🌊 ถ้าในยุคนั้นอยุธยามี "คลองบางบาล–บางไทร" แล้วจะเกิดอะไรขึ้น?
🟧 1) ภูมิศาสตร์ยุทธศาสตร์จะเปลี่ยน “ทั้งลุ่มน้ำ” ตั้งแต่ก่อนรบ
เจ้าพระยา 2 คือคลองกว้าง 150–200 ม. ลึกหลายเมตร
รับน้ำจากตอนเหนือก่อนถึงอยุธยาตรงบางบาล แล้วผันลงบางไทร
ผลกระทบทางยุทธศาสตร์:
✓ อยุธยาจะมี “กำแพงน้ำเส้นใหม่” ทางตะวันตก
พม่าจากทุ่งอ่างทอง–ผักไห่ “ติดคลองกว้าง” ไม่สามารถลุยทุ่งเข้ามา
ต้องหาทางข้าม → เสียเวลา → เสี่ยงถูกโจมตีระหว่างข้าม
✓ พม่าไม่สามารถปิดน้ำเหนือเพื่อให้เมืองแห้ง
เพราะน้ำไหลมาทางเจ้าพระยา 2
✓ เสบียงจากทุ่งผักไห่–บางบาลเข้าได้ทางคลองนี้
อาหารเข้าเมืองง่าย แม้พม่าล้อมส่วนอื่น
🟥 2) “น้ำกลายเป็นอาวุธหลักของอยุธยา”
ยุคสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ระบบอาวุธไฟยังใหม่
อยุธยาเสียเปรียบพม่ามาก เพราะปืนใหญ่พม่ารุนแรงกว่า
แต่มีเจ้าพระยา 2:
✓ อยุธยาใช้ “น้ำท่วมเฉพาะจุด” ถล่มค่ายพม่าได้
เพียงเปิดประตูน้ำจากตอนบน → น้ำท่วมทุ่งป่ามะพร้าว–บ้านป้อม
คือจุดที่พม่าตั้งค่ายจริง ๆ ทุ่งกลายเป็นโคลนลึกหลายศอก
กองทัพพม่าเคลื่อนไม่ได้ ปืนใหญ่เคลื่อนไม่ได้
และเสบียงถูกตัดเพราะเรือเข้ามาไม่ได้ พม่า “ล้อมเมืองไม่ได้ยาวนาน”
🟩 3) กองเรืออยุธยามี “ทางลัด” ที่พม่าคุมไม่ได้
✓ อยุธยามีกองเรือเคลื่อนที่ได้ตลอด
พม่าพยายาม “ตัดน้ำ” ให้คลอง–แม่น้ำแห้ง เพื่อทำให้ “เรือหลวง” ออกไม่ได้
แต่เจ้าพระยา 2 เป็นคลองผันน้ำอยู่ทางตะวันตก พม่าคุมไม่ได้
✓ เรือหลวงสามารถ flank หลังค่ายพม่า
ยุทธศาสตร์แบบ “ตีโอบด้วยน้ำ” เกิดขึ้น
✓ สงครามจะเป็น “สงครามเรือ” ไม่ใช่สงครามปิดล้อมบนบก
อยุธยากลับมาใช้ความได้เปรียบเดิมอีกครั้ง
เพราะเป็นเมืองน้ำที่เชี่ยวชาญการรบทางน้ำโดยกำเนิด
🟨 4) แนวล้อมเมืองพม่า “ยาวขึ้น 2–3 เท่า” → ไม่ยืนระยะ
ในเหตุการณ์ครั้งนั้น พม่าล้อมแนวเหนือ–ตะวันออก–ใต้
แต่เจ้าพระยา 2 ด้านตะวันตกเรามี “คลองขนาดมหึมา” พม่าต้องปิดล้อมยาวขึ้น ต้องข้ามคลองหลายจุด ต้องดูแล supply line ที่ยาวขึ้นแบบอันตรายมาก
กองทัพพม่ายุคนั้น “ไม่เชี่ยวชาญรบในน้ำ–ไม่เชี่ยวชาญการข้ามพื้นที่ตลิ่งสูง–คลองลึก” จะเสียกำลังเร็วมาก และ siege จะไม่สำเร็จ
🟫 5) ผลลัพธ์
จากการวิเคราะห์โครงสร้าง–ตำแหน่ง–ระบบน้ำ–ภูมิประเทศในสมัยนั้น
อยุธยา “ไม่เสียกรุง” เพราะ 3 เหตุผลใหญ่:
พม่าปิดน้ำอยุธยาไม่ได้
อยุธยาใช้ “น้ำท่วมเฉพาะจุด” ตีค่ายพม่าได้
Supply อยุธยาไม่ล้ม
ทัพพม่าติดคลอง–ติดน้ำ–ติดโคลน → อ่อนแรง
กองเรืออยุธยาโจมตีโอบหลังค่ายพม่าได้
อยุธยายืดศึกออกไปได้ 6–12 เดือน
และพม่า “ถอนทัพ” เหมือนครั้งยุทธหัตถีที่ล้มเหลวในบางยุค
