจิตจะได้ซ่อนบังอรไว้ในกุฎี

จนโอกาสจะมีเพื่อเรียกโรเมโอมา:

แต่เมื่อรูปมาถึง, ไม่ช้านานก่อนเวลา

ที่นางตื่นนิทรา, ณที่นี้อนาถครัน

เห็นท่านปารีสและโรเมโอซื่ออาสัญ.

นางตื่น; รูปก็พลันวอนนางให้จรลี

และทนกิจจะการแห่งสวรรค์ด้วยขันตี:

แต่ยินเสียงรูปนี้พรั่นรีบจากอุมงค์ไป,

และหล่อน, โศกเหลือล้น, จะไปด้วยก็หาไม่,

แต่, ตามที่เฃ้าใจ, คงปลงชีพตนเองมั่น.

รูปทราบเพียงเท่านี้; และส่วนการวิวาห์นั้น

นางนมรู้เหมือนกัน: และถ้าเหตุการณ์ใด ๆ

พลาดพลั้งเพราะรูปผิด, จงเอาชีพของรูปไซร้

พร่าเสียโดยทันใดในกาลก่อนที่ถึงกาล

พลีซึ่งอำนาจกฎหมายแรงกำแหงหาญ

เจ้า. เราเคยรู้จักท่านเปนผู้อยู่ในศีลธรรม์,-

ไหนบ่าวโรเมโอ? จะให้การอย่างไรกัน ?

บัล. ฃ่าวจูเลียตอาสัญ ฃ้าเจ้านำบอกนายฃ้า;

แล้วก็โดยด่วนท่านจริกจากมันตุวา

สู่ที่นี้เอง, มาอนุสสาวรีย์นี้.

สารานี้ท่านสั่งส่งบิดาอย่าช้าที,

และเมื่อมาห้องผี, ท่านคาดโทษถึงชีวา

แม้ฃ้ามิไปพ้นและปล่อยท่านไว้เอกา.

เจ้า. ส่งสารให้กูนา; กูจะอ่านและวิจารณ์.-

ไหนเด็กของเคานตีที่ไปตามนครบาล ?-

อ้ายเด็ก, จงให้การนายเจ้ามานี่ทำไม ?

เด็ก. มาพร้อมด้วยมาลีโรยที่หลุมของทรามวัย;

และท่านนั้นสั่งให้ฃ้ายืนห่าง, ฃ้าทำฉนั้น:

ไม่ช้ามีชายถือไฟมาเปิดอุมงค์พลัน;

และในไม่ช้านั้นนายชักดาพออกประหาร;

แล้วฃ้าก็หนีไปเพื่อเรียกพวกนครบาล.

เจ้า. สารนี้เปนพยานคำให้การของภาตา,

แถลงเรื่องรักกัน, และฃ่าวตายของกัญญา:

และในนี้เขียนว่าเฃานั้นซื้อยาพิษได้

จากคนฃายยาจน, และด้วยยาพิษตั้งใจ

มายังอุมงค์ใฝ่ตาย, นอนเคียงจูเลียตศรี.-

คาปุเล็ต! - มอนตะคิว!- อยู่ไหนเล่าสองอรี ?-

เห็นไหมว่าโทษมีเพราะโทโษอันแรงหนัก,

จนสรวงหาทางพร่าความสุขท่านด้วยความรัก;

และเรา, อะลุ่มนักในการที่วิวาทกัน,

ก็ต้องเสียญาติ์สอง: ทั่วทุกคนถูกลงทัณฑ์.

คาปุ. พี่มอนตะคิว, พลันยื่นมือจับกับน้องยา,

นี่เปนสินสอดลูก, เพราะจะขอให้ยิ่งกว่า

นี้อีกไม่ได้นา.

มอน. แต่พี่ให้น้องอีกได้ :

เพราะพี่จะหล่อรูปสุดาด้วยเอกอุไร,

ซึ่งแม้ว่าตราบใดเวโรนายังคงนาม

จะไม่ให้รูปใดเปรียบปานได้ในเชิงงาม

กับรูปแม่นงรามจูเลียตผู้ทรงสัจจา.

คาปุ. โรเมโอให้งามเท่าจะนอนเคียงคู่ภรรยา;

สละน้อยนักหนาเพื่อล้างหมดอะไมตรี!

เจ้า. โอ้ว่าทิวามลประดิษฐ์อวิภาตะสันตี;

อาทิตยะเศร้ากมลหรี่, บ่มิเยี่ยมณเมฆา:

ไปเถิด, และพร้อมมนสะเรื่องคติโศกะปรึกษา;

บางคนจะได้อภยะนา, นรผิดจะลงพัณฑ์: [๕๔]

เพราะแต่อดีตะบ่มิมีคติเทียบณส่วนศัลย์

ยิ่งกว่าประวัตติปิยะฉันทะจุเลียตและโรเมโอ.

[เฃ้าโรงหมด.]

คำอธิบาย

๑. “ด้วยพรหมจาริฃ้าเมื่อสิบสองปี.” [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๓, น่า ๒๓.] - “By my maidenhead at twelve year old.” เปนคำสบถของนางนม, ตามแบบยายแก่ซึ่งพูดคำสบถคำ, และหาอะไรเหลวๆ มาใช้สบถ.

๒. แล็มมาส [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๓, น่า ๒๔.] - คือวันที่ ๑ สิงหาคม, เปนวันนักขัตฤกษ์ที่เรียกว่า “วันเซี่ยว” (Quarter Day). เปนประเพณีมาแต่โบราณ, อังกฤษแบ่งปีเปน ๔ เซี่ยว, และในเซี่ยว ๑ๆ กำหนดวันนักขัตฤกษ์วัน ๑ เปน “วันเซี่ยว” คือเปนวันกำหนดสำหรับใช้ดอกเบี้ยในทางณี่สินหรือเก็บค่าเช่าเปนต้น. ถ้าจะเทียบกับประเพณีจีนก็คล้าย ๆ กัน, เช่นจีนมีกำหนดนักขัตฤกษ์ที่ไทยเราเรียกกันว่า “สาร์ทขนมอี๋” เปนต้น. ในประเทศอังกฤษสมัยเชกส๎เปียร์มีกำหนด “วันเซี่ยว” ไว้ดังนี้:-

(๑) วิตสันไตด (Whitsuntide), คือวันอาทิตย์ต่อจากวันอีสเตอร์ (Easter) ไปอีก ๗ อาทิตย์. - อีสเตอร์ คือวันที่ฝ่ายคริสตะศาสนาสมมดเปนวันที่พระเยสูฟื้นขึ้นจากตายและขึ้นสู่สวรรค์, และนักขัตฤกษ์นี้กำหนดในวันอาทิตย์ที่ต่อจากวันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๕ โดยจันทรคตินิยม. [เช่นใน พ ศ. ๒๔๖๕ วันขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๕ ตรงกับวันที่ ๑๐ เมษายน, ฉนั้นวันอีสเตอร์จึ่งเปนวันอาทิตย์ที่ ๑๖ เมษายน, และวันวิตสันไตดตรงกับวันอาทิตย์ที่ ๔ มิถุนายน.]

(๒) แล็มมาส (Lammas), วันที่ ๑ สิงหาคม. นัยว่าศัพท์ “แล็มมาส” มาจากคำภาษาแส็กซันว่า “ห๎ลัมเมสเสะ” (Hlammaesse), วันขนมปัง, เพราะแต่ก่อนนี้ในวันนี้คหบดีพลีพระด้วยขนมปังทำด้วยแป้งสาลีใหม่.

(๓) มาร์ตินมาส (Martinmas) วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน, วันนักขัตฤกษ์แห่งนักบุญมาร์ติน.

(๔) แคนดลมาส (Candlemas), วันที่ ๒ กุมภาพันธ์, นักขัตฤกษ์ปาริสุทธิกรรมแห่งมารีแม่พระเยสู, คือวันที่มารีนำพระเยสูผู้เปนบุตร์ไปเฃ้าโบถเปนครั้งแรก. ในวันนี้เคยเปนธรรมเนียมนำเทียนไปจุดบูชานางมารีมากๆ, จึ่งเรียกว่า “วันเทียน.”

“วันเซี่ยว” อย่างที่ว่ามาฃ้างบนนี้ ยังคงใช้อยู่ในสค็อตแลนด์และประเทศอังกฤษฝ่ายเหนือ. ในแห่งอื่นในประเทศอังกฤษในสมัยนี้กำหนด “วันเซี่ยว” ใหม่ดังต่อไปนี้: -

(๑) เลดีเด (Lady Day) วันที่ ๒๕ มินาคม, วันที่มารีแม่พระเยสูได้รับฃ่าวจากเทวทูตว่าพระเยสูจะมาปฏิสนธิ.

(๒) วันกลางฤดูร้อน (Midsummer Day), วันที่ ๒๔ มิถุนายน, เปนวันนักขัตฤกษ์ของนักบุญจอนแบปติสต์.

(๓) มิเค็ลมาส (Michaelmas), วันที่ ๒๙ กันยายน, เปนวันนักขัตฤกษ์ของมหาเทวทูตไมเคล.

(๔) คริสต์มาส (Christmas) วันที่ ๒๕ ธันวาคม, เปนวันเกิดพระเยสู.

๓. “สูสานอยู่กับจอมสรวง,” [องค์ที่ ๑ ตอนที่ ๓, น่า ๒๕.]- “Susan is with God.” - หมายความว่าสูสาน (ลูกหญิงของนางนม) ตายไปแล้ว, และตามธรรมเนียมมักจะต้องขอฝากวิญญาณแก่พระเปนเจ้า, เช่นในที่นี้นางนมพูดว่า, “พระเจ้ามีเมตตาผู้ศรัทธาปวง !” ดังนี้เปนต้น.

๔. “คงพบธิบายไว้ณริมน่า, คือตาเฃา.” [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๓, น่า ๒๘.]-คุณหญิงคาปุเล็ตได้กล่าวเปรียบหน้าของปารีสด้วยน่าสมุดหนังสือ, ซึ่งมีความงามต่างๆ เขียนไว้. ตามแบบโบราณ ข้อความหรือศัพท์ได ๆ ที่ไม่สู้จะแจ่มแจ้งในพลความ เฃามักเขียนคำอธิบายไว้ที่ริมน่าสมุด; ดังนี้คุณหญิงคาปุเล็ตจึ่งว่า, ถ้าศุภลักษณ์ใดยังไม่เห็นปรากฎแจ่มแจ้งในหน้าของปารีสก็ให้ตรวจดูในตาของเฃา, ซึ่งเปรียบเหมือนริมน่าสมุดฉนั้น,

๕. “ปลาอยู่ในสมุท ฯลฯ” [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๓, น่า ๒๘.]-คำเปรียบเทียบของคุณหญิงคาปุเล็ตตอนนี้ดูออกจะเปนทลุกลางปล้องมาเฉยๆ, เพราะตามที่ได้เปรียบเทียบมาแล้วนั้นเปนไปในเรื่องสมุดหนังสือทั้งสิ้น. นักปราชญ์อังกฤษคน ๑ ได้แสดงความเห็นว่าอาจจะเปนเพราะนึกถึงหนังปลาที่ใช้ทำปกสมุด, แต่ดูก็ไม่มีมูลพอที่จะเห็นเช่นนั้น, เมื่อกล่าวถึงปลาในทเลสองบาทแล้ว, คุณหญิงคาปุเล็ตก็กลับกล่าวด้วยเรื่องสมุดหนังสือต่อไป, ซึ่งชวนให้นึกเดาว่าเรื่องปลานั้นจะแซกเฃ้าไปดื้อๆ เพื่อให้คำ

เปรียบนั้นจังมากขึ้น, คือตั้งใจให้ผู้ฟังตีความเปนสองง่ามได้, กล่าวคือเปรียบชายเปนปลาหญิงเปนทเลซึ่งเปนของควรคู่กัน, ปลาควรอยู่ในน้ำและน้ำก็ควรมีปลาอยู่. ที่แซกเช่นนี้จะเปนของเชกส๎เปียร์เองหรือของผู้อื่นก็ไม่ปรากฎ, เพราะในเรื่องลครของเชกส๎เปียร์ได้เคยมีผู้แต่งอะไร ๆ แซกลงไปในเมื่อรวบรวมขึ้นตีพิมพ์เปนเล่ม. แต่อย่างไรๆ ก็ดี, การแซกนี้ (ถ้าได้มีผู้แซก) ก็ได้มีมาแต่เก่าแก่, ไม่ใช่ของใหม่, ฉนั้นฃ้าพเจ้าจึ่งแปลมาไว้ตามรูปเดิม.

๖. “ถือคันธนูไม้ทาสีแบบของตารตาร์”, [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๔, น่า ๓๐.]- ธนูแบบตาร์ตาร์ไม่เปนรูปโค้งเฉยๆ อย่างคันธนูของอังกฤษหรือของเรา, แต่เปนรูปคล้ายที่เรียกตามภาษาช่างของเราว่า “นาคสดุ้ง”, คือเปนอย่างนี้ . ที่กล่าวถึงธนูแบบตาร์ตาร์ในที่นี้เพราะในรูปภาพหรือรูปปั้นของชาวยุโรป กามะเทพ (คิวปิด) ถือธนูแบบนี้.

๗. “อ๊ะ, เอาหน้ากากใยปิดหน้ากาก!” [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๔, น่า ๓๑.]- หมายความว่าหน้าของตนเองก็ขันเปนหน้ากากอยู่แล้ว ไม่ต้องใส่หน้ากากอีกชั้น ๑. อีกประการ ๑ ต้องเฃ้าใจว่าเมอร์คิวชิโอไม่จำเปนต้องใส่หน้ากากปลอมแปลงเฃ้าไปในบ้านของคาปุเล็ต, เพราะได้รับเชิญอยู่แล้ว ดังปรากฎในรายนามที่คาปุเล็ตจดให้ทนายไปในตอนที่ ๒ แห่งองค์นี้เอง.

๘. “เขี่ยกกเล่นตามที ฯลฯ” [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๔, น่า ๓๑.]- ในสมัยของเชกส๎เปียร์, ห้องใด ๆ ที่ใช้เปนที่ประชุมชน,เช่นห้องเลี้ยงอาหารและห้องเต้นรำเปนต้น, เฃาใช้ต้นกกแห้งโรยที่พื้น, ไม่ว่าจะเปนในบ้านขุนนางและเศรษฐีคหบดี, หรือโรงสุราและโรงมหรศพ.

๙. “เพราะตัวของฉันเปรียบด้วยภาษิตปู่ตา”, [องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๔, น่า ๓๑.]- ได้ความว่ามีภาษิตโบราณอยู่ว่า, “ผู้ส่องเทียนดีชี้ให้เห็นผู้เล่นเบี้ยดี.”

๑๐. “พระนางแมบ” (Queen Mab) -[องค์ที่ ๑ ตอนที่ ๔, น่า ๓๒.]- ตามนิทานเล่ากันในประเทศอังกฤษและดินแดนใกล้เคียง, พระนางแมบเปนเจ้าแห่งพวกพราย (Fairies), ซึ่งมีรูปเหมือนคนแต่ตัวเล็ก ๆ. พระนางแมบและพรายบริวารมักชอบเล่นอะไรสนุกต่าง ๆ คล้าย ๆ เด็ก, บางทีก็ให้ดี, บางทีก็ให้ร้าย. ที่เมอร์คิวชิโอเอาเรื่องพระนางแมบมากล่าวในที่นี้ก็เพื่อเตือนสติให้โรเมโอรู้สึกว่าการหลงและฝันถึงหญิงเปนสิ่งที่ไว้สาระเหมือนกิจการของพวกพราย.

๑๑. “เปนเตค็อสต์” (Pentecost) -[องก์ที่ ๑ ตอนที่ ๕, น่า ๓๘.] - เปนวันนักขัตฤกษ์ของพวกยิว, ซึ่งเปนวันนับจากนักขัตฤกษ์ “ปาสส์โอเวอร์” (Passover) ต่อไป ๕๐ วัน. วันนักขัตฤกษ์ “ปาสส์โอเวอร์” ตกในวันที่ ๑๘ เมษายน, เปนนักขัตฤกษ์ซึ่งเทียบได้กับตะรุษะสงกรานต์ของเรา.

๑๒. “เมื่อท้าวโคเฟตุวารักนางสาวยาจกนั้น” [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๑, น่า ๔๗.]- นี้กล่าวถึงเรื่องนิทานโบราณอันหนึ่ง ๑, ซึ่งแถลงถึงพระยามหากษัตริย์นามว่าโคเฟตุวา, มีอำนาจวาศนามาก จะหามเหษีที่เปนนางลูกกษัตริย์ต่างนครก็คงมีผู้เต็มใจยกให้, แต่เธอรักนางยาจกเข็ญใจคน ๑ ซึ่งยกขึ้นเปนมเหษี.

๑๓. “เม็ดล่าร์” (Medlar) - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๑, น่า ๔๘.]- เปนต้นไม้ผลชนิด ๑, ซึ่งในสมัยของเชกส๎เปียร์เปนของที่ตลกชอบพูดถึง} เพราะเฃาเปรียบผลเม็ดล่าร์อย่างเดียวกับตาลเฉาะของไทยเรานั้นเอง.

๑๔. “เฃาเย้ยซึ่งแผลเปน ฯลฯ” [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๒, น่า ๔๘.]- ผู้อ่านคงจะสังเกตว่า กาพย์บาทนี้ต่อและรับสัมผัสกับบาทท้ายในตอนที่ ๑. ที่เปนเช่นนี้ไม่ใช่โดยพลั้งเผลอ, เปนความตั้งใจของฃ้าพเจ้าที่จะเลียนให้เหมือนของเดิมของเชกส๎เปียร์. ที่ทิ้งค้างไว้บาท ๑ ในตอนที่ ๑ แล้วมาต่ออีกบาท ๑ ในตอนที่ ๒ เช่นนี้, ไม่เปนการอัศจรรย์อะไร, เพราะในระหว่างตอนมิได้ต้องเปลี่ยนฉากเลย, ดังได้อธิบายไว้แล้วในคำนำ.

๑๕. “เรียกเหยี่ยวผู้พิศาล ฯลฯ” [องก์ที่๒ ตอนที่ ๒, น่า ๕๘.]-ในสมัยโบราณในประเทศยุโรปเฃาหัดเหยี่ยวสองชนิดไว้ใช้สำหรับไล่จับนกในอากาศ, มีนกเป็ดน้ำเปนต้น. เหยี่ยวที่นับถือกันว่าเปนอย่างดีคือตัวผู้ชนิด “เปเรก๎ริ่น” (Peregrine), ซึ่งตามภาษาพรานสมัยโน้นเรียกว่า “เตียร๎เซ็ล เจ็นตล” (Tiercel Gentle), คือเหยี่ยวผู้เอก, ให้ผิดกับเหยี่ยวผู้ชนิด “ก็อสหอก” (Goshawk), ซึ่งเปนชั้นโท. ในที่นี้จูเลียตเรียกโรเมโอว่า “เหยี่ยวผู้พิศาล” ก็คือมุ่งว่าเปนชายผู้มกำเนิดดีเลิดนั้นเอง.

๑๖. “เบเนดิซิเต.” (Benedicite) - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๓, น่า ๖๑.]-เปนคำอำนวยพรภาษาละติน, แปลว่าขอให้มีความสุข.

๑๗. “เฃาเปนผู้พิฆาฎกระดุมหุ้มแพร” - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๖๖.]- หมายความว่าใช้ดาพหรือกั้นหยั่นแทงแม่นจนแทงกระดุมที่น่าอกเสื้อของผู้ต่อสู้กันได้.

๑๘. “เหตุที่ ๑ และที่ ๒ ฯล” - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๖๖.]-ในสมัยโบราณพวกชายผู้ดีต้องพร้อมอยู่เสมอที่จะทำการต่อสู้ตัวต่อตัว, (คือที่เรียกว่า “ดูเอ็ลโล” หรือ “ดวล”), แต่ต้องมีเหตุที่สมควรจึ่งจะก่อวิวาทและท้า “ดวล” ได้โดยปราศจากครหา. ในสมัยนั้นจึ่งมีผู้แต่งตำราหรือคำแนะนำต่าง ๆ สำหรับการต่อสู้ตัวต่อตัว, และเชกส๎

เปียร์ชอบค่อนพวกนักเลง “ดวล” นัก, ดังปรากฎในเรื่องลครที่แต่งหลายเรื่อง, เช่นในเรื่อง “ตามใจท่าน” (“As You Like It”), องก์ที่ ๕ ตอนที่ ๔ ก็มีให้ตัชส๎โตนตัวตลกอธิบายเรื่องสาเหตุแห่งการ “ดวล.”

๑๙. “ปาร๎ดอนเนซ์ -มัว,” “บ็อง,” ฯลฯ-[องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔ น่า ๖๗.] - คำพูดตอนนี้เปนคำเยาะและกล่าวถึงพวกนักเลงเจ้าชู้เก๋ ๆ สมัยโน้น, ซึ่งชอบใช้กิริยามรรยาทแบบฝรั่งเศส, และชอบใช้คำฝรั่งเศสปนอยู่ในคำพูดเสมอ ๆ. นี้เปนพยานว่าคน “เก๋” ทุกชาติและทุกสมัยย่อมมีลักษณะคล้าย ๆ กัน, และย่อมต้องถูกค่อนและถูกเยาะทุกแห่งหน.

๒๐. “เวลานี้ละเฃาจะขันสู้โบราณประวัติของเปตราร์คเทียวละ” -[องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๖๗.]- เมอร์คิวชิโอเย้าโรเมโอว่าจะมาพูดแสดงคุณวิเศษต่าง ๆ ของหญิงที่รักของเฃา, คงว่าดีกว่าหญิงใด ๆ ทั้งหมดทั้งในอดีตและปัตยุบัน, และดีกว่าหญิงที่มีนามปรากฎใน “นานาประวัติ” ของจินตะกวีโรมโบราณชื่อเปตราร์ค, (Petrarch). หนังสือ “นานาประวัติ” ของเปตราร์ค เปนหนังสือที่เชกส๎เปียร์ชอบมาก, และได้เรื่อง

หลายเรื่องจากหนังสือนี้ไปผูกขึ้นเปนเรื่องลคร, เช่นเรื่อง “จูเลียสซีสาร์” กับ “แอนตอนีและเค๎ลโอปาตรา” เปนต้น. ลอรา, ไดโด, เค๎ลโอปาตรา, เฮเล็น, เฮียโร, และทิสบี, ที่เมอร์คิวชิโอออกนามในที่นี้ล้วนเปนหญิงที่มีชื่อเสียงในประวัติกาลว่างามเลิดทั้งนั้น.

๒๑. “ไม่ใช่กระต่ายดอกนาย” - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๒.]-ในสมัยเชกส๎เปียร์เฃาเรียกหญิงนครโสเภณีว่า “กระต่าย.”

๒๒. “เล็นต์์” (Lent) - [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๒.]- เปนเวลาถือศีลกินบวชของคริสตะศาสนิก, มีกำหนด ๔๐ วัน, นับแต่วันพุธที่ ๑ ในเดือน ๔ แห่งจันทรคติกาล. ในระหว่าง ๔๐ วันนี้ ผู้ที่เคร่งมักเว้นการกินเนื้อสัตว์หรืออาหารอันมีโอชารส, คงกินแต่ผักเปนพื้น, หรือปลาบ้าง.

๒๓. บทลำของเมอร์คิวชิโอ.-[องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๒.]-เนื้อเดิมเปนบทลำร้องเล่นขัน ๆ, ไม่ใคร่จะมีความอะไร, จึ่งเปนการยากที่จะแปลให้ขบขันได้. ของเดิมของเฃามีเพียง ๖ บาท, แต่ในคำแปลต้องเพิ่มอีกบาท เพื่อให้ถูกแบบกลอนสักระวาของเรา. บาทที่อยู่ในวงเล็บคือที่ผู้แปลต้องเติมเฃ้าไปดังกล่าวมานี้.

๒๔. “-----ไปล้างบาปบ่ายนี้นา.” [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๔.] - ตามลัทธิโรมันคาทอลิค, ผู้ที่ถือเคร่งในทางศาสนามักไปล้างบาปบ่อย ๆ, คือไปหานักบวชและแถลงบาปที่ตนได้กระทำล่วงละเมิด, แล้วนักบวชก็สั่งสอนพอสมควรและล้างบาปให้ คล้ายพระภิกษุของเราปลงอาบัติ.

๒๕. “โร๊สมะรีและโรเมโอ ฯลฯ” [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๕.] - “โร๊สมะรี” (Rosemary) เปนดอกไม้ชนิด ๑ ซึ่งมึกลิ่นหอม, ใช้ทำน้ำอบได้, เปนดอกไม้ที่ถือกันว่าเปนเครื่องช่วยความจำ, จนมีภาษิตอังกฤษว่า “โร๊สมะรีเพื่อความจำ” (“Rosemary for remembrance”). อนึ่งโร๊สมะรีเฃาใช้ในงานสมรสในสมัยโบราณ, ฉนั้นนางนมจึ่งนำมาเล่าว่าจูเลียตกล่าวถึงโร๊สมะรีและโรเมโอควบกันอยู่, เพื่อแสดงว่าจูเลียตรักโรเมโอจริง ๆ.

๒๖. “นั่นเปนชื่อหมาต่างหาก;” [องก์ที่ ๒ ตอนที่ ๔, น่า ๗๖.]- นี่เล่นตลกอย่างแบบอังกฤษแท้, และเปนอย่างอังกฤษโบราณด้วยซ้ำ, ฉนั้นถ้าอ่านคำโต้ตอบตอนนี้ไปเฉย ๆ คงไม่รู้สึกขันเลย, ดังนี้จึ่งจำเปนต้องขออธิบายว่า “อาร๎” ซึ่งเปนนามของอักษร “R” นั้น พะเอินมีสำเนียงตรงกับคำว่า “อาร์” (Arre) ซึ่งแปลว่าหมาคำราม; คือเสียงที่ไทยเราได้ยินเปน “กร้าว” เฃาได้ยินเปน “อาร์” เหตุฉนี้เมื่อโรเมโอกล่าวว่าโร๊สมะรีและโรเมโอตั้งต้นด้วย R (ร) ทั้งสองอย่าง, นางนมจึ่งเถียงว่า “นั่นเปนชื่อหมาต่างหาก.”

๒๗. ผู้แปลขอออกตัวไว้ว่า ตอนที่ ๔ แห่งองก์ที่ ๒ แปลยาก, เพราะเต็มไปด้วยคำพูดตลกโต้ตอบกันในเชิงเล่นสำนวน, และกล่าวถึงข้อขำต่าง ๆ ซึ่งแม้ในประเทศอังกฤษสมัยปัตยุบันนี้ก็ไม่ใคร่มีผู้เฃ้าใจมากนัก, เพราะเปนของฃำสำหรับกับสมัยของเชกส๎เปียร์โดยแท้. เหตุฉนี้จึงต้องมีคำอธิบายช่วยในตอนนี้มากกว่าตอนใดๆ ที่มีมาแล้ว, เพื่อช่วยให้ผู้อ่านได้เฃ้าใจมากขึ้นบ้างสักเล็กน้อย.

๒๘. “อัลละส๎ตอคคาตะ” (“Alla Stoccata”) - [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๑, น่า ๘๘.]- เปนศัพท์ในการแทงดาพ, เปนท่าแทงอย่าง ๑.

๒๙. “---ชีวิตของท่านชีวิตหนึ่งในเก้าที่ท่านมีอยู่.” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๑, น่า ๘๘.] - ในประเทศอังกฤษเฃากล่าวกันว่า แมวมีเก้าชีวิต, เพราะฆ่าตายยากนัก.

๓๐. “ปัสสาโด” (“Passado”) - [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๑, น่า ๘๘.] - เปนศัพท์ในการแทงดาพ, เปนท่าหลบหรือรุก.

๓๑. “เพื่อเนตร์ทิวาได้หลับ,” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๒, น่า ๙๕.]-ตรงนี้ของเดิมเฃาว่า, “That runaway’s eyes may wink” ดังนี้, จึ่งต้องใคร่ครวญว่าคำ “runaway” มุ่งกล่าวถึงใครหรืออะไร. ครั้นจะแปลไปแต่เพียงให้ตรงตามคำภาษาอังกฤษเท่านั้นก็จะเปนเช่นนี้, คือ: “เพื่อตาของผู้หนีจะได้หลับ” ถ้าแปลเช่นนี้ก็คงถูกผู้อ่านถามว่าใครเล่าเปนผู้หนี. ฃ้าพเจ้าเห็นว่าความในตอนต้นแห่งคำพูดได้กล่าวมาแล้วถึงตวันและ

เวลากลางวันกลางคืน, จึ่งสันนิษฐานว่า “ผู้หนี” คงหมายความว่าเวลากลางวัน, ซึ่งหนีเวลากลางคืนไป, และตาของกลางวันก็คือดวงตวันนั้นเอง. ดังนี้จึ่งได้ตกลงแปลบรรทัด “That runaway’s eyes may wink” ว่า “เพื่อเนตร์ทิวาได้หลับ,” ตามอัตตโนมัติของฃ้าพเจ้า, ซึ่งถ้าปริญญาผู้รอบรู้ในนิพนธ์ของเชกส๎เปียร์ไม่เห็นชอบด้วยก็ขออภัยเสียเถิด.

๓๒. “หัน” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๒ น่า ๙๕.]- ใช้แทน “เห็น” ตามแบบภาษาไทยเก่า. ในมณฑลภาคพายัพเฃายังใช้คำว่า “หัน” แทน “เห็น” อยู่ณกาลบัดนี้.

๓๓. “ฉนั้น, แตรอันแรงฤทธิ์, จงเป่ากัลปะบรรลัย !” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๒, น่า ๙๘.] - ฝ่ายคริสตังถือกันว่าเมื่อถึงกำหนดบรรลัยกัลป์จะมีเทวทูตมาเป่าแตรเปนสัญญา.

๓๔. “อัควะวิตี” (Aqua vitae) – [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๒, น่า ๙๙.] - สุราอย่างแรงเช่นบรั่นดี.

๓๕. “แต่ฃ้า, พรหมจาริ, จะตายสาวหม้าย, โอ้!” - [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๒, น่า ๑๐๒.] - ภาษาอังกฤษมีว่า, “But I, a maid, die maiden-widowed.” ฃ้าพเจ้าแปลศัพท์ “Maiden-widowed” ว่า “สาวหม้าย,” ซึ่งบางทีก็จะถูกท้วงบ้างว่าอุตตริ, เพราะไม่เคยเห็นมีใครใช้ที่ไหน. หญิงสาวที่มีผู้สู่ขอแล้วแต่ฝ่ายเจ้าบ่าวตายเสียก่อนที่ได้แต่งงานกัน, ไทยเรียกว่า “หม้ายเหนือขันหมาก;” แต่จะใช้ศัพท์นี้ในที่นี้ไม่เหมาะ,

เพราะประการที่ ๑ โรเมโอและจูเลียตไม่ได้ทำการสมรสกันโดยวิธีแต่งงานขันหมาก, และประการที่ ๒ ศัพท์ “หม้ายเหนือขันหมาก” เอาเฃ้ากาพย์ในตอนนี้ไม่สดวก. ครั้นจะใช้คำว่า “หม้ายสาว” ก็จะผิดความมุ่งหมายไป, เพราะอาจแปลได้ว่าเปนหญิงที่มีสามีแล้วและสามีตายลงในเมื่อหญิงนั้นยังมือายุไม่แก่; แต่ที่ต้องการในที่นี้คือจะกล่าวถึงหญิงสาว (พรหมจารี) ที่กำลังจะมีสามี แต่ต้องพรากกันเสียก่อนที่ได้อยู่ด้วย

กัน, ฃ้าพเจ้าจึงเห็นว่าเรียกว่า “สาวหม้าย” เปนเหมาะกว่าอย่างอื่น, ยอมถูกท้วงว่าอุตตริ. แต่ถ้าไม่มีใครอุตตริอย่างนี้บ้างภาษาก็คงไม่เดิน, และเชกส๎เปียร์นั้นแหละเปนผู้ที่อุตตริมากในทางประดิษฐ์ศัพท์ขึ้นเพื่อใช้เหมาะแก่การนิพนธ์, แล้วต่อมาศัพท์ที่เชกส๎เปียร์อุตตริประดิษฐ์ขึ้นก็เลยกลายเปนศัพท์ที่ใช้ในภาษาอังกฤษดังนี้ฉันใด, ฃ้าพเจ้าผู้แปลเชกส๎เปียร์ก็ลองประดิษฐ์หรือผสมศัพท์ขึ้นใหม่บ้างฉันนั้น, ซึ่งถ้าเปนการอวดดีเกินไปก็ขออภัยด้วยเถิด.

๓๖. “ภรรยาฉันผู้ซ่อน ----ฯลฯ” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๓, น่า ๑๐๘.] - ในที่นี้โรเมโอกล่าวถึงจูเลียตว่า “ภรรยาฉันผู้ซ่อน” ดังนี้เพราะได้แต่งงานกันโดยลับ, มิได้บอกแก่บิดามารดารู้. ส่วนคำว่า “รักที่เลิกกัน” ก็แปลว่าโรเมโอเกรงว่าเมื่อได้ฆ่าญาติสนิทของจูเลียตลงแล้วเช่นนั้นคงจะต้องเลิกกัน. อนึ่งในที่นี้จำเปนต้องเอาความใน ๒ บรรทัดแห่งฉบับเดิม สับเปลี่ยนและผูกขึ้นใหม่เพื่อให้เฃ้าใจในภาษาไทย. ของเดิมมีอยู่ว่า:-

“Where is she? and how doth she? and what says”

“My conceal’d lady to our cancell’d love?”

ดังนี้ถ้าจะขืนแปลบรรทัดต่อบรรทัดคงขัดหูและไม่เฃ้าใจชัดในภาษาไทยด้วย, จึ่งต้องเอาความใน ๒ บรรทัดนี้รวมกันเฃ้าแล้วผูกขึ้นใหม่ให้คงได้เปน ๒ บรรทัดเท่าแบบเดิม.

๓๗. องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕ [น่า ๑๑๕.] - ฉบับเคมบริดจ์ว่าฉากนี้เปน “สวนของคาปุเล็ต.” แต่มีฉบับอื่น ๆ อีกหลายฉบับบอกว่า “ห้องนอนของจูเลียต.” ฃ้าพเจ้าเห็นว่าการที่จะกำหนดฉากเปนในสวนนั้นดูไม่เหมาะแก่การที่มารดาของจูเลียตจะไปพบ, เจเราะถ้าท่านอ่านไปคงจะพบตอนที่โรเมโอปีนน่าต่างออกจากห้องจูเลียต, ซึ่งถ้า

เช่นนั้นแปลว่าจะต้องออกมาพูดกันที่บนเกยน่าต่างตลอดไป, คนดูจึ่งจะได้เห็นตัวลคร. แต่ตรงกันฃ้าม, ถ้ากำหนดฉากไว้ว่า เปนห้องนอนของจูเลียตเปนลงรอยกันได้หมด, คือโรเมโอกับจูเลียตพูดร่ำลากันอยู่, นางนมออกมาบอกว่าคุณแม่จะมา, โรเมโอก็ปีนน่าต่างหนีไป, แล้วคุณหญิงคาปุเล็ตจึ่งออก, ดูเปนที่เรียบร้อยดี. ฃ้าพเจ้าจึ่งตกลงกำหนดฉากลงไว้ในที่นี้ว่า “ห้องนอนของจูเลียต.”

๓๘. “นกไนติงเกลนี่, มิใช่ล๊าร์กที่เริงร้อง.” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕ น่า ๑๑๕.] - นกไนติงเกล (Nightingale) เปนตัวย่อมๆ, ซึ่งร้องแต่ในเวลากลางคืน, และนกล๊าร์ก (Lark) คือนกที่ไทยเราเรียกว่ากระจาบฝน, ร้องแต่เวลาเช้าตวันขึ้นใหม่ ๆ. นกทั้ง ๒ ชนิดนี้เปนนกที่จีนตกวีอังกฤษชอบกล่าวถึงเมื่อแต่งเรื่องสังวาศ, เช่นเดียวกับจินตกวีของเรา ชอบกล่าวถึงนกจากะวาก, นกโกกิลาหรือดุเหว่าเปนต้น.

๓๙. “เฃาว่านกล๊าร์กกับคางคกร้ายแลกตากัน”- [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕, น่า ๑๑๗] - มีผู้อธิบายว่า. โดยเหตุที่คางคกมีตางามและนกล๊าร์กตาไม่งาม, จึ่งกล่าวกันว่าสัตว์ทั้งสองได้แลกตากัน. อาศัยความนิยมเช่นนี้, จูเลียตจึงกล่าวต่อไปว่า ถ้าให้มันแลกเสียงกันเสียด้วยจะเหมาะกว่า, เพราะดังนี้เสียงนกล๊าร์กจะได้ไม่เปนสัญญาประกาศว่ารุ่งแล้ว.

๔๐. “เคานตี” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕, น่า ๑๒๒.] - คือปารีส, ซึ่งมีบรรดาศักดิ์ขุนนางเรียกตามภาษาอิตาเลียนว่า “คอนเต” (Conte), เชกส๎เปียร์ใช้ว่า “เคานตี” (County) ดังนี้ทุกแห่ง. ในสมัยนี้อังกฤษเรียกขุนนางชั้นนี้ว่า “เคานต์ (Count).

๔๑. “หาไม่จะเอาตัวขึ้นรั้วลากไปประจาร.” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕, น่า ๑๒๔.] - ในสมัยของเชกส๎เปียร์และต่อๆ ลงมาจนในไม่ช้านัก, นักโทษที่จะถูกประหารชีวิตเฃาเอาตัวผูกบนรั้วลากไปตามถนนจนถึงที่ประหารชีวิต, เปนการตระเวนประจาร.

๔๒. “อีสามาญซากไข้เขียว” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕, น่า ๑๒๔.] - เปนคำผรุสวาท, อย่างเดียวกับที่ไทยเราใช้ว่า “อีตายห่า” นั้นเอง.

๔๓. “ผัวฉันยังอยู่ในแดนดิน, สัตย์อยู่ในสวรรค์; - ฯลฯ” [องก์ที่ ๓ ตอนที่ ๕. น่า ๑๒๗.] - หมายความว่า ผัวก็ยังมีชีวิตอยู่, และเมื่อทำพิธีสมรสกันตามประเพณีต่อหน้านักบวชแล้ว, จำต้องถือว่าได้ให้สัตย์ปฏิญญาแก่กันต่อหน้าพระผู้เปนเจ้า, เท่ากับฝากคำสัตย์ไว้ในสวรรค์แล้ว, ฉนั้นถ้าจะคืนคำสัตย์ปฏิญญานั้นได้ ก็ต่อเมื่อฝ่าย ๑ ตายไปเสียก่อนแล้วเท่านั้น.

๔๔. “โอ้เรารู้เกินดีว่าควรรอเพื่อเหตุใด” [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๑, น่า ๑๓๑.] - ภาตาลอเรนซ๎กล่าวเช่นนี้ เพราะรู้อยู่แล้วว่าจูเลียตได้แต่งงานเสียแล้วกับโรเมโอ, แต่เปนความลับยังขยายไม่ได้, จึ่งต้องพูด “ป้อง.” คำพูดบรรทัดนี้ ภาษาอังกฤษว่า:

“I would I knew not why it should be slow’d”

แปลตามตรง ๆ ก็ต้องว่า “ฃ้าอยากที่จะไม่รู้ว่าทำไมจึ่งควรรอ,” หรืออีกนัย ๑ ว่า “ถ้าฃ้าไม่ได้รู้เสียแล้วว่าเหตุใดจึ่งควรรอก็จะดี,” ซึ่งเอาเฃ้ากาพย์ตรงนี้ไม่สดวกเลย, ฃ้าพเจ้าจึ่งแปลเปลี่ยนเปนให้บ่นดังที่ปรากฎอยู่ในบทบัดนี้.

๔๕. “นี่จวนราตรีกาล”. [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๒, น่า ๑๓๙.] - มีผู้ทักว่า, ในองก์ก่อนนี้ปรากฎว่า เมื่อโรเมโอจากจูเลียตไปเปนเวลารุ่ง, และเมื่อได้พูดกับบิดามารดาแล้วจูเลียตก็ไปหาภาตาลอเรนซ๎, แล้วก็คงกลับมาบ้านในเวลาเช้า; ฉนั้นที่คุณหญิงคาปุเล็ตกล่าวว่าจวนค่ำแล้ว ดูจะคลาดเคลื่อนไป. แต่ในฉบับเดิมของเชกส์เปียร์มีชัดเจนอยู่เช่นนั้น, จึ่งไม่มีผู้ใดกล้าแก้.

๔๖. “ว่านคน” (Mandrake) - [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๓, น่า ๑๔๒] - เปนต้นว่านชนิดหนึ่งซึ่งมีรากเปนสองแพรก, ทำให้ดูคล้าย ๆ ฃาคน, และซึ่งชาวยุโรปโบราณว่าเปนยาทำใช้เมาได้ชนิดหนึ่ง. ในสมัยก่อนโน้นกล่าวกันว่า, เมื่อถอนขึ้นจากดิน ว่านคนร้องกรีดดัง, ซึ่งทำให้ผู้ถอนเปนบ้า. ฉนั้นตามตำรายาโบราณจึ่งมีคำแนะนำไว้ว่า ถ้าต้องการว่านคนให้เอาสุนักไปผูกติดกับต้น, และเมื่อเอามืออุดหูคนเองเสียแล้ว, ให้สุนักถอนต้นว่านแทน.

๔๗. “อันเจลิคา” [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๔, น่า ๑๔๔.] - เปนชื่อผู้หญิง. น่าจะเปนชื่อของคุณหญิงคาปุเล็ต.

๔๘. “ไปเถิด, คุณกะเทย, ไป,” [องค์ที่ ๔ ตอนที่ ๔, น่า ๑๔๔.] - คาปุเล็ตลงมือทำงานเองยุ่งเหมือนผู้หญิง, นางนมจึ่งเรียกในภาษาอังกฤษเดิมว่า “Cot-quean” ซึ่งแปลว่าหญิงแม่แปรก. แต่ครั้นจะแปลลงไว้ในที่นี้ว่าหญิงแม่แปรกก็เกรงว่าจะทำให้ฉงน, จึ่งได้ใช้คำว่ากะเทยแทน.

๔๙. “............พร้อมด้วยดนตรี,” [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๔, น่า ๑๔๕.] - เปนประเพณีในประเทศอิตาลีสมัยโน้น เจ้าบ่าวต้องนำดนตรีไปในเวลาเช้าวันแต่งงาน, เพื่อบรรเลงปลุกเจ้าสาวและกล่อมในเวลาแต่งตัว.

๕๐. “โร๊สมะรี” [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๕, น่า ๑๕๐.] - เปนต้นไม้ชนิดที่ใบเขียวอยู่นาน, จึ่งใช้แต่งทั้งในงานวิวาหมงคลและงานศพ, หมายความว่าผู้ที่รักจะจำไว้โดยไม่มีเวลาลืม, ความจำคงสดชื่นอยู่เช่นโร๊สมะรี. [ดูคำอธิบายที่ ๒๕ ด้วย.]

๕๑. “เรเราและฟาเรา” [องก์ที่ ๔ ตอนที่ ๕, น่า ๑๕๓.] - “เร และ “ฟา” เปนชื่อศัพทะลิขิต (โน๊ต) สำหรับเขียนเพลงดนตรี.

๕๒. “บดีแห่งทรวงเรานั่งเริงบนภัทรบิฐ” [องก์ที่ ๕ ตอนที่ ๑, น่า ๑๕๕.] - บรรทัดนี้ฃ้าพเจ้าได้แปลตรงจากภาษาอังกฤษซึ่งมีอยู่ว่า:-

“My bosom’s lord sits lightly in his throne,”

ยังเปนปัญหาอยู่ว่าจะมุ่งกล่าวถึงใจ ซึ่งเปนเจ้าแห่งอก, หรือมุ่งถึงรัก; ฉนั้นฃ้าพเจ้าจึ่งแปลตรงตามศัพท์เดิมโดยมิได้แก้ไข, มอบไว้ให้ผู้อ่านวินิจฉัยเองว่า “บดีแห่งทรวง” นั้นหมายความว่าอะไร.

๕๓. “ดะคัต” (Ducat)- [องก์ที่ ๕ ตอนที่ ๑, น่า ๑๕๘.] - เปนเหรียญทองหรือเงิน. ใช้อยู่ในประเทศต่าง ๆ หลายประเทศในยุโรปเมื่อสมัยของเชกส๎เปียร์.

๕๔. “บางคนจะได้อภยะนา, นรผิดจะลงทัณฑ์” [องค์ที่ ๕ ตอนที่ ๓, น่า ๑๘๐.] - ตามนิทานเก่าปรากฎว่า นางนมถูกเนรเทศ, เพราะได้ปิดความเรื่องสมรสไว้; ทนายของโรเมโอได้รับอภัย; คนฃายยาถูกแขวนคอ; ภาตาลอเรนซ๎ได้อภัย, ย้ายออกไปอยู่วัดนอกเมืองเวโรนา, และต่อไปอีก ๕ ปีถึงมรณภาพที่นั้น.

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

องก์ที่ ๕

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน