ถ้ามนุษย์เป็น omnivore จริง แล้วทำไมการกินเนื้อสัตว์จึงไม่ดีกับสุขภาพ?
เคยสงสัยกันไหมครับว่า ถ้ามนุษย์เป็นสัตว์ที่กินได้ทั้งพืชและสัตว์ แล้วทำไมทุกวันนี้เราจึงได้ยินเรื่อยๆว่าการกินไขมันจากสัตว์ กินเนื้อสัตว์โดยเฉพาะเนื้อแดง เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจ โรคมะเร็งบางอย่าง และยังเพิ่มความเสี่ยงเป็นโรคอ้วน แต่การกินผักผลไม้ เป็นการกินที่ดีกับสุขภาพ ถ้าอย่างนั้นไม่ได้แปลว่า มนุษย์เป็นสัตว์กินพืชหรือ?
แรกสุดเลยขอสรุปย่อๆเกี่ยวกับพฤติกรรมการกินของสัตว์กันก่อนนะครับ
สัตว์กินเนื้อ ถ้าให้กินผักผลไม้อย่างเดียว เกือบทั้งหมดจะตายในเวลาสั้นๆเพราะระบบทางเดินอาหารไม่ได้ออกแบบมาให้ดึงพลังงานและสารอาหารจากพืชและผลไม้
สัตว์กินพืช ถ้าให้กินเนื้อสัตว์อย่างเดียว เกือบทั้งหมดจะตายในเวลาสั้นๆเพราะระบบทางเดินอาหารไม่ได้ออกแบบมาให้ดึงพลังงานและสารอาหารจากเนื้อสัตว์
omnivore (ออมนิวอร์) เป็นสัตว์ที่กินได้ทั้งพืชและสัตว์ ถ้าจำเป็นจริงๆก็สามารถมีชีวิตได้ด้วยการกินแต่พืช หรือสัตว์ในระยะเวลาสั้นๆได้ (เป็นวันหรือเป็นเดือนขึ้นกับอายุขัยของสัตว์นั้นด้วย) แต่ในระยะยาวอาจจะมีการขาดสารอาหารบางอย่างที่ทำให้ร่างกายไม่แข็งแรงหรือป่วยได้
ในทางชีววิทยา มนุษย์จัดเป็น omnivore ครับ
ก็เลยเกิดคำถามขึ้นมาว่า ถ้ามนุษย์เป็นสัตว์ที่กินได้ทั้งเนื้อสัตว์และพืช แล้วทำไม เราจึงมักได้ยินว่าการกินเนื้อสัตว์โดยเฉพาะสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ขนาดใหญ่ จึงไม่ดีกับสุขภาพ?
ทำไมเนื้อแดงจึงเพิ่มความเสี่ยงโรคมะเร็งบางชนิด ?
ทำไมเนื้อผ่านกรรมวิธีทั้งหลาย (หมายถึงพวก cured meat) เช่น แฮม เบคอน ไส้กรอก จึงถูกจัดว่าเป็นสารก่อมะเร็ง ?
ทำไมไขมันสัตว์จึงเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจ และเพิ่มการอักเสบในเลือด (ซึ่งนำไปสู่โรคต่างๆมากมาย) ?
ก่อนอื่นเลย ต้องเข้าใจก่อนว่า
เวลาเราจะบอกว่าสัตว์ชนิดไหน มีธรรมชาติเป็นอย่างไรนั้น เราต้องศึกษาสัตว์ในสภาวะธรรมชาติของมันจริงๆ
เช่น เราจะบอกว่าสัตว์นั้นเป็นสัตว์กินพืชหรือกินสัตว์ เราต้องศึกษาสัตว์นั้นในสภาวะธรรมชาติ
จะเข้าใจว่าสภาวะธรรมชาติของสัตว์เป็นอย่างไร เราต้องศึกษาสัตว์นั้นในสภาวะธรรมชาติของมันจริงๆ เช่น เราไม่สามารถศึกษาว่าสัตว์ในสวนสัตว์กินอะไรแล้วสรุปว่านั่นเป็นอาหารธรรมชาติของสัตว์นั้น
เช่นเดียวกัน จะเข้าใจธรรมชาติที่แท้จริงของมนุษย์เราต้องไม่ใช้สิ่งแวดล้อมในโลกปัจจุบันเป็นบรรทัดฐาน แต่เราต้องนึกถึงสิ่งแวดล้อมในแบบที่มนุษย์ โฮโม เซเปียนส์ วิวัฒนาการมา
เผ่าพันธุ์มนุษย์ของเราที่มีร่างกายแบบนี้ เกิดขึ้นมาบนโลกเมื่อประมาณ 200,000 ปีที่แล้ว (หรืออาจจะนานกว่านั้นตามหลักฐานใหม่ๆ แต่ส่วนใหญ่ก็ยังยึดตามเวลา 200,000 ปีไปก่อน)
นับตั้งแต่มนุษย์เกิดขึ้นมาบนโลก เราก็ใช้ชีวิตแบบล่าสัตว์หาของป่ามาตลอด จนเมื่อประมาณ 12,000 ปีที่แล้ว ภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ทำให้พืชตระกูลหญ้าเติบโตได้ง่ายขึ้น
มนุษย์ในหลายพื้นที่ทั่วโลกจึงค้นค่อยๆค้นพบการเพาะปลูกพืชตระกูลหญ้า (พืชตระกูลข้าวทั้งหลาย)
ตามด้วยการเลี้ยงสัตว์ และเราก็ค่อยๆเปลี่ยนวิถีชีวิตจากการล่าสัตว์หาของป่า มาเป็นวิถีชีวิตแบบชาวไร่ชาวนา
จะเข้าใจอาหารของมนุษย์ จึงต้องถามว่า สมัยที่มนุษย์ล่าสัตว์หาของป่านั้น มนุษย์กินอะไร?
เพราะมนุษย์ใช้วิถีชีวิตเช่นนั้นมาเป็นแสนๆปี ร่างกายมนุษย์จึงวิวัฒนาการมาให้เหมาะกับวิถีชีวิตเช่นนั้น
มนุษย์ที่ใช้วิถีชีวิตแบบล่าสัตว์หาของป่านั้น ธรรมชาติมีอะไรให้ ก็กินแบบนั้นครับ
ดังนั้นคนในแต่ละท้องถิ่นจึงกินต่างกันไป คนในบางพื้นที่กินเนื้อสัตว์มาก กินผักผลไม้น้อย เช่น คนในพื้นที่หนาวเย็นจัดๆ คนที่อาศัยอยู่ในขั้วโลกเหนือ
คนในบางพื้นที่กินเนื้อสัตว์น้อย แต่พลังงานหลักจะเป็นคาร์โบไฮเดรตที่จากพืชมาก เช่น รากสะสม หัวเผือก หัวมัน ผลไม้
แต่ไม่ว่าจะกินแบบไหน ลักษณะหนึ่งที่เหมือนกันคือ
อาหารทั้งหมดมาจากธรรมชาติโดยตรง คือเป็นอาหารป่าอย่างแท้จริง
ถ้าเป็นพืชก็เป็นพืชป่าที่หาได้ตามฤดูกาล ถ้าเป็นสัตว์ก็เป็นสัตว์ป่าที่หากินตามธรรมชาติ
ลักษณะการกินเช่นนี้ ทำให้ความหลากหลายของอาหารที่กินมีสูงมาก ประมาณกันว่าในปีๆหนึ่ง คนล่าสัตว์หาของป่ากินพืชอย่างน้อยๆก็ 200-250 สปีชีส์ (ปัจจุบันเต็มที่ก็ไม่น่าเกิน 20 สปีชีส์ พืชหลายอย่างที่เรากินเป็นญาติสนิทกัน)
ความหลากหลายของพืชที่กินนี้ทำให้ได้สารอาหารที่ต่างกันไปมากมาย
ชนิดของใยอาหารก็ต่างกันไปอีกมากมาย
ซึ่งความหลากหลายของใยอาหารยังมีผลต่อความหลากหลายของจุลินทรีย์ (ที่เรียกว่า microbiome) ที่มีประโยชน์ในร่างกายด้วย
เพราะจุลินทรีย์แต่ละชนิดก็กินไม่เหมือนกัน ยิ่งมีอาหารหลากหลายก็เพาะเลี้ยงจุลินทรีย์ร่างกายได้หลากหลาย
เมื่อพูดถึงเนื้อสัตว์ซึ่งคนที่ใช้ชีวิตแบบล่าสัตว์หาของป่ากิน
สัตว์ที่มาก (เพราะหากินได้ง่าย) ส่วนใหญ่จะเป็นสัตว์เล็ก เช่น แมลงต่างๆ ปลวก หนอน พังพอน งู กิ้งก่า เม่น หรือสัตว์น้ำต่างๆ โอกาสที่จะได้กินสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่จะมีไม่บ่อยนัก ไม่ใช่ของที่จะมีกินทุกวันเพราะการล่าสัตว์ป่าไม่ใช่เรื่องง่าย ใช้เวลานานเป็นสัปดาห์ในการแกะรอยและตามล่า และยังมีอันตรายสูง (สัตว์ป่าไม่ใช่สัตว์เลี้ยงแบบปัจจุบัน)
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ที่ล่ามาเป็นอาหารได้ ก็เป็นสัตว์ป่าที่หากินเองตามธรรมชาติ คือ
กินหญ้ากินใบไม้ป่าที่หลากหลาย
การที่สัตว์ต้องเดินหากิน ต้องวิ่งหนีผู้ล่า ต้องอพยพย้ายถิ่น ก็เหมือนเป็นการออกกำลังกายทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรง ไขมันน้อย ต่างไปจากสัตวที่เรากินในปัจจุบัน ซึ่งเป็นสัตว์ที่คัดเลือกพันธุ์มาให้อ้วน เนื้อนุ่ม ได้รับอาหารเสริมเป็น “ธัญพืช” (ซึ่งไม่ใช่อาหารธรรมชาติของสัตว์เหล่านี้ ) เพื่อให้โตเร็ว น้ำหนักดี และไม่ให้เดินมาก (เดี๋ยวผอม)
และด้วยความที่อาหารธรรมชาติ มักจะมีแคลอรี่ต่ำ หากินได้ยาก
ลองนึกถึงการเดินเข้าป่ากับการเดินเข้าซูเปอร์มาร์เกตนะครับ
สมมติว่าเราหลงป่าแล้วหิว คิดว่าจะหาอะไรกินได้ง่ายๆไหมครับ
คำตอบคือไม่ และเมื่อเราเจออาหารชนิดหนึ่งที่กินได้แล้ว (ส่วนใหญ่เป็นใบไม้) กว่าจะเดินไปเจอของกินอื่นอีก ก็อาจจะต้องใช้เวลาอีกนาน หรือแม้แต่การขุดรากพืชสะสมต่างๆมากิน เราก็ต้องออกแรงขุด จากนั้นก็ต้องขนกลับไปเผ่าเพื่อนำไปตำ (เพราะกากใยจะเยอะมาก)
โดยสรุปในส่วนนี้ จะเห็นว่า อาหารธรรมชาติของมนุษย์มันจะมีลักษณะที่ กินพืชเยอะ (ทั้งใบ ราก ผล เมล็ดถั่วต่างๆ) เพราะหาง่าย ถ้ากินสัตว์ส่วนใหญ่จะเป็นสัตว์เล็กๆ และกินหลากหลาย สัตว์ใหญ่จะมีให้กินบ้างแต่ไม่บ่อยนัก
หรือพูดสั้นๆว่า อาหารหลักคือ อาหารจากพืช ส่วนสัตว์เป็นอาหารเสริม (ที่จำเป็น)
จากที่คุยมาทั้งหมดจะเห็นภาพใหญ่ว่า
แต่ไหนแต่ไรมา มนุษย์ทุกยุคทุกสมัยนับตั้งแต่มีมนุษย์เกิดขึ้นมาบนโลก เมื่อพูดถึงปัญหาโภชนาการของมนุษย์ ปัญหาเดียวที่มนุษย์ต้องเผชิญคือ มีอาหารกินไม่พอ อดอยาก ขาดพลังงาน ขาดโปรตีน (แต่ไม่ค่อยขาดวิตามินและ micronutrient ต่างๆ)
แต่เมื่อถึงปัญหาโภชนาการของคนยุคปัจจุบัน ปัญหาที่คนส่วนใหญ่เผชิญคือ ได้รับแคลอรี่มากเกินไป รวมไปถึงการได้น้ำตาลมากเกินไป ได้ไขมันอิ่มตัวจากสัตว์มากเกินไป เกลือมากเกินไป
อย่างไรก็ตาม ในบางวัฒนธรรม ซึ่งอาศัยอยู่ในที่ซึ่งหาพืชกินยาก เช่น คนที่อาศัยอยู่รอบๆหรือใกล้ๆขั้วโลกเหนือ
คนเหล่านี้หาพืชผักผลไม้กินยาก อาหารจึงมันจะเป็นสัตว์น้ำอย่าง แมวน้ำ นาก ปลาวาฬ (ซึ่งไขมันจะมีโอเมกา 3 สูง) รวมไปถึงกวางคารีบู
คำถามคือ แล้วคนเหล่านี้ไม่ขาดวิตามินกับใยอาหารหรือ ?
คำตอบอยู่ที่วัฒนธรรมการกินครับ
ตัวอย่างเช่น ชาวอินูอิท (inuit ชนพื้นเมืองที่แต่ก่อนเราเรียกว่าชาวเอสกิโม แต่คำนี้มันมีความหมายค่อนไปทางลบ เลยไม่นิยมเรียกกันแล้ว) บางชนเผ่า เมื่อล่าสัตว์ใหญ่อย่างกวางคารีบูได้ พวกเขาจะผ่าเปิดกระเพาะของมันก่อน เพราะภายในกระเพาะมักจะมี พืชจำพวกมอส ที่ยังย่อยไม่หมดหลงเหลืออยู่ จากนั้นก็จะแบ่งพืชเหล่านี้ให้กันกิน ก่อนที่จะกินส่วนอื่นๆของสัตว์ต่อไป
หรือพูดง่ายๆคือ ด้วยความที่พืชหากินได้ยาก จึงให้สัตว์เสาะหาพืชก่อนแล้วค่อยกินพืชเหล่านั้นจากกระเพาะอีกที
หรือในบางวัฒนธรรมที่ไม่ค่อยมีผักผลไม้กิน เมื่อล่าสัตว์ใหญ่ได้ ก็จะเปิดท้องแล้วตัดเอาต่อมหมวกไตออกมาก่อน (ซึ่งคนยุคปัจจุบันแทบไม่มีใครกิน) จากนั้นก็หั่นต่อมหมวกไตเป็นชิ้นเล็กๆแล้วแบ่งให้ทุกคนกินแบบสดๆ
ซึ่งวัฒนธรรมการกินเช่นนี้ น่าจะเกิดจากการลองผิดลองถูกและพบว่า ถ้ากินต่อมหมวกไตซึ่งมีปริมาณวิตามิน C ที่สูงมาก (โดยไม่ผ่านความร้อน) จะสามารถป้องกับโรคจากการขาดวิตามินซีได้ (โรค scurvy ซึ่งทำให้เสียชีวิตได้) แต่เมื่อทำกันไปนานๆ คนรุ่นหลังๆ แม้ไม่รู้เหตุผล แต่ก็ทำต่อๆกันไปเพราะเป็นประเพณีที่ทำต่อๆกันมา
การกินอาหารในแต่ละวัฒนธรรมยังสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมและฤดูกาลที่อาศัยอยู่ด้วย เช่น ถ้าคุณอาศัยอยู่ใกล้ขั้วโลก คุณก็คงไม่อยากกินผักผลไม้เยอะ เพราะการที่ร่างกายจะสู้กับความหนาวเย็นได้ ร่างกายคุณต้องการอาหารที่ให้พลังงานสูงเพื่อมาเผาให้ความร้อน เพื่อให้ร่างกายมีไขมันสะสม ไม่เช่นนั้นก็สู้กับความหนาวเย็นไม่ได้ เป็นต้น
เมื่อเราเข้าใจ ว่าอาหารธรรมชาติของมนุษย์เป็นอย่างไร และ อาหารปัจจุบันต่างจากอาหารที่บรรพบุรุษเรากินอย่างเรา เราก็อาจจะพอสรุปเรื่องทั้งหมดได้ว่า
1 อาหารที่เรากินทุกวันนี้ ต่างไปจากอาหารที่บรรพบุรุษยุคหินของเรามาก
2 อาหารที่บรรพบุรุษเรากิน มีหลากหลาย ต่างกันไปแล้วแต่พื้นที่ บางพื้นที่กินพืชผักมาก บางพื้นที่กินเนื้อสัตว์มาก แต่ไม่ว่าจะกินแบบไหน อาหารทั้งหมดจะมาจากธรรมชาติ ไม่ผ่านการแปรรูป (ทางอุตสาหกรรม) เป็น พืชป่าและสัตว์ป่า (ที่หากินเอง กินหลากหลาย)
3 ปัญหาโภชนาการของมนุษย์ที่มีมาตลอดสองแสนปีคือ มีกินไม่พอ ขาดอาหาร ขาดพลังงาน
4 ปัญหาโภชนาการของคนทุกวันนี้หลักๆคือ ได้รับแคลอรี่มากเกินไป (จากแป้งและน้ำตาล) กินไขมันอิ่มตัวจากสัตว์มากเกินไป กินเนื้อแดงมากเกินไป
5 ดังนั้น เมื่อภาวะปกติของการกินทุกวันนี้คือ กินเกิน การกินอาหารที่มีแคลอรี่ต่ำ กากใยสูง จึงดูเป็นอาหารที่ดีกว่าไปโดยปริยาย
6 จริงๆแล้วการกินแต่พืช โดยไม่กินเนื้อสัตว์เลย ถ้าไม่มีความรู้ในโภชนาการ ก็มีความเสี่ยงที่จะขาดสารอาหารได้ง่ายมาก เช่น ขาดวิตามิน B12 ธาตุเหล็ก สังกะสี แต่เนื่องจากว่าปัจจุบันคนที่กินมังสวิรัติส่วนใหญ่จะรู้ว่าต้องกินให้หลากหลาย เช่น กินผักหลากหลาย ถั่วหลากหลาย และเห็ดหลากหลาย
การหากินที่หลากหลายเช่นนี้ทำได้ง่ายเพราะเราหาอาหารจากตลาดหรือซูเปอร์มาร์เกต ทำให้คนกินมังสวิรัติไม่ต้องกลัวปัญหาขาดสารอาหารมากนัก
แต่ในธรรมชาติจริงๆ การเดินเข้าป่าแล้ว จะให้เจอเห็ด ธัญพืช ถั่ว ผัก ผลไม้ ในเวลาใกล้เคียงและมีกินเป็นประจำ เป็นไปได้ยาก แต่สิ่งที่ทำได้ง่ายกว่าคือ กินพืชเป็นหลัก และกินสัตว์เล็กสัตว์น้อย แมลง เป็นอาหารเสริม ซึ่งจะทำให้ได้ โปรตีน ไขมันและเกลือแร่ เพียงพอง่ายขึ้น
ดังนั้น คำอธิบายว่า ทำไมมนุษย์ซึ่งเป็น omnivore
แต่กินเนื้อสัตว์มากแล้วไม่ดีกับสุขภาพ กินผักผลไม้มากแล้วดีกับสุขภาพ
แบบสรุปคือ
เพราะธรรมชาติของมนุษย์เป็น omnivore ที่กินอาหารหลากหลาย “จากธรรมชาติ” ที่ไม่ผ่านการแปรรูป
ซึ่งอาหารแบบนี้มีแนวโน้มจะให้พลังงานน้อย แต่สารอาหารเยอะ กากใยเยอะ
ปัจจุบันการกินเนื้อสัตว์(ที่ไม่ใช่สัตว์ธรรมชาติ)เยอะ เราจะได้พลังงานเยอะ สารอาหารน้อย กากใยน้อย
แต่การกินอาหารมังสวิรัติแบบปัจจุบัน (ที่มีความหลากหลายจากซูเปอร์มาร์เกตเข้ามาช่วย) เราจะได้พลังงานน้อย สารอาหารเยอะ การใยเยอะ
ซึ่งการกินแบบมังสวิรัติจะคล้ายกับอาหารที่มนุษย์กินในธรรมชาติจะมากกว่า
และทั้งหมดนี้ก็คือคำอธิบายคร่าวๆว่าทำไม omnivore อย่างเรา
เมื่อกินเนื้อสัตว์มากๆ จึงมีผลเสียต่อร่างกายได้ครับ
ถ้าไม่อยากพลาดเรื่องที่ผมจะโพสต์จะแอดไลน์ Line ไว้เลยก็ได้ครับ
เมื่อผมเขียนบทความ ทำpodcast หรือคลิปวีดีโอ ที่ไหนจะไลน์ไปแจ้งเตือนให้ครับ คลิกที่นี่เลยครับ
add line ID:@Chatchapol
(ปิดท้ายด้วยโฆษณา)
ถ้าชอบวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับร่างกายหรือจิตวิทยาแบบนี้
แนะนำอ่านเพิ่มเติมได้จากหนังสือ Best seller เรื่องเล่าจากร่างกายและ 500 ล้านปีของความรัก
อ่านบทความแนวประวัติศาสตร์ได้ที่
คลิปวีดีโอเกี่ยวกับประวัติศาสตร์
- 178
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
