## Episode143: Kinesiology of Ankle and Foot #3
Bony Structure of the Foot ##
ในบทความที่แล้วผมได้พูดถึงกระดูกของข้อเท้าไปแล้ว ในบทความนี้ผมจะพูดถึงโครงสร้างกระดูกของเท้า ซึ่งมีความซับซ้อนและน่าสนใจมากครับ เท้าของเรามีกระดูกทั้งหมด 26 ชิ้นต่อข้าง คิดเป็นประมาณ 1/4 ของกระดูกทั้งหมดในร่างกาย ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความซับซ้อนและความสำคัญของโครงสร้างนี้ครับ
ในทาง anatomy เราแบ่งกระดูกเท้าออกเป็น 3 ส่วนใหญ่ๆ คือ hindfoot (ส่วนหลังเท้า), midfoot (ส่วนกลางเท้า) และ forefoot (ส่วนหน้าเท้า) ซึ่งแต่ละส่วนมีหน้าที่และลักษณะที่แตกต่างกันครับ
ส่วนแรก "Hindfoot" ประกอบด้วยกระดูก 2 ชิ้น คือ talus ซึ่งผมได้พูดถึงไปแล้วในบทความที่แล้ว และกระดูก calcaneus หรือกระดูกส้นเท้านั่นเอง
"Calcaneus" เป็นกระดูกที่ใหญ่ที่สุดในเท้า มีลักษณะเป็นกระดูกสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ วางตัวอยู่ใต้กระดูก talus เป็นกระดูกที่รับน้ำหนักหลักของร่างกายในท่ายืน ด้านหลังของ calcaneus จะยื่นออกมาเป็น "Calcaneal tuberosity" ซึ่งเป็นจุดเกาะของเอ็นร้อยหวาย (Achilles tendon)
ด้านบนของ calcaneus มีพื้นผิวข้อต่อ 3 ตำแหน่งสำหรับเชื่อมต่อกับ talus เรียกว่า posterior, middle และ anterior facets โดย posterior facet เป็นพื้นผิวข้อต่อที่ใหญ่ที่สุด ด้านล่างของ calcaneus มีปุ่มกระดูก 2 ปุ่มคือ "Medial และ lateral processes" ซึ่งเป็นจุดเกาะของกล้ามเนื้อและเอ็นที่สำคัญของฝ่าเท้า
ด้านหน้าของ calcaneus มีปุ่มกระดูกที่ยื่นออกมาด้านหน้าเรียกว่า "Calcaneal process" หรือที่รู้จักกันในชื่อ "Sustentaculum tali" ยื่นออกมาทางด้าน medial เป็นจุดรองรับ medial aspect ของ talus ด้านบนของ sustentaculum tali มี middle facet ของ calcaneus สำหรับเชื่อมต่อกับ talus ด้านล่างของ sustentaculum tali มีร่องสำหรับเป็นทางผ่านของเอ็นกล้ามเนื้อ flexor hallucis longus
ด้านหน้าสุดของ calcaneus มีพื้นผิวข้อต่อรูปสี่เหลี่ยมคางหมูสำหรับเชื่อมต่อกับกระดูก cuboid เรียกว่า "Calcaneocuboid joint" ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ midtarsal joint ครับ
ส่วนที่สอง "Midfoot" ประกอบด้วยกระดูก 5 ชิ้น ได้แก่ navicular, cuboid และ cuneiform 3 ชิ้น (medial, intermediate และ lateral cuneiform)
"Navicular" เป็นกระดูกรูปเรือที่อยู่ด้านหน้าของ talus ทางด้าน medial ของเท้า มีลักษณะเป็นรูปไข่แบน ด้านหลังมีพื้นผิวข้อต่อรูปโค้งเว้าสำหรับเชื่อมต่อกับ head of talus ด้านหน้ามีพื้นผิวข้อต่อรูปสามเหลี่ยม 3 อัน สำหรับเชื่อมต่อกับ cuneiform ทั้ง 3 ชิ้น ด้านในของ navicular (medial aspect) มีปุ่มกระดูกที่เรียกว่า "Navicular tuberosity" เป็นจุดเกาะของเอ็น tibialis posterior ซึ่งเป็นโครงสร้างที่สำคัญในการรองรับ medial longitudinal arch ของเท้าครับ
"Cuboid" เป็นกระดูกรูปลูกบาศก์ที่อยู่ด้านหน้าของ calcaneus ทางด้าน lateral ของเท้า ด้านหลังมีพื้นผิวข้อต่อสำหรับเชื่อมต่อกับ calcaneus ด้านหน้ามีพื้นผิวข้อต่อสำหรับเชื่อมต่อกับฐานของ metatarsal ที่ 4 และ 5 ด้านใน (medial aspect) มีพื้นผิวข้อต่อเล็กๆ สำหรับเชื่อมต่อกับ lateral cuneiform และบางครั้งก็มีพื้นผิวข้อต่อสำหรับเชื่อมต่อกับ navicular ด้วย ด้านล่างของ cuboid มีร่องเฉียงที่เรียกว่า "Peroneal groove" เป็นทางผ่านของเส้นเอ็น peroneus longus ไปยังฝ่าเท้าครับ
"Cuneiform" ทั้ง 3 ชิ้น มีรูปร่างคล้ายลิ่ม เรียงตัวจากด้านในไปด้านนอกของเท้า
- "Medial cuneiform" เป็นชิ้นที่ใหญ่ที่สุดในบรรดา cuneiform ทั้ง 3 ชิ้น อยู่ด้านในสุดของเท้า มีพื้นผิวข้อต่อด้านหลังสำหรับเชื่อมต่อกับ navicular ด้านหน้าสำหรับเชื่อมต่อกับฐานของ metatarsal ที่ 1 และด้านนอกสำหรับเชื่อมต่อกับ intermediate cuneiform และบางส่วนของฐาน metatarsal ที่ 2
- "Intermediate cuneiform" เป็นชิ้นที่เล็กที่สุดในบรรดา cuneiform ทั้ง 3 ชิ้น อยู่ตรงกลางระหว่าง medial และ lateral cuneiform มีพื้นผิวข้อต่อด้านหลังสำหรับเชื่อมต่อกับ navicular ด้านหน้าสำหรับเชื่อมต่อกับฐานของ metatarsal ที่ 2 ด้านในสำหรับเชื่อมต่อกับ medial cuneiform และด้านนอกสำหรับเชื่อมต่อกับ lateral cuneiform
- "Lateral cuneiform" มีขนาดอยู่ระหว่าง medial และ intermediate cuneiform อยู่ด้านนอกสุดของ cuneiform ทั้ง 3 ชิ้น มีพื้นผิวข้อต่อด้านหลังสำหรับเชื่อมต่อกับ navicular ด้านหน้าสำหรับเชื่อมต่อกับฐานของ metatarsal ที่ 3 ด้านในสำหรับเชื่อมต่อกับ intermediate cuneiform และบางส่วนของฐาน metatarsal ที่ 2 และด้านนอกสำหรับเชื่อมต่อกับ cuboid และบางส่วนของฐาน metatarsal ที่ 4
ส่วนที่สาม "Forefoot" ประกอบด้วยกระดูก metatarsals 5 ชิ้น และ phalanges 14 ชิ้น
"Metatarsals" ทั้ง 5 ชิ้น เป็นกระดูกยาวขนาดเล็ก เรียงตัวจากด้านในไปด้านนอกของเท้า แต่ละชิ้นมีส่วนของ base (ฐาน), shaft (ลำตัว) และ head (หัว) โดย base เชื่อมต่อกับกระดูกในส่วน midfoot (cuneiform และ cuboid) ส่วน head เชื่อมต่อกับกระดูกในส่วน phalanges
"First metatarsal" เป็นชิ้นที่สั้นและใหญ่ที่สุดใน metatarsals ทั้ง 5 ชิ้น เป็นโครงสร้างสำคัญในการรับน้ำหนักของร่างกาย โดยเฉพาะในช่วง propulsion phase ของ gait cycle base ของ first metatarsal เชื่อมต่อกับ medial cuneiform ด้านล่างของ base มีปุ่มกระดูก 2 ปุ่ม (medial และ lateral tubercles) เป็นจุดเกาะของกล้ามเนื้อ tibialis anterior และ peroneus longus ตามลำดับ
ส่วน head ของ first metatarsal มีขนาดใหญ่และมี sesamoid bones 2 ชิ้นอยู่ด้านล่าง ด้านข้างของ head มีร่องสำหรับเป็นทางผ่านของ sesamoid bones เวลาที่เกิดการเคลื่อนไหวของนิ้วโป้งเท้า
"Second metatarsal" เป็นชิ้นที่ยาวที่สุดใน metatarsals ทั้ง 5 ชิ้น base ของ second metatarsal ถูกล็อคเข้าไปในช่องระหว่าง medial, intermediate และ lateral cuneiform ทำให้มีความมั่นคงมาก และเป็นแกนสำคัญของ transverse arch ของเท้า
"Third metatarsal" มีขนาดเล็กกว่า second metatarsal เล็กน้อย base ของ third metatarsal เชื่อมต่อกับ lateral cuneiform
"Fourth metatarsal" มีขนาดเล็กกว่า third metatarsal เล็กน้อย base ของ fourth metatarsal เชื่อมต่อกับ cuboid และบางส่วนอาจเชื่อมต่อกับ lateral cuneiform
"Fifth metatarsal" มีลักษณะพิเศษคือมีปุ่มกระดูกที่ยื่นออกมาทางด้านข้างของ base เรียกว่า "Tuberosity" หรือ "Styloid process" ซึ่งเป็นจุดเกาะของเอ็น peroneus brevis และสามารถคลำได้ที่ด้านนอกของเท้า base ของ fifth metatarsal เชื่อมต่อกับ cuboid
"Phalanges" หรือกระดูกนิ้วเท้า มีทั้งหมด 14 ชิ้นต่อเท้า แต่ละนิ้วประกอบด้วยกระดูก phalanges จำนวนไม่เท่ากัน โดยนิ้วโป้งเท้ามี 2 ชิ้น (proximal และ distal phalanx) ส่วนนิ้วที่ 2-5 มีนิ้วละ 3 ชิ้น (proximal, middle และ distal phalanx) แต่ละชิ้นมีส่วนของ base, shaft และ head เช่นเดียวกับ metatarsals
นอกจากนี้ ยังมีกระดูกเล็กๆ ที่เรียกว่า "Sesamoid bones" ซึ่งเป็นกระดูกที่อยู่ในเส้นเอ็น โดยพบบริเวณใต้ head ของ first metatarsal จำนวน 2 ชิ้น (medial และ lateral sesamoid) ทำหน้าที่ช่วยในการกระจายแรงกดและป้องกันการฉีกขาดของเส้นเอ็น รวมถึงเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของกล้ามเนื้อ flexor hallucis brevis ด้วยครับ
โดยสรุป กระดูกของเท้ามีความซับซ้อนและมีลักษณะเฉพาะที่ช่วยให้เท้าของเรามีทั้งความมั่นคงและความยืดหยุ่น สามารถรับน้ำหนักและปรับตัวให้เข้ากับพื้นผิวที่แตกต่างกันได้ดี ในบทความต่อไป ผมจะพูดถึงเรื่องของข้อต่อในข้อเท้า ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการเคลื่อนไหวของข้อเท้าครับ
ถ้าชอบเนื้อหาแบบนี้ผมฝากกด like กดแชร์ กดติดตามเพจphysioupskillด้วยนะครับ ส่วนถ้าใครมีข้อสงสัยอะไรก็commentไว้ด้านล่างได้เลยครับ
PhysioUpskill
#Physioupskill
#Anklekinesiology
#Footbones
#Anatomy
⭐สำหรับใครที่อยากเรียนรู้เพิ่มเติม สามารถอ่านบทความอื่นๆได้ที่ https://physioupskill.com/บทความ/ หรือดูรายละเอียดคอร์สเรียนของเพจได้ที่ https://physioupskill.com/คอร์สเรียน/ ได้เลยครับ
Ref.
Neumann, D. A. (2017). Kinesiology of the musculoskeletal system: Foundations for Rehabilitation. Mosby.
Drake, R., Vogl, A. W., & Mitchell, A. W. M. (2019). Gray's Anatomy for Students.
Moore, K. L., Dalley, A. F., & Agur, A. M. R. (2018). Clinically Oriented Anatomy. Wolters Kluwer.
Oatis, C. A. (2016). Kinesiology: The Mechanics and Pathomechanics of Human Movement. Lippincott Williams & Wilkins.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
