สายน้ำที่หันกลับ
“แม่น้ำสายหลักของไทย สายไหนไหลจากทิศใต้ขึ้นไปทางเหนือ?”
คำถามนี้เหมือนจะง่าย แต่แท้จริงแล้วไม่มีคำตอบที่ตรงไปตรงมาเลย
เพราะเกือบทุกสายน้ำของประเทศไทย —
จากภูเขาสูงทางเหนือจรดอ่าวไทยและทะเลอันดามัน —
ล้วนไหล “จากเหนือสู่ใต้” ตามแรงโน้มถ่วงของโลกและความลาดชันของแผ่นดิน
⸻
🧭 1. สายน้ำของไทย ไหลจากภูเขาลงทะเล
แม่น้ำสายใหญ่ทุกสาย เช่น
• แม่น้ำปิง วัง ยม น่าน — รวมกันเป็นเจ้าพระยา
• แม่น้ำมูล–ชี — ไหลไปบรรจบโขงที่อุบลราชธานี
• แม่กลอง — ไหลลงอ่าวไทยที่สมุทรสงคราม
• ตาปี–ปัตตานี–กระบี่–ตรัง — ล้วนไหลจากเทือกเขาภายในคาบสมุทรสู่ทะเลรอบข้าง
กล่าวได้ว่า ประเทศไทยถูกวาดด้วยเส้นน้ำที่ไหลลงใต้แทบทั้งหมด
เพราะภูเขาทางเหนือและตะวันตกค่อย ๆ ลดระดับลงสู่ที่ราบภาคกลางและชายฝั่ง
⸻
🌊 2. แล้วน้ำที่ไหลกลับ…มีจริงไหม?
มีค่ะ — แต่ไม่ใช่ “แม่น้ำสายหลักทั้งสาย”
เป็นเพียง “บางช่วง” ที่น้ำไหลย้อนทิศชั่วคราว เช่น
• แม่น้ำบางปะกง และ แม่น้ำเจ้าพระยา
เมื่อถึงช่วงน้ำทะเลหนุนในฤดูน้ำขึ้น
ระดับน้ำทะเลสูงกว่าระดับน้ำในแม่น้ำ
น้ำเค็มจึงดันน้ำจืดให้ “ไหลย้อนขึ้นเหนือ” ได้เป็นระยะทางหลายกิโลเมตร
• คลองในกรุงเทพฯ – สมุทรปราการ – อยุธยา
ก็เกิดปรากฏการณ์แบบเดียวกัน
น้ำในคลองบางสายจึง “นิ่งและหมุนกลับ” ชั่วครู่ในช่วงน้ำขึ้นเต็มดวง
• ภาคใต้ โดยเฉพาะคลองละงู จังหวัดสตูล และคลองปากบาง พัทลุง
เส้นทางน้ำคดเคี้ยวตามแนวคาบสมุทร ทำให้บางช่วงดูเหมือนน้ำไหล “ขึ้นเหนือ”
ทั้งที่แท้จริงคือการหักเลี้ยวตามภูเขาและสันทรายโบราณ
⸻
🏞️ 3. ปิง…สายน้ำที่หันกลับจริง
แต่มีเพียงแม่น้ำสายเดียวในประเทศไทย
ที่ “น้ำไหลย้อนเหนือ” อย่างแท้จริง —
นั่นคือ แม่น้ำปิง เหนือเขื่อนภูมิพล
เขื่อนภูมิพลสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2507 ที่อำเภอสามเงา จังหวัดตาก
กั้นลำน้ำปิงที่เคยไหลแรงลงใต้
ให้กลายเป็นอ่างเก็บน้ำยาวกว่า 70 กิโลเมตร
กินพื้นที่ขึ้นไปถึงอำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่
เมื่ออ่างเก็บน้ำเต็ม
แรงดันน้ำในอ่างสูงกว่าระดับแม่น้ำต้นน้ำหลายสิบเมตร
น้ำจึง “ไหลย้อนกลับขึ้นเหนือ” ได้หลายสิบกิโลเมตร —
ชาวบ้านเรียกว่า “น้ำปิงไหลย้อน” หรือ “น้ำหันหัวกลับ”
นักอุทกวิทยาเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า Backwater Effect
คือการที่น้ำถูกแรงดันจากอ่างเขื่อนผลักย้อนทิศ
จนการไหลตามธรรมชาติหยุดนิ่ง หรือไหลกลับทวนกระแสเดิม
⸻
⚙️ 4. เขื่อนเปลี่ยนภูมิศาสตร์ เปลี่ยนหัวใจของน้ำ
แต่สิ่งที่น่าสนใจกว่าฟิสิกส์ของน้ำ คือ “หัวใจของสายน้ำ” เอง
หลังสร้างเขื่อน
• สายน้ำที่เคยเชี่ยวแรงกลายเป็นผืนน้ำกว้างและนิ่ง
• ลำน้ำที่เคยขุดลึกกลายเป็นอ่าวน้ำกว้างที่ปลาชุกชุม
• หมู่บ้านที่เคยอยู่บนตลิ่งกลายเป็น “อ่าวเหนือเขื่อน”
ที่มีเรือหางยาวแทนควายไถนา
น้ำที่ไหลกลับจึงไม่ใช่เพียงทิศทาง
แต่มันคือ “การเปลี่ยนจังหวะของชีวิต” ของผู้คนตลอดสองฝั่งน้ำ
⸻
💬 5. น้ำใจคุยกับพ่อ
“พ่อคะ ทำไมน้ำถึงไหลย้อนกลับ?”
ฉันถามขณะยืนมองผืนน้ำที่สงบนิ่งเหนือเขื่อนภูมิพล
พ่อยิ้มบาง ๆ แล้วตอบว่า
“เพราะเรากั้นมันไว้ มันเลยนิ่ง แล้วบางครั้งก็หันกลับ
เหมือนคนบางคน ที่เมื่อเจอสิ่งขวางกั้น ก็หันกลับมามองทางเดิม”
คำตอบนั้นอยู่ในใจฉันเสมอ
และทุกครั้งที่ฉันถ่ายภาพแม่น้ำส่งให้พ่อในเช้าวันใหม่
ฉันมักเขียนบรรทัดเล็ก ๆ ต่อท้ายว่า
“You see what I see this morning — because I miss you.”
⸻
🌅 6. ความหมายของสายน้ำที่หันกลับ
สายน้ำปิงไม่ได้ไหลย้อนเพราะความอ่อนแอ
แต่มันไหลย้อนเพราะ “แรงดัน” ที่มากพอจะเปลี่ยนทิศทาง
บางครั้งชีวิตคนเราก็เช่นนั้น
เมื่อมีสิ่งกีดขวางใหญ่พอ เราอาจต้องนิ่ง และหันกลับมามองจุดเริ่มต้น
ก่อนจะไหลต่อไปในทางของเรา
⸻
✨
ประเทศไทยมีแม่น้ำมากกว่าหมื่นสาย
แต่มีเพียงไม่กี่แห่งที่น้ำไหลย้อน
และมีเพียงแห่งเดียวที่ “หัวใจของสายน้ำ” หันกลับขึ้นเหนืออย่างแท้จริง
นั่นคือแม่น้ำปิงเหนือเขื่อนภูมิพล —
สายน้ำที่สอนให้เราเข้าใจว่า
“แม้สายน้ำก็อาจหันกลับมาหาหัวใจของมันเอง”
⸻
💧
“แม่น้ำเกือบทุกสายของไทยไหลลงใต้…
แต่มีสายน้ำเดียวที่หันหัวกลับขึ้นเหนือ —
เพราะแรงดันของเขื่อน และแรงคิดถึงของหัวใจ”
⸻
🪶
#DrNamjaiคุยกับพ่อ #แม่น้ำปิง #เขื่อนภูมิพล #สายน้ำที่หันกลับ #BackwaterEffect #ภูมิศาสตร์ไทย #สิ่งแวดล้อมไทย #HydrologyStory
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
