พระพุทธบาท....รอยเท้าที่พระพุทธเจ้า
ทรงประทับไว้ ทั่วพุทธภูมิ... จริงหรือ?
Ep.003 รอยพระพุทธบาท
เรื่องราวเกี่ยวกับรอยเท้าของพระพุทธเจ้า
มีอยู่หลากหลายมุมมอง ทั้งเรื่องคติความเชื่อ
อภินิหาร และงานด้านโบราณคดี
นึกย้อนกลับไป เมื่อตอนเด็ก
พี่เคยได้ยินเรื่องราว ที่ผู้ใหญ่เล่าให้ฟัง
เกี่ยวกับรอยพระพุทธบาท นั้นคือรอยเท้า
ที่พระพุทธเจ้า เหาะลงมาจากสวรรค์
แล้วเหยียบรอยเอาไว้บนหิน เพื่อให้คนบูชา
รอยเท้าใหญ่ยักษ์ ทำให้จินตนาการถึงพระยูไล
ในหนังไซอิ๋วที่เคยชื่นชอบในวัยเด็ก
เชื่อในอภินิหาร เรื่องเหนือธรรมชาติ
ความศรัทธาในพระพุทธศาสนาจึงเกิด
พอโตขึ้นหน่อย เป็นวัยรุ่น วัยคะนอง
การได้เรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิทยาการ
ทำให้ตกผลึกความคิดเอาเองว่า
เป็นไปไม่ได้ ที่พระพุทธเจ้าจะประทับ
รอยเท้าเอาไว้ และมองว่าเป็นเรื่องเพ้อเจ้อ
ในช่วงเวลานั้น ไม่นับถือสิ่งใด เชื่อมั่นแต่ตนเอง
โลกปัจจุบัน ปรัชญา คำสอนทางศาสนา
กำลังพิสูจน์ได้ในทางวิทยาศาสตร์
จิตวิทยาการ กับพระพุทธเจ้าเริ่มเชื่อมโยง
เข้าหากันอย่างช้า ๆ พร้อมกับความก้าวหน้า
ในการค้นพบ ฟิสิกส์ควอนตั้ม
เข้าวัยกลางคน ความสนใจทางจิตวิทยา
ได้เชื่อมโยงให้กลับมาศึกษาศาสนาอีกครั้ง
จึงย้อนถามตัวเอง ในเรื่องนี้อีกครั้งว่า
จริงๆแล้ว เรารู้อะไรมาบ้าง?
ถึงได้ตัดสินอะไรๆ ตามสิ่งที่ตนมีความรู้
เพียงแค่หนึ่งเม็ดทรายในมหาสมุทร
คำตอบก็คือ.....ไม่รู้อะไรเลยสักนิด
แม้กระทั่งเรื่องรอยพระพุทธบาท .........
ในนิทานชาดก "มาคันทิยะสูตร" เคยได้กล่าว
ถึงรอยเท้าของพระพุทธองค์ไว้ตอนหนึ่ง
จึงจะขอยกมาบางส่วน
ในสมัยพุทธกาล มีพราหมณ์ผู้หนึ่ง
กำลังมองหาคู่ครองที่เหมาะสมให้แก่ลูกสาวตน
และบุตรสาวก็มีความงดงามที่สุดในแคว้นนั้น
เขาจึงพิถีพิถันในการเลือกบุตรเขยเป็นพิเศษ
เมื่อพราหมณ์มาพบกับพระพุทธองค์โดยบังเอิญ
ก็เห็นว่ามีความสง่างาม สมกับเป็นมหาบุรุษ
หาใครเสมอเหมือน จึงอยากยกลูกสาวของตน
ให้เป็นภรรยาของนักบวชผู้นี้
จึงขอให้พระองค์รออยู่ตรงนี้ก่อน
เพื่อที่ตนจะไปตามลูกสาวมาพบกับพระพุทธเจ้า
แต่เมื่อกลับมาก็ไม่พบพระองค์ ตรงที่นัดหมายไว้
เห็นแต่เพียงรอยเท้าอยู่บนพื้นที่พึ่งเกิดขึ้นใหม่
จึงทราบได้ว่าเป็นรอยเท้าของพระองค์
ภรรยาพราหมณ์ที่ตามมาด้วย มีความสามารถในการทำนายลักษณะรอยเท้าได้ ก็พบว่าเป็นรอยเท้าของมหาบุรุษ ผู้อยู่เหนือ ราคะ โทสะ โมหะ
สละแล้วซึ่งกิเลสทั้งปวง การที่พราหมณ์จะยกลูกสาวของเราให้นั้น เห็นทีจะเปล่าประโยชน์
ต่อมาพวกเขาก็ได้พบกับพระพุทธองค์
ที่รออยู่ไม่ไกลจากรอยเท้า เพราะตั้งใจจะให้คนในครอบครัวนี้เข้าใจในความหมายของ
รอยเท้าที่บ่งบอก ถึงการสละแล้วซึ่งทางโลก
และได้สั่งสอนธรรมให้แก่ครอบครัวพราหมณ์ผู้นั้นจนเข้าใจในธรรม อย่างถ่องแท้
พระพุทธบาท เป็นบริโภคเจดีย์
คือเจดีย์ประเภทหนึ่งใน4ประเภท
ของพระพุทธเจดีย์ สร้างขึ้นเพื่อเป็นพุทธบูชา เช่นเดียวกับพระพุทธธาตุเจดีย์
การนับถือรอยพระพุทธบาทเป็นเจติยสถาน
เกิดขึ้นจากสองคติที่ต่างกันคือ เป็นคติของชาวมัชฌิมประเทศหรือชาวอินเดียในครั้งโบราณอย่างหนึ่ง และเป็นคติของชาวลังกาทวีป
คือชาวศรีลังกาอีกอย่างหนึ่ง
สำหรับคติของชาวอินเดีย เดิมถือกันตั้งแต่ครั้งพุทธกาล และก่อนหน้านั้นว่าไม่ควรสร้างรูปเทวดา หรือมนุษย์ขึ้นไว้บูชา ดังนั้นเจดีย์ที่สร้างขึ้นเมื่อก่อนพุทธศักราช 500 จึงทำแต่สถูป
หรือวัตถุต่าง ๆ
ซึ่งรอยพระพุทธบาทก็เป็นวัตถุอย่างหนึ่งที่นิยมทำกันในสมัยนั้น
ส่วนคติที่ถือของชาวลังกา เกิดขึ้นมาภายหลัง โดยอ้างว่า พระพุทธเจ้าได้ทรงประทับรอยพระพุทธบาทไว้ให้เป็นที่สักการะบูชา
นั้นมีอยู่5แห่ง
วัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี
พระพุทธบาทสี่รอย จ.เชียงใหม่
ตามพระไตรปิฎกการกล่าวใน ปุณโณวาทสูตร พระสุตตันตปิฎก คติความเชื่อของฝ่ายลังกา
และบทสวดบาลีในไทย สมัยพระพุทธกาล
จะมีรอยพระพุทธบาท ทั้งหมด 5 แห่ง คือ
1. สุวัณณมาลิก (ศรีลังกา)
2. เขาสัจจพันธ์คีรี (วัดพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี ประเทศไทย)
3. เขาสุมนกูฏ (ศรีลังกา)
4. แม่น้ำนัมมทานที (มี 2 ความเชื่อคือ
ประเทศอินเดีย หรือประเทศไทย จ.ภูเก็ต)
5. โยนกปุระ
(วัดพระพุทธบาทสี่รอย อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่)
จากอดีตจนถึงปัจจุบันมีการค้นพบ และยังไม่พบ
รอยพระพุทธบาท ในพื้นที่ต่าง ๆ มากมาย
ในดินแดนที่ศาสนาพุทธเข้าไปเผยแผ่
ส่วนใหญ่เป็นการพบในพื้นที่ธรรมชาติ
ยอดเขา ใจกลางป่า หรือแหล่งน้ำ เพราะถือว่าเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ ตามความเชื่อของชนเผ่านั้นๆ
เนื่องจากคติการสร้างสิ่งเคารพ แทนพระพุทธเจ้า อย่างเช่นรอยพระพุทธบาท มีมาก่อนการสร้างพระพุทธรูปในยุคหลังๆ
ทั้งหมดล้วนเกิดในยุคก่อนประวัติศาสตร์
ไม่มีการบันทึก ไม่มีเทคนิคโนโลยีการสูญสิ้นของเผ่าพันธุ์
จึงขาดการเชื่อมต่อของยุคสมัย
และกาลเวลาได้ทำให้เจติยสถานเหล่านั้น
ถูกลบลืมไปกับธรรมชาติ ป่าเขา และสายน้ำ
รอยพระพุทธบาท ที่เก่าแก่ที่สุดในไทย
คือรอยพระพุทธบาท ที่กลุ่มโบราณสถาน
สระมรกต เมืองศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี
สันนิษฐานว่ามีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 14
สมัยทวารวดี ขุดพบเมื่อปี พ.ศ.2529
เป็นรอยพระพุทธบาทที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย
สลักลงบนพื้นศิลาแลงธรรมชาติ
แสดงว่ารอยพระพุทธบาทที่สร้างขึ้นในประเทศไทย แต่เดิมถือตามคติชาวมัธยมประเทศ คือสร้างเป็นวัตถุที่สักการะบูชา
แทนพระพุทธรูป มิได้อ้างว่าพระพุทธองค์ได้ทรงเหยียบรอยพระพุทธบาทไว้
คำถาม ?
พระพุทธบาทสี่รอยไม่ใช่หรือ
ที่เป็นพระพุทธบาท ที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย
หรือไม่ก็ รอยพระพุทธบาท จ.สระบุรี
เพราะถือว่ามีมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล
คำตอบ
พระพุทธบาท ที่สระมรกต เป็นเจติยสถาน
ที่มนุษย์สร้างขึ้น เป็นสิ่งก่อสร้างที่สามารถ
หาอายุได้จากวัตถุที่ใช้สร้าง
ส่วนรอยพระพุทธบาท ที่สันนิษฐานว่าเกิดเองโดยธรรมชาติ หรือใครจะเป็นผู้ประทับรอยเอาไว้
ตามก้อนหินต่างๆนััน คงพิสูจน์อายุได้ยาก
ต้องเทียบเคียงกับอารยธรรมที่ขุดพบในบริเวณใกล้เคียง
หรือรอยที่ถูกประทับไว้เมื่อสมัยพุทธกาล
อย่างพระพุทธบาทสี่รอย และพระพุทธบาท จ.สระบุรี ดังปรากฏในพระไตรปิฎก บทสวด
จะเป็นเรื่องจริงอย่างตำนานต่างๆที่กล่าวข้างต้น
ข้าพเจ้ามิอาจเอื้อมไปนับอายุ หรือไปพิสูจน์ทราบถึงการมีอยู่จริงของรอยพระพุทธบาทได้
เพราะประเด็นเหล่านี้ ถกเถียงยังไงก็ไม่ได้ข้อยุติ
ขนาดนักประวัติศาสตร์โบราณคดี นักเขียน
นักพูด ฝีปากกล้า ยังไม่กล้านำเรื่องนี้มาวิเคราะห์วิจารณ์เลย เห็นก็แต่พระท่านหนึ่งในโซเชียล
พระพุทธบาทเขาคิชฌกูฏ และเขาวงพระจันทร์
ในทางหลักฐาน ประวัติศาสตร์และโบราณคดี
ไม่สามารถยืนยันอะไรได้ ว่าใครสร้าง ใครเป็นคนประทับรอยเท้าเอาไว้ การสร้างรอยพระพุทธบาท
เพียงเพื่อเป็นสัญลักษณ์ หรือเครื่องหมาย
ของการมาถึงแห่งพระพุทธศาสนาเท่านั้น
แต่ในทางความเชื่อ ทางคติ และจิตวิญญาณ
จะได้ยินเรื่องราวของปาฏิหาริย์แห่งพุทธานุภาพ อันเกิดจากรอยพระพุทธบาทนั้น อยู่มากมาย
โดยเฉพาะตำนานการกำเนิดและ การสร้าง
รอยพระบาทหลักๆ 5 รอยที่ได้กล่าวข้างต้น
รวมทั้งรอยอื่นๆ ก็มีตำนานท้องถิ่น เกี่ยวกับการมาถึงจริงๆของพระพุทธเจ้า ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องราวที่เราชาวพุทธเรียกว่า อจินไตย
พระวงพระจันทร์ จ.ลพบุรี
พระเถระ อริยะเจ้า หลายยุค หลายสมัย
ล้วนมีความเกี่ยวพันกับเรื่องราวประวัติศาสตร์
ของรอยพระพุทธบาททั้งสิ้น
ทั้งในทางบูรณะรักษา เพื่อให้คงอยู่ซึ่งตัวรอยพระพุทธบาทเอง
ทั้งบูรณะพื้นที่บริเวณที่พบรอย หรือแม้กระทั่งสร้างถนนหนทางไปสู่รอยพระพุทธบาทนั้น
ในส่วนของชีวประวัติ ของเหล่าบรรดาอริยะสงฆ์ องค์สำคัญๆ ของประเทศไทย
เคยได้กล่าวถึง การมีอยู่จริงของรอยพระพุทธบาทไว้อยู่หลายรูป
อันจะกล่าวถึงตอนไปเยี่ยมชมรอยพระพุทธบาทแต่ละรอย ในโอกาสต่อไป
พระพุทธบาทไม้ จ.เชียงใหม่
โบราณสถานหรือโบราณวัตถุ ที่เรียกว่า
รอยพระพุทธบาทนั้น เสมือนเป็นตัวแทนของ
พระผู้มีพระภาคเจ้า ที่ชาวพุทธ สักการะ บูชา
เช่นเดียวกับพระพุทธรูป เจดีย์ สถูป
การมาประทับรอยเท้าของพระพุทธองค์ไว้นั้น
จะมีข้อเท็จจริงป็นอย่างไร หรือใครเป็นผู้สร้าง
คงมิอาจทราบได้
แต่พี่ยังเชื่อว่าในพื้นที่ป่าเขา ยังมีอีกหลายรอย
ที่รอการค้นพบ ซึ่งครั้งหนึ่งก็เคยไปเจอมา
แล้วจะขึ้นไปเก็บภาพให้ชมกันในภายหลัง
จุดประสงค์ของผู้เดินทางไปกราบนมัสการรอยพระพุทธบาทนั้น เพื่อวัตถุประสงค์อะไร
ขอพร? ขอโชคลาภ? หรือขอสิริมงคล
แต่จุดประสงค์ของผู้สร้างนั้น
เพื่อให้เกิดพุทธานุสสติ คือการให้ระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า เสมือนพระพุทธองค์ยังคง
อยู่คู่พุทธภูมิ ในทุกๆจักรวาล ทุกๆมิติคู่ขนาน
เพื่อให้จิตของผู้นมัสการเป็นกุศล ให้เจริญรอยตามคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เพื่อให้โลกนี้สงบสุข ตราบสิ้นกาลนาน
ทั้งหมดเป็นเพียงข้อมูลที่หามาเล่าสู่กันฟัง
ผิดถูกประการให้ ขออภัยด้วยเถิด......
ขอให้ทุกแรงอธิษฐานจงสัมฤทธิ์ผล
.........พี่ตอย
- 15
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
