ศูนย์กลางจักรวาล แห่งดินแดนล้านนา
Ep.013 จัดเจดีย์หลวง
คนค้นอดีต Ep.นี้ เราเดินทางมายัง “วัดเจดีย์หลวง” ตั้งอยู่ใจกลางเมือง ถนนพระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่
วัดนี้ถือว่าแหล่งท่องเที่ยวสำคัญทางโบราณสถานอีกแห่งของจังหวัดเชียงใหม่ ที่มีเจดีย์โบราณขนาดใหญ่ อายุ 635 ปี สร้างขึ้นในสมัยอาณาจักรล้านนา ยังเจริญรุ่งเรือง
ตามตำนานได้กล่าวไว้ว่า เจดีย์หลวงแห่งนี้ ยังเป็นสถานที่บรรจุพระเกศาธาตุ (เส้นผม) และพระธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าอีกด้วย
ภาพแรกที่เราได้เห็นหลังลงจากรถ คือองค์พระธาตุเจดีย์หลวง หากจะเทียบกับภาพที่เคยได้เห็นในอินเตอร์เน็ตก่อนหน้านั้น กับภาพจริงที่ได้เห็นอยู่ตรงหน้าตอนนี้ องค์เจดีย์มีขนาดใหญ่เกินกว่าที่ข้าพเจ้าจินตนาการไว้มากโข
วัดเจดีย์หลวงแห่งนี้ มีความเป็นมาอย่างไร
เรามาดูประวัติคร่าวๆกัน
องค์พระธาตุเจดีย์หลวง นั้นมีชื่อเรียกหลายชื่อ เช่น ราชกุฏาคาร หรือ วัดโชติการาม โดยถือว่าเป็นพระธาตุที่มีความสูงที่สุดในภาคเหนือ คือสูงประมาณ 80 เมตร ฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างประมาณด้านละ 60 เมตร
สร้างขึ้นในรัชสมัยพญาแสนเมืองมา กษัตริย์องค์ที่ 7 แห่งราชวงศ์มังราย ซึ่งเป็นกษัตริย์ที่ปกครองเมืองเชียงใหม่ในขณะนั้น สร้างขึ้นเพื่ออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้พญากือนา พระราชบิดาซึ่งเป็นกษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์มังราย
ในตำนานล้านนากล่าวไว้ว่า หลังจากพญากือนาสวรรคตไปแล้ว ดวงจิตที่เกิดใหม่มาเป็นรุกขเทวดานั้น ได้ไปปรากฏแก่พ่อค้าชาวเชียงใหม่ที่เดินทางไปค้าขายยังพม่า เพื่อให้มาบอกแก่พญาแสนเมืองมาผู้เป็นโอรสว่าให้สร้างเจดีย์ไว้ท่ามกลางเวียง
สูงใหญ่พอให้คนที่อยู่ไกล 2,000 วา สามารถมองเห็นได้ แล้วอุทิศบุญกุศลเหล่านี้ให้แก่พญากือนา เพื่อจะสามารถไปเกิดในเทวโลกได้ แต่พญาแสนเมืองนั้นกลับมาเสด็จสวรรคตเสียก่อนจะสร้างแล้วเสร็จ ซึ่งพระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวีผู้เป็นมเหสีก็ได้สืบทอดเจตนารมณ์ในการสร้างต่อ จนแล้วเสร็จในสมัยพญาสามฝั่งแกน กษัตริย์ราชวงศ์มังรายองค์ที่ 8
ต่อมาได้มีการปฏิสังขรณ์ในสมัยพญาติโลกราช ราชวงศ์มังรายพระองค์ที่ 9 โปรดให้หมื่นด้ามพร้าคต นายช่างใหญ่ทำการปฏิสังขรณ์ โดยมีพระมหาสวามีสัทธัมกิติ เจ้าอาวาสองค์ที่ 7 ของวัดเจดีย์หลวง เป็นกำลังสำคัญในการควบคุมดูแล และประสานงานการปฏิรูปและก่อสร้างครั้งนี้ได้สร้างขยายเจดีย์ให้ใหญ่ยิ่งกว่าเดิม
ในรัชสมัยพระเจ้ายอดเชียงราย กษัตริย์ล้านนาพระองค์ที่ 10 แห่งราชวงศ์มังรายได้ปิดทองภายในซุ้มจรนัมของพระเจดีย์ หลวงทั้ง 4 ด้าน
ในรัชสมัยพระเจ้าเมืองแก้ว กษัตริย์องค์ที่ 11 ในราชวงศ์มังราย ได้โปรดให้สร้างหอพระแก้ว และอัญเชิญพระแก้วมรกตลงมาประดิษฐาน และสร้างมหาวิหาร ส่วนการบูรณะพระเจดีย์หลวงได้ดำเนินการเพียงเล็กน้อย
เมื่อถึงสมัย พระนางจิรประภาเทวี รัชกาลที่ 15 แห่งราชวงศ์มังราย เกิดพายุฝนตกหนัก และแผ่นดินไหว จนพระมหาเจดีย์หลวงได้พังทลายลงมาเหลือเพียงครึ่งองค์
หลังจากนั้นพระเจดีย์หลวงจึงถูกทิ้งให้ร้างมานานกว่า 400 ปี กระทั่งปี พ.ศ.2423 พระเจ้าอินทวิชายานนท์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 ได้รื้อพระวิหารหลังเก่าและสร้างวิหารหลวงขึ้นใหม่ด้วยไม้ทั้งหลัง
ในปี พ.ศ.2471-2481 สมัยพลตรีเจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์สุดท้าย ถือได้ว่าเป็นทศวรรษแห่งการบูรณะครั้งสำคัญของวัดพระเจดีย์หลวง ได้มีการรื้อถอนสิ่งปรักหักพัง แผ้วถางป่าที่ขึ้นปกคุลมโบราณสถานต่างๆออก แล้วสร้างเสริมขึ้นใหม่ให้เป็นวัดที่สมบูรณ์
และต่อมาพระเจดีย์หลวง ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่โดยกรมศิลปากร เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2533 ใช้งบประมาณในการบูรณะถึง 35 ล้านบาท แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2535
เมื่อเราเดินเข้ามาเยี่ยมชมภายในบริเวณวัด ก็พบกับสิ่งปลูกสร้างมากมาย ตั้งอยู่รายล้อมองค์เจดีย์หลวง ที่เป็นจุดศูนย์กลางของวัด มีสถาปัตยกรรมที่เป็นทั้งโบราณสถาน และพุทธสถานสำคัญๆ ทางประวัติศาสตร์ ให้เราได้ศึกษา เยี่ยมชม และสักการะบูชา
“หออินทขิล” อันเป็นที่ตั้งของ เสาอินทขิล หรือ เสาหลักเมืองจังหวัดเชียงใหม่ ตั้งอยู่หน้าวัดเจดีย์หลวง สร้างขึ้นในสมัยพ่อขุนเม็งรายมหาราช เมื่อสมัยเริ่มสร้างเมืองเชียงใหม่ พ.ศ. 1839 เสาหลักเมืองนี้ประดิษฐานอยู่ในวิหารจตุรมุขทรงไทย รายล้อมไปด้วยปูนปั้นรูปสัตว์ และอนุสาวรีย์บรรพกษัตริย์
เสาอินทขิลนี้ สร้างด้วยไม้ซุงต้นใหญ่ โดยฝังไว้อยู่ใต้ดินใต้ฐานองค์พระประธาน ทุกๆปีในวันแรม 12 ค่ำเดือน 8 (เหนือ) หรือประมาณเดือนพฤษภาคมจะมีงาน “เข้าอินทขิล” เพื่อทำการเฉลิมฉลองหลักเมือง
เจดีย์รายองค์ใต้ ตั้งอยู่ด้านหลัง หออินทขิล(ศาลหลักเมือง) เป็นเจดีย์เก่าแก่คู่พระธาตุเจดีย์หลวง ไม่ปรากฏปีที่สร้างที่ชัดเจน
พระวิหารของวัดเจดีย์หลวง ตั้งอยู่ด้านหน้าของเจดีย์หลวง เมื่อเราเข้าไปด้านในก็พบกับวิหารอันสวยงาม กว้างขาวง และสูงมาก มีการตกแต่งด้วยโคมไฟสวยงาม และตุงแบบล้านนา โดยมีพระประธานเป็น พระพุทธอัฏฐารส (พระยืนสูง18ศอก) ด้านหน้าจะมีดอกไม้ธูปเทียนให้บูชา รวมถึงตุงประจำปีเกิดให้เราได้ซื้อแขวน เพื่อเป็นสิริมงคล ถวายแด่พระพุทธอัฏฐารส
ภายในพระวิหารยังมีสังขาร ของพระเดชพระคุณพระเทพวุฒาจารย์ (ชูเกียรติ อภโย) เจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ตั้งอยู่ด้านซ้ายขององค์พระประธาน ให้ลูกศิษย์และชาวพุทธศาสนิกชนได้สักการะบูชา
ภายในวัดเจดีย์หลวงยังมีโบสถ์เก่าอีกแห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ทางด้านหลังเจดีย์หลวง(บริเวณด้านหลังวัด) ล้อมรอบไปด้วยกำแพงที่บรรจุอัฐิของผู้วายชนม์มากมาย มีพระท่านหนึ่งเล่าให้ฟังว่า เดิมพื้นที่รอบๆโบสถ์แห่งนี้จะมีหลุมฝังศพตั้งอยู่มากมาย ต่อมาภายหลังได้มีการขุดชำระล้างสุสาน แล้วจึงนำอัฐิเหล่านั้น เข้ามาบรรจุไว้อยู่ในกำแพงโบสถ์แห่งนี้
วิหารหลวงปู่มั่น ตั้งอยู่ด้านหลังของเจดีย์หลวงเช่นกัน เป็นอีกหนึ่งสิ่งปลูกสร้างที่มีความงดงาม ปราณีต ในแบบฉบับของล้านนา เพราะถือว่าเป็นสถานที่อีกหนึ่งแห่ง ให้เราได้ระลึกถึงพระพุทธคุณ ในการตามรอยปฏิบัติธรรมของหลวงปู่มั่น เมื่อครั้งสมัยท่านได้มาจาริกแสวงบุญ ณ วัดแห่งนี้
พระพุทธไสยาสน์ ตั้งอยู่ด้านหลังติดกับองค์เจดีย์หลวง เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่คู่กับพระเจดีย์ สันนิษฐานว่าสร้างสมัยพระเจ้าเมืองแก้ว รัชกาลที่11 แห่งราชวงศ์มังราย พระนอนองค์นี้ สร้างด้วยอิฐฉาบปูนปิดทองทั้งองค์ มีความเก่าแก่ และงดงามเป็นอย่างมาก
เจดีย์หลวง คือจุดมุ่งหมายของเราในทริปนี้ เป็นเจดีย์ขนาดใหญ่ที่ตั้งตระหง่านอยู่กลางวัดเจดีย์หลวงแห่งนี้ มีรูปทรงเป็นแบบโลหะปราสาทของลังกา รูปลักษณ์เป็นทรงเจดีย์แบบพุกาม ดัดแปลงซุ้ม ตรงสี่มุมของมหาเจดีย์ มีรูปปั้นช้างค้ำรายล้อมรอบองค์เจดีย์หลวงนั้นมีทั้งหมด 28 เชือก และมีพญานาค5เศียร อยู่ตรงทางขึ้นรอบทิศทั้งสี่ทิศ ลักษณะเหล่านี้ล้วนก่อสร้างเพื่อความหมาย เสริมดวงเมืองทั้งสิ้น
พระธาตุเจดีย์หลวง ถือว่าเป็นจุดศูนย์กลางจักรวาล สำหรับชาวอาณาจักรล้านนา ตามคติความเชื่อเรื่องจักรวาลวิทยา ซึ่งรับอิทธิพลมาจากอินเดียโดยทางอ้อม ที่นำเข้าจากอาณาจักรข้างเคียง
โดยมีการสร้างเจดีย์หลวงให้สูงใหญ่ ตั้งอยู่กลางใจกลางเมือง เช่นเดียวกับเขาพระสุเมรุ ตามคติอย่างศาสนาพราหมณ์ ศาสนาพุทธ และศาสนาเชน คือมีภูเขาเป็นศูนย์กลางของโลกหรือจักรวาล อันเป็นที่อยู่ของสิ่งมีวิญญาณในภพและภูมิต่างๆ ของสัตวโลก
ภาพนี้คือแบบจำลอง3มิติ ของพระธาตุเจดีย์หลวงแบบสมบูรณ์ จัดทำโดยคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เปิดเผยให้เราได้เห็นถึงความอลังการขององค์พระธาตุเจดีย์หลวง ว่ามีความยิ่งใหญ่ และงดงามเพียงใด เมื่อได้มองพระธาตุเจดีย์หลวงนี้ อย่างเต็มองค์
สำหรับการเที่ยวชมวัดเจดีย์หลวงในครั้งนี้ สิ่งที่ข้าพเจ้ารู้ประทับใจที่สุด คือการบอกเล่าเรื่องราววิถีชีวิตของชาวล้านนาในอดีต ที่มีความเกี่ยวพันกับพระธาตุเจดีย์หลวง ได้อย่างกลมกลืน ซึ่งถูกถ่ายทอดอยู่ในภาพวาดบนผนังในหออินทขิล และประทับใจในความงดงามทางศิลปะ และวัฒนธรรมของอาณาจักรล้านนา ซึ่งถูกถ่ายทอดอยู่ในสิ่งปลูกสร้าง และสถาปัตยกรรมของวัดเจดีย์หลวงวรวิหารแห่งนี้
องค์พระธาตุเจดีย์หลวง ที่เปรียบเสมือนจุดศูนย์กลางของจักรวาล และเป็นศูนย์กลางการปกครองของอาณาจักรล้านนา ได้บ่งบอกว่าการก่อร่างสร้างอาณาจักร ให้เป็นปึกแผ่นขึ้นมาได้นั้น ล้วนเกิดจากอิทธิพลของศาสนาและความเชื่อเข้ามาเกี่ยวข้องทั้งสิ้น
ความจริงแล้ว การสร้างเจดีย์ที่มีขนาดใหญ่โต มิไช่เป็นแค่สัญลักษณ์แห่งความรุ่งเรือง หรือเป็นศูนย์กลางการปกครองเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวอาณาจักรล้านนา ตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน
ขอให้เส้นทางที่เลือกเดิน เปี่ยมด้วยความหมาย
ขอให้ทุกจุดมุ่งหมาย ควรค่าแก่การเลือกเดิน
...............ไซตามะ
- 8
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
