🔭 พบ “ดาวฤกษ์รุ่นที่ 3” (Population III Stars)? JWST ส่องพบกาแล็กซีโบราณที่เป็นตัวเต็ง
นักดาราศาสตร์ใช้เวลานานหลายทศวรรษเพื่อตามหา “ดาวฤกษ์รุ่นแรก” ของจักรวาล... พวกมันคือดาวยักษ์ในตำนานที่ถือกำเนิดขึ้นในยุคที่เอกภพยังเยาว์วัย และเป็นผู้จุดประกายแสงสว่างแรกให้กับความมืดมิดหลังเหตุการณ์บิ๊กแบง
เราเรียกดาวฤกษ์เหล่านี้ว่า “ดาวฤกษ์ประชากรที่ 3” (Population III stars) และล่าสุด กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ (JWST) ก็อาจเพิ่งค้นพบ “ตัวเต็ง” ที่น่าเชื่อถือที่สุดเท่าที่เราเคยมีมา
⭐ ทำไมดาวฤกษ์รุ่นแรกถึงพิเศษนัก?
The total stellar mass of Pop III stars required to generate the Hα emission observed in LAP1-B as a function of the mass of each individual star (computed from Equation (1) assuming all stars are of the same mass).
ดาวฤกษ์ที่คุณเห็นบนท้องฟ้าในคืนนี้ รวมถึงดวงอาทิตย์ของเรา จัดเป็นดาวฤกษ์รุ่นใหม่ (Population I) พวกมันเต็มไปด้วย “ธาตุหนัก” (เช่น ออกซิเจน, คาร์บอน, เหล็ก) ที่ได้รับมรดกมาจากดาวฤกษ์รุ่นก่อนๆ ที่ระเบิดไปแล้ว
แต่ดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 นั้นแตกต่างอย่างสิ้นเชิงครับ พวกมันก่อตัวขึ้นจากก๊าซไฮโดรเจนและฮีเลียมอันบริสุทธิ์ ซึ่งเป็นเพียงสองธาตุที่เกิดขึ้นจากบิ๊กแบง และด้วยองค์ประกอบที่แตกต่างนี้ พวกมันจึงถูกคาดการณ์ว่าจะมีขนาดใหญ่กว่า และร้อนแรงกว่าดาวฤกษ์ในปัจจุบันอย่างมหาศาล
✨ LAP1-B: แสงสว่างจากอดีตอันไกลโพ้น
สิ่งที่ทีมของ อีไล วิสบัล (Eli Visbal) จากมหาวิทยาลัยโทเลโด ได้ค้นพบ คือกาแล็กซีอันไกลโพ้นที่ชื่อว่า LAP1-B ซึ่งถูกค้นพบโดยข้อมูลจาก JWST
กาแล็กซีนี้อยู่ไกลมากจนแสงที่เพิ่งเดินทางมาถึงเราในวันนี้ คือภาพของมันเมื่อ 800 ล้านปีหลังบิ๊กแบง... และเหตุผลเดียวที่เรามองเห็นมันได้ ก็เพราะแสงของมันถูก “ขยาย” โดยกระจุกกาแล็กซีที่อยู่ใกล้กว่า ในปรากฏการณ์ที่เรียกว่า “เลนส์ความโน้มถ่วง” (gravitational lensing)
Top panel: abundance of classical Pop III sources that have formed within the past 3 Myr.
“มันน่าจะมีดาวแบบนี้อยู่เต็มไปหมดทั่วทั้งจักรวาลที่สังเกตได้ แต่เรามองเห็นได้แค่ตรง ‘ใต้เสาไฟ’ ของกระจุกกาแล็กซีที่กำลังขยายแสงให้เราเท่านั้น” วิสบัลกล่าว
🎯 เหตุผลที่ LAP1-B คือ “ตัวเต็ง”
การค้นพบนี้ไม่ได้มีแค่ดวงเดียว แต่มัน “เข้าเค้า” อย่างน่าประหลาด
- ●สถิติที่ลงตัว: เมื่อทีมวิจัยคำนวณว่าในบริเวณนี้เราควรจะเจอกระจุกดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 สักกี่แห่ง คำตอบที่ได้คือ ประมาณหนึ่งแห่ง... ซึ่งก็คือจำนวนที่พวกเขาเจอนั่นเอง!
- ●ขนาดที่ถูกต้อง: กาแล็กซีนี้มีมวลรวมของดาวฤกษ์เพียงไม่กี่พันเท่าของดวงอาทิตย์ ซึ่งแตกต่างจาก “ตัวเต็ง” อื่นๆ ที่มักจะมีมวลดาวฤกษ์สูงเกินไป และไม่สอดคล้องกับแบบจำลองการก่อตัวของดาวฤกษ์รุ่นที่ 3
“นี่คือตัวเต็งที่ดีที่สุดที่เรามีในตอนนี้”
⚖️ ข้อโต้แย้ง: มัน “สายเกินไป” หรือไม่?
แน่นอนว่าเรื่องราวนี้ยังไม่จบลงง่ายๆ ราล์ฟ เคลสเซน (Ralf Klessen) จากมหาวิทยาลัยไฮเดลเบิร์กในเยอรมนี ยังคงมีข้อกังขา
“วัตถุนี้มีคุณสมบัติหลายอย่างที่ตรง แต่ผมก็ยังสงสัยอยู่บ้าง เพราะมัน ‘สายเกินไป’ ที่ดาวฤกษ์เหล่านี้จะยังคงอยู่” เขากล่าว
โดยทฤษฎีแล้ว ดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 ส่วนใหญ่ควรจะมีชีวิตอยู่และตายไปนานแล้ว (ในช่วง 100-400 ล้านปีหลังบิ๊กแบง) หลังจากนั้นจักรวาลก็ควรจะมีธาตุหนักมากพอที่จะสร้างดาวฤกษ์แบบที่เราเห็นในปัจจุบัน... อย่างไรก็ตาม วิสบัลโต้แย้งว่า มันก็ยังมีความเป็นไปได้ที่ “กระเป๋า” ของก๊าซไฮโดรเจนบริสุทธิ์ อาจจะหลงเหลือรอดมาได้นานกว่านั้น และเพิ่งจะมาก่อตัวเป็นดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 ในภายหลัง
“LAP1-B เป็นตัวเต็งที่น่าสนใจอย่างยิ่ง แต่ก็ยังห่างไกลจากการมีสัญญาณที่ชัดเจนและไร้ข้อกังขาที่เราคาดหวังว่าจะได้เห็นจากการตรวจพบดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 จริงๆ” โรแบร์โต มาโยลิโน (Roberto Maiolino) จากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์กล่าว
🏡 บรรพบุรุษแห่งจักรวาล และบทบาทของนักดาราศาสตร์ไทย
หนึ่งในภารกิจสำคัญที่สุดของกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เวบบ์ คือการตามหาดาวฤกษ์รุ่นแรก ซึ่งถือเป็นการค้นพบที่มนุษยชาติรอคอยมาอย่างยาวนาน ดาวฤกษ์เหล่านี้คือ “บรรพบุรุษ” ของธาตุหนักทั้งหมด ที่หล่อหลอมขึ้นเป็นโลกและมนุษย์ การค้นพบดังกล่าวจะช่วยเปิดประตูสู่ความเข้าใจใหม่เกี่ยวกับต้นกำเนิดของจักรวาลและวิวัฒนาการของสสาร
สำหรับประเทศไทย สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) – NARIT กำลังเดินหน้าโครงการพัฒนา กล้องโทรทรรศน์วิทยุแห่งชาติ และเข้าร่วมในเครือข่ายการสังเกตการณ์ระดับโลกหลายโครงการ ความร่วมมือเช่นนี้สะท้อนถึงความมุ่งมั่นของไทยในการมีส่วนร่วมกับการวิจัยแนวหน้าของโลก การทำความเข้าใจเป้าหมายการค้นหาดาวฤกษ์รุ่นแรกและโครงสร้างจักรวาล จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้นักดาราศาสตร์รุ่นใหม่ของไทยสามารถใช้เครื่องมือที่มีอยู่เพื่อเข้าร่วมการค้นพบครั้งยิ่งใหญ่เหล่านี้ได้อย่างเต็มศักยภาพ
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ตามหาดาวฤกษ์รุ่นแรก: นักดาราศาสตร์อาจค้นพบ “ตัวเต็ง” ที่ดีที่สุดของดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 (Population III Stars) ซึ่งเป็นดาวยักษ์ที่กำเนิดจากไฮโดรเจนบริสุทธิ์หลังบิ๊กแบง
✅ พบในกาแล็กซี LAP1-B: กล้อง JWST สังเกตเห็นกาแล็กซีโบราณนี้ (800 ล้านปีหลังบิ๊กแบง) โดยอาศัยปรากฏการณ์เลนส์ความโน้มถ่วง
✅ หลักฐานสนับสนุน: ขนาดมวลรวมของดาวฤกษ์ในกาแล็กซีนี้ สอดคล้องกับแบบจำลองการก่อตัวของดาวฤกษ์รุ่นที่ 3 มากกว่าตัวเต็งอื่นๆ ที่เคยพบ
✅ ยังไม่ยืนยัน 100%: ผู้เชี่ยวชาญบางส่วนยังคงกังขา เนื่องจากมันถูกพบในยุคที่ “สายเกินไป” (ปกติควรจะตายไปหมดแล้ว) แต่ก็ยังมีความเป็นไปได้ที่ก๊าซบริสุทธิ์อาจหลงเหลือรอดมา
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การพยายามมองย้อนกลับไปให้ถึง “รุ่งอรุณแรก” ของจักรวาล... ในมุมมองของคุณ อะไรคือสิ่งที่น่าทึ่งที่สุดในภารกิจนี้ครับ ระหว่าง ‘เทคโนโลยี’ ที่เราสร้างขึ้น หรือ ‘ความลับ’ ของจักรวาลที่รอเราอยู่?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Visbal, E., et al. (2025). Modeling the “Dark-matter Dominated” Dwarf Galaxy Segue 1 with a Supermassive Black Hole. The Astrophysical Journal Letters. https://doi.org/qb6q
🙏 ถึงผู้อ่านทุกท่าน
หากคุณชื่นชอบและเห็นคุณค่าของงานที่ผมทำ การสนับสนุนเล็กๆ น้อยๆ จากคุณจะเป็นพลังสำคัญอย่างยิ่ง เปรียบเสมือน 'ค่ากาแฟ' ที่ช่วยต่อลมหายใจ และทำให้ผมสามารถเดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพต่อไปได้ เพื่อให้พื้นที่แห่งการเรียนรู้ของเรายังคงอยู่
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับความเมตตาจากทุกท่าน เพื่อให้เพจนี้ได้เดินต่อไปครับ
Link สนับสนุนค่ากาแฟ [https://ezdn.app/witlyofficial]
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
