สวนโมกข์ อยู่ที่ไหน? ท่านพุทธทาส บรรยายธรรม อบรมพระนวกะ เมื่อวันที่ 4 ต.ค. 2526 ท่านถามคำถาม ‘สวนโมกข์ อยู่ที่ไหน’

“ชีวิตมนุษย์จริงๆแล้วมัน สงบ เรียบง่าย แต่พวกเราก็ยังยืนยันที่จะทำให้มันยุ่งยากซับซ้อน”

“ถ้าคุณรู้สึกว่าตัวเองต้องเป็นคนที่ถูกต้องเสมอ คนรอบตัวผิดไปหมด นั่นแหละเริ่มเป็นสัญญาณบอกว่า คุณภาพจิตใจของคุณต่ำลงเรื่อยๆ”

“คนส่วนใหญ่ไม่ได้ฟังเพื่อที่จะเข้าใจ เห็นอกเห็นใจ คนพูดจริงๆ แต่ฟังเพียงเพื่ออยากจะแสดงความเห็นและตอบคำถาม”

“เอาจริงๆ สิ่งที่คุณกลัว มันไม่ได้เลวร้ายไปกว่าสิ่งที่คุณคิด ความกลัวที่คุณปรุงแต่งไว้ในหัว มันมักจะแย่กว่าสถานการณ์จริงๆ มากมาย”

“จงอย่าเที่ยววิจารณ์ ตัดสินใครๆ เพราะคุณไม่เคยผ่านเรื่องชีวิตแบบเค้า ดั่งคำเปรียบว่า คุณไม่เคยใส่รองเท้าของเค้าแล้วเดินสักหนึ่งไมล์ แล้วคุณจะเข้าใจชีวิตเค้าได้อย่างไร”

“กลิ่นหอมละมุน จะติดมือของผู้ให้ดอกกุหลาบเสมอ ฉันใดฉันนั้น ผู้ที่ทำความดีต่อผู้อื่น ช่วยเหลือผู้อื่น ย่อมได้รับผลทันที คือความสุขใจ ดั่งกลิ่นหอมละมุนที่ติดมือ”

ไซอิ๋ว ‘ที่เป็นมากกว่านิทาน’ จั่วหัวแบบนี้คงเกิดอาการงง ว่าทำไมมันเป็นมากกว่านิทาน

“ไม่ว่าผลลัพธ์จากการทดลองในอดีต มันจะสอดคล้องกับบางทฤษฎี บางหลักการ กี่ครั้งต่อกี่ครั้งก็ตาม คุณก็ไม่ควรจะมั่นใจว่า ผลลัพธ์ครั้งถัดไปมันจะไม่ไปขัดแย้งกับ ทฤษฎีหรือหลักการนั่นๆ” เราต้องเปิดใจให้กว้าง