CRISPR เทคโนโลยีพันธุกรรม จากความสามารถของแบคทีเรีย สู่ความอมตะ
https://crisprinsider.com/2018/01/24/crispr-and-immortality-pandoras-box-unveiled/
มีคำถามว่า ถ้าวันหนึ่ง ความตาย กลายเป็นโรค ที่รักษาได้...จะเกิดอะไรขึ้น
จากความรู้ที่นักวิทยาศาสตร์หลายคนตั้งขอสังเกตว่า ทำไมแบคทีเรีย ถึงไม่ติดเชื้อไวรัสแล้วตายเหมือนคนบ้าง จริงๆแบคทีเรียหลายตัวก็ตายได้จากไวรัส แต่ขณะเดียวกันแบคทีเรียอีกมากมาย ที่ไวรัสฆ่าไม่ได้ เมื่อไปดูถึงสาเหตุก็พบว่า แบคทีเรียนั้นสู้กับไวรัส 2 แบบ
- ภูมิที่มีมาแต่กำเนิด หรือ innate immunity
- ภูมิที่สร้างมาใหม่ หรือ adaptive immunity
ซึ่ง อันหลังนี้เป็นอันที่ใช้หลักการสร้าง Enzyme ขึ้นมาทำลายสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในแบคทีเรีย ซึ่งแบคทีเรียสามารถเรียนรู้ได้ โดยจำสายพันธุกรรมของไวรัสไว้ สร้างตัวบล้อกสายนั้นๆเอาไว้ ดังนั้นถ้ามีไวรัสเข้ามา ก็พร้อมจัดการ
Enzyme นี้คือ CRISPR- Cas ซึ่งย่อมาจาก Clustered Regulary Interspaced Short Palindromic Repeat associated Protein (คนที่ค้นพบเพิ่งได้รับรางวัลโนเบลไปปีนี้เอง คือ Jennifer Doudna และ Emmanuelle Charpentier)
ซึ่งการทำงานนั้น อธิบายง่ายๆว่า ถ้ามีสายพันธุกรรมของไวรัสเข้ามาในตัวแบคทีเรียปุ๊บ enzyme นี้จะไปตัดสายพันธุกรรมนั้นทันที ดังนั้นจึงไม่เกิดการเพิ่มจำนวนสายพันธุกรรมของไวรัสในร่างกายแบคทีเรียได้
ดังนั้นถ้าเราสร้าง CRISPR-Cas ขึ้นมาได้หล่ะ แล้วเอามาใช้กับคนหล่ะ จะเป็นอย่างไร
จึงมีการศึกษาเพิ่มขึ้นถึง CRISPR-Cas ต่างๆมากมาย (ซึ่ง CRISPR-Cas นั้นมีหลายชนิด) แต่อันที่สามารถเอามาใช้นอกแบคทีเรียได้คือ CRIPSR-Cas 9
ซึ่งจุดนี้เอง ที่มนุษย์นำเอา CRISPR-Cas9 มาใช้ในการรักษาโรค
แน่นอนว่า โรคหลายอย่างของมนุษย์ เกิดจากการเรียงลำดับของยีนที่ผิดไป ทำให้สร้างสารพันธุกรรมที่ผิดปกติ นำไปสู่การสร้างโปรตีนหรือ enzyme ต่างๆที่ผิดไป ดังนั้นถ้าทำได้ เราก็เอาตำรวจไปจับผู้ร้ายซะ ตำรวจก็คือ CRISPR-Cas9 ที่เราสร้างขึ้นมาให้จำเพาะต่อยีนที่ผิดปกติ แล้วใส่ไปในตัวมนุษย์ที่เป็นโรค ทำให้ CRISPR-Cas 9 ไปกำจัดยีนผิดปกติของเราซะ
ภาพจาก Nejm
ไม่เพียงแต่โรคทางพันธุกรรม โรคติดเชื้อ เชื้อแบคทีเรียดื้อยา หรือแม้แต่โรคมะเร็ง ตามหลักการก็สามารถทำได้ ซึ่งตอนนี้ก็อยู่ในงานวิจัย ล่าสุดก็มีคนไข้ที่เป็น Sickle cell anemia และธาลัสซีเมีย ทำการรักษาด้วยวิธีนี้ ก็หายแล้ว (1 ปีที่ผ่านมาไม่มีอาการของโรคเลย) โดยไม่ได้ทำการปลูกถ่ายไขกระดูก ถือเป็นมิติใหม่ของการรักษามากๆ
คุณ Gray หญิงวัย 34 ปี ที่เป็น Sickle cell anemia ได้รับการรักษาด้วย CRISPR เมื่อ 1 ปีที่แล้ว
จริงๆที่ผ่านมา CRISPR-Cas9 ใช้ประโยชน์ด้านอื่นด้วย เช่นการตรวจหาเชื้อ (มีช่วงหนึ่ง พูดถึงกันตอนเอามาตรวจ COVID19) หรือการทำปศุสัตว์ ซึ่งก็เพร่หลายมากขึ้นเรื่อยๆ
ที่น่ากังวลคือ การสร้างมนุษย์แบบที่เราเลือกได้ ไม่ว่าจะในแง่สงครามสร้าง super soldier (ได้ข่าวแว่วๆว่ามีคนจะทำ) หรือการสร้างเด็กที่ไร้ที่ติ (เหมือนในหนัง) ซึ่งน่ากังวลเรื่องมนุษยธรรม มากๆ กฏของเมนเดลจะใช้ไม่ได้อีกต่อไป หลักการ natural selection ของดาร์วิน จะกลายเป็นประวัติศาสตร์ได้
เนื่องจากเป็นเรื่องที่ค่อนข้างใหม่ ยังต้องรอดูกันต่อไปเพราะว่า มีข่าวมาว่า สาย DNA ที่สร้างมา อาจจะไม่สมบูรณ์ และอาจจะเกิดปัญหาตามมาได้ (อารมณ์กลายพันธุ์แบบในหนัง)
ยอมรับว่าเทคโนโลยีนี้ เมื่อมาใช้กับคน จะทำให้โรคต่างๆที่เคยเป็นเหตุให้เสียชีวิต ได้รับการรักษา จนวันหนึ่งความตาย อาจถูกมองเป็นโรคที่รักษาได้ ก็เป็นได้ เมื่อนั้นมนุษย์ก็จะเข้าใกล้ความอมตะมากขึ้น แต่สุดท้าย เชื่อว่าธรรมชาติ จะสามารถ Balance effect นี้ได้ แม้เรารอดจากภาวะหนึ่ง แต่ก็อาจจะไม่รอดจากอีกภาวะหนึ่งอยู่ดี
ref.
Pickar-Oliver, A., Gersbach, C.A. The next generation of CRISPR–Cas technologies and applications. Nat Rev Mol Cell Biol 20, 490–507 (2019) doi:10.1038/s41580-019-0131-5
- 104
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
