EP. 3
ถ้าจะเข้าใจจีนในวันนี้ เราจำเป็นต้องย้อนกลับไปดูจีนในวันที่อ่อนแอที่สุด เพราะไม่มีประเทศใดก้าวขึ้นมาเป็นมหาอำนาจโดยไม่เคยคลานมาก่อน
จีนกับสหรัฐอเมริกา เคยมีประวัติศาสตร์ร่วมกัน และเป็นประวัติศาสตร์ที่จีนไม่ค่อยอยากพูดถึงนัก ก่อนที่จีนจะถูกยกให้เป็นหนึ่งในประเทศระดับแนวหน้าของโลก จีนเคยมีฉายาที่โลกตะวันตกเรียกว่า “ขี้โรคแห่งเอเชีย” เป็นประเทศที่ยากจน อ่อนแอ แตกแยก และถูกเหยียบย่ำจากมหาอำนาจรอบด้าน
ในสงครามโลกครั้งที่ 2 จีนไม่ได้ยืนอยู่ลำพังอย่างที่บางคนเข้าใจ จีนเป็นพันธมิตรหลักของฝ่ายสัมพันธมิตร และสหรัฐอเมริกาคือหนึ่งในผู้ช่วยเหลือสำคัญที่สุด ทั้งการสนับสนุนทางทหาร เงินทุน เสบียง และการลำเลียงผ่านเส้นทางอากาศที่ยากลำบากที่สุดเส้นหนึ่งของโลกในเวลานั้น ความช่วยเหลือนี้ไม่ใช่เรื่องเล็ก และเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้จีน “ยังยืนอยู่ได้” ในสงครามที่แทบไม่มีทางสู้
ในเวลาเดียวกัน จีนต้องเผชิญกับหนึ่งในบาดแผลทางประวัติศาสตร์ที่โหดร้ายที่สุดของมนุษยชาติ นั่นคือเหตุการณ์ที่นานกิง ภายใต้การรุกรานของกองทัพญี่ปุ่น เมืองทั้งเมืองกลายเป็นขุมนรก ประชาชนถูกสังหาร ข่มขืน ถูกกระทำการที่ไร้มนุษยธรรมจนยากจะหาคำอธิบาย นี่ไม่ใช่แค่โศกนาฏกรรมของจีน แต่เป็นโศกนาฏกรรมของมนุษย์เอเชียด้วยกันเอง
สิ่งที่เจ็บปวดยิ่งกว่าคือ ในช่วงเวลานั้น รัฐไม่สามารถปกป้องประชาชนของตัวเองได้อย่างแท้จริง ประชาชนต้องดิ้นรน เอาชีวิตรอดด้วยตัวเอง ท่ามกลางความอำมหิตที่เกินขอบเขตมนุษย์ นี่คือหนึ่งในความล้มเหลวของระบบการบริหารในยุคต้น ที่อุดมการณ์ไม่สามารถแปลงเป็นความคุ้มครองชีวิตคนธรรมดาได้
บาดแผลเหล่านี้ฝังลึกอยู่ในความทรงจำของจีน และเป็นหนึ่งในแรงผลักดันสำคัญที่ทำให้รัฐจีนในยุคหลัง “หมกมุ่นกับความมั่นคง” มากกว่าสิ่งอื่นใด ความกลัวการล่มสลาย ความกลัวความอ่อนแอ ความกลัวการถูกเหยียบย่ำซ้ำอีกครั้ง กลายเป็นเหตุผลที่รัฐใช้เพื่อรวมศูนย์อำนาจอย่างเข้มข้น
แต่สิ่งที่ต้องพูดกันอย่างตรงไปตรงมาคือ
จีนวันนี้ไม่ใช่คอมมิวนิสต์อย่างที่โลกเคยรู้จัก
อุดมการณ์คอมมิวนิสต์แบบดั้งเดิมแทบไม่เหลืออยู่ในชีวิตจริงของผู้คน สิ่งที่เหลือคือ “ชื่อ” และ “พรรค” แต่เนื้อในคือทุนนิยมเต็มรูปแบบ เป็นทุนนิยมที่รัฐควบคุมทิศทาง ใช้ตลาด ใช้การแข่งขัน ใช้ทุน ใช้เทคโนโลยีแบบตะวันตกทุกประการ
ถ้าจีนไม่ละทิ้งคอมมิวนิสต์แบบแข็งทื่อ จีนอยู่ไม่ได้
ถ้าจีนไม่เปิดรับทุนนิยม จีนไม่มีวันลุกขึ้นมาแข่งกับโลก
ดังนั้น จีนที่เรามองเห็นในวันนี้ คือผลผลิตของความพ่ายแพ้ในอดีต บาดแผลจากสงคราม และการเลือก “ความอยู่รอดของรัฐ” เหนือเสรีภาพของประชาชน
และตรงนี้เองที่จีนกับไทยเริ่มคล้ายกันอย่างน่าขนลุก
จีนยังติดป้ายว่าคอมมิวนิสต์
ไทยก็ติดป้ายว่าประชาธิปไตย
แต่ทั้งสองประเทศใช้ “ชื่อ” เป็นเครื่องมือสร้างความชอบธรรม มากกว่ายึดหลักการจริงๆ
จีนไม่ปกปิดว่าอำนาจอยู่ที่ไหน
แต่ไทยใช้พิธีกรรมการเลือกตั้งมาบังหน้า ทั้งที่อำนาจขั้นสุดท้ายไม่ได้อยู่ในมือประชาชน
จีนบอกตรงๆ ว่าเสรีภาพต้องแลกกับความมั่นคง
แต่ไทยบอกว่ามีเสรีภาพ ทั้งที่ประชาชนไม่สามารถแตะต้องอำนาจที่แท้จริงได้
สุดท้ายแล้ว บทเรียนจากจีนไม่ได้อยู่ที่ว่า คอมมิวนิสต์ทำให้ประเทศพัฒนา
แต่อยู่ที่ว่า รัฐหนึ่งกล้ายอมรับความจริงของตัวเอง
ขณะที่อีกรัฐหนึ่งยังหลอกตัวเองและหลอกประชาชนต่อไป
จีนเลิกเป็นคอมมิวนิสต์แล้ว แต่ไม่ยอมรับ
ไทยไม่เคยเป็นประชาธิปไตยจริงๆ แต่ชอบอ้างว่าเป็น
และนี่อาจเป็นเหตุผลสำคัญที่สุดว่า
ทำไมจีน “เดินไปข้างหน้า”
ในขณะที่ไทยยัง “เดินวนอยู่ที่เดิม”
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
