[dataMatters] 💧 เมืองฟองน้ำ (Sponge City): นวัตกรรมการรับมือวิกฤติน้ำท่วม เมืองฟองน้ำ (Sponge City) คือแนวคิดการวางแผนและจัดการเมืองรูปแบบใหม่ที่ริเริ่มขึ้นในประเทศจีน โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อจัดการน้ำฝนอย่างยั่

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

เมื่อวาน เวลา 15:18 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี

💧 เมืองฟองน้ำ (Sponge City): นวัตกรรมการรับมือวิกฤติน้ำท่วม

เมืองฟองน้ำ (Sponge City) คือแนวคิดการวางแผนและจัดการเมืองรูปแบบใหม่ที่ริเริ่มขึ้นในประเทศจีน โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อจัดการน้ำฝนอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อ ลดวิกฤติน้ำท่วม และ แก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำ ด้วยการเลียนแบบกระบวนการทางธรรมชาติในการดูดซับ, กักเก็บ, ชะลอ, ทำความสะอาด, และปล่อยน้ำ

🧠 หลักการทำงานของเมืองฟองน้ำ

หลักการของเมืองฟองน้ำคือการเปลี่ยนพื้นผิวเมืองที่เคยเป็นพื้นผิวแข็ง (เช่น คอนกรีตและยางมะตอย) ที่ทำให้น้ำไหลบ่าอย่างรวดเร็ว ไปสู่การสร้างพื้นที่และโครงสร้างที่ทำหน้าที่เหมือน "ฟองน้ำขนาดใหญ่" ที่สามารถ "หายใจ" และ "ดื่มด่ำ" กับน้ำได้

องค์ประกอบหลักที่ใช้ในการทำให้เมืองมีคุณสมบัติเหมือนฟองน้ำ ได้แก่:

* พื้นที่ซึมผ่านได้ (Permeable Surfaces): การใช้พื้นผิวที่น้ำสามารถซึมผ่านลงสู่ดินได้โดยตรง เช่น ถนนและทางเท้าแบบซึมน้ำ (Permeable Pavement) และการลดพื้นที่คอนกรีตที่ไม่จำเป็น วิธีนี้ช่วยเติมน้ำใต้ดิน (Groundwater Recharge) ด้วย

* หลังคาเขียว (Green Roofs) และผนังเขียว (Green Walls): การปลูกพืชบนหลังคาและผนังอาคาร ซึ่งช่วยชะลอการไหลของน้ำฝน และลดปริมาณน้ำที่ไหลลงสู่ระบบระบายน้ำทันที

* ระบบระบายน้ำแบบยั่งยืน (Sustainable Drainage Systems - SuDS):

* บ่อหน่วงน้ำ/บ่อกักเก็บน้ำ (Retention/Detention Ponds): สร้างบ่อเพื่อกักเก็บน้ำชั่วคราวในช่วงฝนตกหนัก ก่อนจะค่อยๆ ปล่อยน้ำออก หรือให้น้ำซึมลงสู่ใต้ดิน

* ร่องน้ำและพื้นที่ชุ่มน้ำเทียม (Bioswales and Constructed Wetlands): ใช้พืชและดินในการกรองและทำความสะอาดน้ำฝน รวมถึงชะลอการไหลของน้ำ

* สวนฝน (Rain Gardens): พื้นที่ปลูกพืชที่ถูกออกแบบให้รับน้ำฝนจากหลังคาหรือพื้นผิวแข็งโดยเฉพาะ เพื่อให้น้ำซึมลงดิน

*การจัดการน้ำในระดับอาคาร: การเก็บน้ำฝน (Rainwater Harvesting) ไว้ใช้ในกิจกรรมที่ไม่ใช่น้ำดื่ม เช่น รดน้ำต้นไม้ หรือชักโครก

🌊 บทบาทในการลดวิกฤติน้ำท่วม

แนวคิดเมืองฟองน้ำมีบทบาทสำคัญในการลดความเสี่ยงและบรรเทาความรุนแรงของวิกฤติน้ำท่วมในเขตเมืองอย่างชัดเจน:

ลดอัตราการไหลบ่าของน้ำ (Reduce Runoff Rate): การดูดซับและชะลอน้ำโดยโครงสร้างฟองน้ำ ทำให้ปริมาณน้ำที่ไหลเข้าสู่ท่อระบายน้ำและแม่น้ำในเวลาเดียวกันลดลงอย่างมาก ช่วยลดภาระของระบบระบายน้ำ

เพิ่มความสามารถในการกักเก็บ (Increase Storage Capacity): พื้นที่สีเขียว, บ่อหน่วงน้ำ, และพื้นที่ชุ่มน้ำทำหน้าที่เป็นแหล่งกักเก็บน้ำสำรองในช่วงที่มีฝนตกหนัก ทำให้เมืองมีความยืดหยุ่น (Resilience) ต่อสภาพอากาศรุนแรงมากขึ้น

ฟื้นฟูวัฏจักรน้ำตามธรรมชาติ: เมืองฟองน้ำช่วยให้วัฏจักรน้ำในเมืองกลับมาใกล้เคียงกับธรรมชาติมากขึ้น โดยลดสัดส่วนของน้ำที่ไหลบ่าทิ้ง และเพิ่มสัดส่วนของการซึมน้ำลงใต้ดิน ซึ่งช่วยป้องกันทั้งน้ำท่วมและภาวะภัยแล้งไปพร้อมกัน

🇹🇭 การประยุกต์ใช้ในบริบทของประเทศไทย

ประเทศไทย โดยเฉพาะกรุงเทพมหานครและเมืองใหญ่ที่ประสบปัญหาน้ำท่วมซ้ำซากจากการขยายตัวของเมืองอย่างรวดเร็วและการขาดแคลนพื้นที่สีเขียว สามารถนำหลักการเมืองฟองน้ำมาประยุกต์ใช้ได้:

นโยบายส่งเสริมการซึมน้ำ: การออกข้อกำหนดให้โครงการพัฒนาใหม่ต้องมีพื้นที่ซึมน้ำหรือมีระบบกักเก็บน้ำฝนในบริเวณของตนเอง (เช่น บ่อใต้ดิน)

การปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน: การเปลี่ยนพื้นผิวถนนและทางเท้าในพื้นที่ที่จำเป็นเป็นแบบซึมน้ำ รวมถึงการสร้าง สวนฝน (Rain Gardens) และ ร่องน้ำพืชกรอง (Bioswales) ในสวนสาธารณะและเกาะกลางถนน

การจัดการพื้นที่สีเขียว: การรักษาและเพิ่มพื้นที่ชุ่มน้ำธรรมชาติ (Wetlands) และการสร้างสวนสาธารณะขนาดใหญ่ให้มีฟังก์ชันเป็น แก้มลิง (Monkey Cheek) หรือบ่อหน่วงน้ำถาวร

ความท้าทาย คือ การลงทุนเริ่มต้นที่สูง, ความจำเป็นในการบูรณาการความรู้จากหลายสาขา (วิศวกรรม, สถาปัตยกรรม, ผังเมือง), และความต้องการพื้นที่สำหรับโครงสร้างบางประเภท อย่างไรก็ตาม ผลตอบแทน ในระยะยาวคือเมืองที่ยืดหยุ่นกว่า, มีคุณภาพน้ำและสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้น, และมีความเสี่ยงต่อความเสียหายจากน้ำท่วมลดลงอย่างมหาศาล

💡 บทสรุป

เมืองฟองน้ำ ไม่ได้เป็นเพียงเทคโนโลยีเดียว แต่เป็น ปรัชญาการออกแบบเมือง ที่มองน้ำฝนเป็น ทรัพยากร ไม่ใช่ ภัยคุกคาม ด้วยการนำกลไกการดูดซับของธรรมชาติกลับคืนสู่ภูมิทัศน์เมือง เมืองฟองน้ำจึงเป็นแนวทางที่ยั่งยืนและจำเป็นในการรับมือกับความท้าทายด้านน้ำท่วมที่ทวีความรุนแรงขึ้นจากภาวะโลกร้อนและการพัฒนาเมือง

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

💧 เมืองฟองน้ำ (Sponge City): นวัตกรรมการรับมือวิกฤติน้ำท่วม

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน