⭐ **EP3/3 — เทคนิคการเร่งระบาย
ลดระดับน้ำและลดเวลาท่วมขังในทุกทุ่ง
จากหลักการสู่โครงสร้าง–การสั่งการจริง ให้ทุ่งบางบาลไม่ต้องท่วม 4 เดือน**
🔹 1. บทนำ: เราไม่ได้ต้องการแค่ระบายให้เร็วขึ้น แต่ต้อง “จัดระบบเวลา” ใหม่ทั้งระบบ
การท่วมในทุ่งน้ำภาคกลาง โดยเฉพาะ “ทุ่งบางบาล”
ไม่ได้ยาว 4 เดือนเพราะปริมาณน้ำมากอย่างเดียว
แต่เพราะ ระบบระบายน้ำทั้งลุ่มเจ้าพระยา “ตอบสนองช้า” ใน 4 จุดสำคัญ:
คอขวดเจ้าพระยา — ระบายได้น้อยกว่าปริมาณน้ำเข้า
ทุ่งใกล้คอขวด — ระบายออกช้า (outlet capacity ต่ำ)
การสั่งการ — ยังไม่อิงช่วง Recession Window
ทุ่งทั้งหมด — เปิด–ปิดไม่เป็นระบบเวลา (ไม่หมุนเวียน)
EP3 จึงอธิบายว่า
จะลดเวลาท่วมของทุ่งทุกทุ่ง รวมถึงบางบาล ต้องเร่ง Q_out ผ่านคอขวด + จัดคิวคลื่นน้ำ + ดึงน้ำออกในจังหวะที่ลำน้ำเป็นใจ
🔹 2. หลักการชลศาสตร์ของ “การเร่งระบาย” (Rapid Recession Hydraulics)
วิธีเร่งระบายไม่ใช่ “เปิดประตูแรง ๆ” อย่างเดียว
แต่มาจาก 3 หลักการที่ใช้จริงในงานวิศวกรรมโลก:
2.1 หลักการที่ 1 – Water Balance (ΔS = Qin – Qout)
ระดับน้ำในทุ่งลดได้เร็วเพียงใด ขึ้นกับ:
Qin = น้ำเข้าจากแม่น้ำ–คลอง–ฝน
Qout = ความสามารถระบายออก
ΔS = การเปลี่ยนแปลงปริมาตรในทุ่ง
การลดเวลาท่วม = เพิ่ม Qout + ลด Qin ในช่วงหลัง peak
ทุ่งบางบาลระบายช้าเพราะ
outlet แคบ
backwater จากเจ้าพระยา
head difference ต่ำ
เปิดไม่ทันช่วงทอง
2.2 หลักการที่ 2 – Recession Window (ช่วงทองหลัง peak)
คือช่วงที่
Q_actual < Q_max ของคอขวด
ช่วงนี้มักยาว 5–20 วัน (ขึ้นกับปี)
และคือเวลา “ดูดน้ำออกจากทุ่งได้ดีที่สุด” โดยไม่ทำให้ กทม.เสี่ยงท่วม
แบบจำลอง Unsteady Flow คำนวณได้ว่า
แต่ละวันคอขวดเหลือ capacity เท่าไร
สามารถดึงน้ำจากทุ่งได้กี่ล้าน m³ ต่อวัน
จะไม่สร้าง peak ลูกใหม่ให้เจ้าพระยาตอนล่าง
2.3 หลักการที่ 3 – Outflow Capacity (Qout) ของทุ่ง
ทุ่งจะลดระดับน้ำได้เร็วเพียงใด ขึ้นกับ:
หน้าตัดท่อ/คลองออกจากทุ่ง (A_out)
ความต่างระดับ (Head Difference = H_plains – H_river)
ความลาดคลองออก (S)
ความต้านทาน Manning (n)
Backwater จากเจ้าพระยา
วิศวกรสามารถเพิ่ม Qout ได้ด้วย
ขยายประตู
ลด n (กำจัดวัชพืช)
ปั๊มเสริมชั่วคราว
เปิดหลายทิศทางพร้อมกัน (multi-direction drainage)
🔹 3. เทคนิคชลศาสตร์ 5 วิธีที่ทำให้ “ลดเวลาท่วมบางบาล” ได้จริง
3.1 เทคนิคที่ 1 – ใช้ Unsteady Model เพื่อกำหนดเวลาปล่อยน้ำอย่างแม่นยำ
แบบจำลองจะแสดงว่า
คลื่นน้ำลูกสุดท้ายผ่านคอขวดเวลาใด
“หัวน้ำท้าย” จะลดลงถึงจุดปลอดภัยเมื่อไร
Q_max ของคอขวดเหลือเท่าไรในแต่ละวัน
และกำหนด
วันเริ่ม release
ปริมาณ release ต่อวัน
ความเสี่ยง downstream
นี่คือ “วิทยาศาสตร์การสั่งการ” (Science-based Operation)
3.2 เทคนิคที่ 2 – เปิดทุ่งใกล้/ไกลตาม “คิวเวลา” (Floodplain Rotation)
🔵 กลุ่มทุ่งใกล้คอขวด (Near Plains)
บางบาล
ผักไห่
→ ทำ early storage + early release
🔵 กลุ่มทุ่งกลาง (Mid Plains)
ทุ่งภักดี
ทุ่งลพบุรีตอนกลาง
→ ทำ mid-season storage
🔵 กลุ่มทุ่งต้นน้ำ (Upper Plains)
ทุ่งเหนือเขื่อนเจ้าพระยา
→ ทำ late storage + slow release
ผลลัพธ์ทางชลศาสตร์:
peak ไม่ซ้อน
คอขวดไม่ถูกน้ำดันทุกทิศพร้อมกัน
บางบาลไม่ต้องรับ “ทั้งช่วงต้น–กลาง–ปลาย” ในปีเดียว
3.3 เทคนิคที่ 3 – Multi-Direction Drainage (ดึงออกหลายทิศ)
ไม่ควรดึงออกแค่ “เจ้าพระยา”
เพราะ backwater สูงมากในช่วงหลังท่วม
จึงต้องเปิด drainage ทั้งหมด เช่น
คลองเจ้าเจ็ด–บางยี่หน
แม่น้ำน้อย
ท่อส่งกลับเข้าระบบตอนกลาง–ล่าง
คลองรับ–ระบายด้านเหนือ
คันกั้นน้ำเสริม + ปั๊มเสริม
เพิ่มเส้นทาง dQ/dt ให้ทุ่ง → ล้นออกเร็วขึ้น
3.4 เทคนิคที่ 4 – Drainage Efficiency Boost (เพิ่มประสิทธิภาพหน่วยระบาย)
สิ่งที่เพิ่ม Qout ได้ทันที:
เปิด gate ให้กว้างขึ้นในช่วงน้ำลง
จัดการวัชพืชลด n
ขุดรื้อจุดตื้นเขิน temporary (seasonal spot dredging)
เพิ่มปั๊มเสริม 10–20 m³/s
จัดเวลาปั๊มโดยอิงการลดลงของ downstream
ทุ่งบางบาลจะลดระดับน้ำได้เร็วขึ้น 20–30% ตามหลัก hydraulic head difference
3.5 เทคนิคที่ 5 – Zoning ภายในทุ่งบางบาลเอง
แบ่งทุ่งบางบาลเป็น
Zone A – ท่วมยาว
Zone B – ท่วมกลาง
Zone C – ท่วมสั้น (หมู่บ้าน/ชุมชน)
ใช้คันดินเสริม + gate เปิด–ปิด เพื่อควบคุมความลึกในแต่ละโซน
ผลลัพธ์ลุ่มน้ำ:
ปริมาตรหน่วงเดียวกัน แต่ “ความเดือดร้อนลดลงครึ่งหนึ่ง”
🔹 4. โมเดล “ลดเวลาท่วมบางบาลจาก 4 เดือน → 2.5–3 เดือน”
ตามหลัก Unsteady Flow และ Floodplain Rotation:
วิธีลด
ใช้ช่วงทองหลัง peak ดึงน้ำออกทันที
เร่ง Qout ด้วย multi-direction drainage
จัดคิวทุ่งให้ peak ไม่ซ้อน
เพิ่ม outlet efficiency
ทำ zoning ช่วยคนในพื้นที่
ผลที่ได้
ทุ่งบางบาลลดระยะเวลาท่วม 30–40% (ตามค่า S(t) และ Qout)
ระบบทั้งลุ่มน้ำเดินเร็วขึ้น
ความเสี่ยง downstream ไม่เพิ่ม
นี่คือ “การบริหารเวลา” (Temporal Flood Management)
ไม่ใช่ “การเพิ่มคันดิน” อย่างเดียว
🔹 5. Key Summary ของ EP3
“การลดเวลาท่วมไม่ใช่เรื่องพลังปั๊มหรือขนาดคลองอย่างเดียว
แต่คือการจัดคิวคลื่นน้ำ จัดคิวทุ่ง และการดึงน้ำออกในช่วงทองหลัง peak
ทุ่งบางบาลสามารถลดจาก 4 เดือนเหลือ 2.5–3 เดือนได้ หากสั่งการตามหลัก Unsteady Flow”
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
