จริงไหมที่ปลาทำให้เรามีสิบนิ้ว
Blockdit Originals ซีรีส์บทความพิเศษ
แผงลอยข้าวแกงที่ข้าพเจ้าแวะไปกินประจำทุกเช้าตั้งอยู่ริมน้ำ เช้านี้ข้าพเจ้าสั่งข้าวราดฉู่ฉี่หมูกับไข่ดาว หลังกินเสร็จและแม่ค้าคิดราคา "40 บาทค่ะ" ข้าพเจ้าก็ถามแม่ค้า "ทำไม 40 บาท? ทำไมไม่ตั้งราคา 38.75 บาท หรือ 39.245 บาท?"
แม่ค้ามีสีหน้างุนงง
"คุณยังไม่สร่างเมาหรือคะ?"
"ผมไม่ได้เมา ผมแค่อยากรู้จริง ๆ"
"จนปัญญาตอบค่ะ..."
แม่ค้าชี้ไปที่ลูกค้าอีกคนหนึ่งที่นั่งใกล้ ๆ
"ถามคนนั้นซีคะ เขาชอบกินปลา คงจะฉลาดรอบรู้"
ข้าพเจ้าหันไปถามคนกินปลาว่า "คุณพอตอบได้มั้ย?"
คนกินปลาตอบว่า "ตอบได้สิครับ ราคาสินค้าเป็นเลขกลม ๆ ก็เพราะเราใช้เลขฐาน 10 ไง เรียกว่า Decimal ทุกอย่างจึงลงด้วยหลัก 10"
"แล้วใครเป็นคนเริ่ม Decimal? ทำไมจึงใช้เลข 10 ไม่ใช้ 12 หรือ 16 หรือ 36-23-38 ?"
"อยากรู้แบบลึกขนาดไหนล่ะ?"
"ลึกแค่ไม่เกินแปดบรรทัดก็พอ ตามมาตรฐานการศึกษาของเรา"
"นักวิชาการส่วนใหญ่เชื่อว่า เราใช้ฐาน 10 เพราะเรามีสิบนิ้ว จึงมีนิสัยที่จะนับด้วยนิ้ว ตอนเด็ก ๆ เวลาครูให้บวกลบ เราก็มักใช้นิ้วมือกัน คนเราอาจนับนิ้วมาก่อนที่จะประดิษฐ์วิชาคณิตศาสตร์ แต่อารยธรรมที่ใช้ฐาน 12 ฐาน 16 ก็มีครับ รวมทั้งฐาน 32 และฐานแปลก ๆ อย่างฐาน 27 แต่สำหรับ 36-23-38 นี่ผมจำไม่ได้จริง ๆ ว่ามีอารยธรรมไหนใช้เป็นฐานเลขบ้าง"
"ขอโทษ อย่าหาว่าผมไม่สุภาพเลย แล้วมีอารยธรรมไหนใช้นิ้วเท้าบ้างไหม?"
"ก็มีครับ พวกมายาใช้ฐาน 20 ซึ่งคงจะนับนิ้วมือนิ้วเท้ารวมกัน ส่วนพวกบาบิโลนใช้ฐาน 60 เช่นการใช้ 360 วันโดยประมาณในหนึ่งปี หรือมุมของวงกลม 360 องศาที่ใช้จนทุกวันนี้"
"งั้นทำไมในตอนนี้ใคร ๆ ก็ใช้เลขฐาน 10?"
"น่าจะเพราะความนิยมและเคยชินครับ มันก็เหมือนเสิร์ช เอ็นจีน นั่นแหละ เริ่มต้นมีหลายเจ้า แต่ตอนนี้เหลือ Google เป็นหลัก ตัวเลขก็เหมือนกัน จะใช้เลขฐานไหนก็ได้ อยู่ที่ความพอใจ แต่เลขฐาน 10 ก็สะดวกในการบวกลบคูณหารในใจมากกว่าเลขอีกหลายฐาน จึงใช้ในหลายอารยธรรม กรีก โรมัน จีน ทีนี้เมื่อใช้เลขฐาน 10 ราคาสินค้าก็มักลงที่ 10 ธนบัตรก็จึงเป็นฐาน 10 หรือ 5 เราจึงไม่เคยเจอข้าวแกงราคาจานละ 38.74 บาท ลูกชิ้นปิ้งไม้ละ 10.215 บาท ขนุนขีดละ 19.28 บาท"
"แน่ใจแค่ไหนว่าเลขฐาน 10 เกี่ยวกับนิ้วมือทั้งสิบ?"
"ค่อนข้างแน่ใจ"
"ยังไง?"
"อย่างนี้ต้องอธิบายเกินแปดบรรทัด"
"เอ้า! เกินก็เกิน"
"เหตุการณ์ทั้งหลายในโลกเราก็คือ cause and effect คือเหตุและปัจจัย ต่อเนื่องกันมาตั้งแต่วันแรกของโลก หากเราย้อนรอยนิ้วมือทั้งสิบไปในอดีต ก็จะพบว่าเลขฐาน 10 เกิดจากพวกปลา"
"ขออภัย เกิดจากปลา? ปลาที่ว่ายไปว่ายมา?"
"ใช่ ราคาข้าวแกงและสินค้าต่าง ๆ ถูกกำหนดโดยปลา"
"ปลาก็ใช้เลข 10?"
"เปล่า"
"ปลาก็รู็เรื่องคณิตศาสตร์?"
"เปล่าอีก"
"แล้วมันเป็นไปได้ยังไง?"
"ก่อนอื่นคุณต้องเข้าใจทฤษฎีวิวัฒนาการ"
"ของ ชาร์ลส์ ดาร์วิน?"
"ใช่"
"ที่ว่าคนมาจากลิง?"
"เปล่า คนไม่ได้มาจากลิง แต่คนมาจากบรรพบุรุษร่วมกับลิง"
"ขออนุญาตงงครับ"
"แปลว่าถ้าสืบสายตระกูลเรากับพวกลิงไปเรื่อย ๆ จะพบว่าบรรพบุรษทั้งของเราและลิงเป็นสิ่งมีชีวิตเดียวกัน แล้วแตกแยกเป็นสองสายทาง สายหนึ่งคือคน สายหนึ่งคือลิง สิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลกก็เหมือนกัน เมื่อสาวย้อนกลับไปเรื่อย ๆ ก็จะถึงจุดจุดหนึ่งที่บรรพบุรุษร่วมของทุกสายพันธุ์คือบรรพบุรุษเดียวกัน สำหรับมนุษย์ ถ้าย้อนไปสัก 300-400 ล้านปีก่อน ก็จะพบว่าทั้งคนทั้งลิงสืบสายมาจากปลา"
ฟอสซิลปลายุคดีโวเนียน
"ไม่น่าเชื่อ"
"มีหลักฐาน"
"ฟอลซิล?"
"ไม่ต้องดูฟอสซิลหรอกครับ หลักฐานตำตาอยู่ที่นิ้วมือทั้งสิบของคุณนั่นแหละ"
"ยังไง?"
"นิ้วทั้งห้าของคนวิวัฒนาการมาจากกระดูกครีบปลาโบราณในยุคดีโวเนียน* (*Devonian 416 - 359.2 ล้านปีก่อน) ปลายุคนั้นมีกระดูกครีบข้างละห้าเส้น รวมเป็นสิบ พอพวกปลาขึ้นบก วิวัฒนาการเป็นสัตว์บก ครีบปลาก็กลายเป็นเท้า"
"ทำไม?"
"อ้าว! ไม่เป็นเท้าแล้วจะเคลื่อนไปไหนมาไหนได้ยังไงเล่า มันเป็นวิวัฒนาการ ความจำเป็นที่ต้องเคลื่อนที่ไปบนบกทำให้มันแปลงครีบเป็นเท้าสี่เท้า สัตว์บกแทบทั้งหมดจึงเดินสี่เท้า มนุษย์ยุคแรกก็เดินสี่เท้า ต่อมายืนสองขาได้ สองเท้าหน้าก็กลายเป็นมือ ปรับให้ใช้จับของได้ แต่ตอนนี้ก็ใช้จิ้มคีย์บอร์ดเป็นหลัก"
"จู่ ๆ ปลากลายพันธุ์ ครีบกลายเป็นมืองั้นหรือ?"
"ไม่จู่ ๆ ครับ มันกินเวลานานเป็นหลายร้อยล้านปี การเปลี่ยนครีบเป็นตีนนี่ถือว่าเป็นการเปลี่ยนโฉมของชีวิตบนโลกเลย"
"แสดงว่านิ้วมือเป็นจุดสุดท้ายของวิวัฒนาการ?"
"เปล่า ยังไม่ใช่จุดสุดท้าย"
"คุณรู้ได้ยังไง?"
"ก็เรามีหลักฐาน"
"คือ?"
"หลักฐานก็คือค้างคาว"
"ยังไงครับ? ผมมองไม่เห็นมือค้างคาว เห็นแต่ปีกกับตีน"
"ค้างคาวก็มีมือนะครับ"
"มนุษย์ค้างคาวน่ะซี"
"ค้างคาวจริง ๆ! พวกมันเปลี่ยนมือเป็นปีก"
"เหลือเชื่อ คุณอำหรือเปล่า?"
"เคยดูปีกค้างคาวอย่างละเอียดไหม? จะเห็นแกนห้าแกนเป็นตัวยึดพังผืดที่เป็นปีก แกนทั้งห้าก็คือห้านิ้วนั่นเอง เหมือนนิ้วมือของคุณที่มีพังผืดเป็นปีก"
"จริงหรือ? งั้นปีกนกก็มาจากมือนก?"
"เปล่า ปีกของนกกับปีกของค้างคาววิวัฒนาการมาต่างสายกัน นกสืบสายมาจากไดโนเสาร์ ส่วนค้างคาวเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เมื่อศึกษาฟอสซิล เราจะเห็นภาพการเปลี่ยนแปลงทีละขั้นอย่างชัดเจน ทีละเฟรมเหมือนดูหนังอะนิเมชัน"
"แล้วทำไมนกจึงบินได้?"
"บรรพบุรุษนกไม่ได้ตั้งใจจะบิน มันเริ่มต้นจากความจำเป็นที่จะต้องกระโดดข้ามจากจุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่ง เช่น จากยอดไม้หนึ่งไปยังอีกยอดไม้หนึ่ง หรือต้องกระโดดข้ามช่องผา แรก ๆ อาจไม่ประสบความสำเร็จ นาน ๆ เข้า ร่างกายพยุงตัวดีขึ้น ก็วิวัฒนาการเป็นพังผืดที่ต้านลม ทำให้ร่อนข้ามยอดไม้ได้ ต่อมาก็วิวัฒนาการเป็นปีก วิวัฒนาการนี้กินเวลานับล้าน ๆ ปี"
"แปลว่าการที่มนุษย์เรามีประสาททั้งห้าของเรา มีตา มีหู ก็ล้วนเกิดจากความจำเป็น?"
"ถูกต้อง อวัยวะทุกส่วนของร่างกายมีที่มาที่ไป"
"งั้นไส้ติ่งก็มีหน้าที่หรือ?"
"ใช่ ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าไส้ติ่งมีหน้าที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน ธรรมชาติสร้างอวัยวะแต่ละชิ้นให้เราก็เพราะมันมีหน้าที่ใช้สอย เรามีประสาททั้งห้า ตา หู จมูก ลิ้น สัมผัส ก็เพราะเราต้องการใช้มัน เพียงพอให้เอาชีวิตรอด เราไม่มีปีกเหมือนนกก็เพราะเราไม่จำเป็นต้องบิน เราไม่มีประสาทรับกลิ่นดีหรือได้ยินเสียงในระดับความถี่เหมือนสุนัข เพราะเราไม่จำเป็นต้องใช้มันในระดับนั้น..."
"แล้วเราเกิดนัยน์ตามาได้ยังไง?"
"ก็เพราะโลกมีแสงสว่าง แสงอาทิตย์อยู่คู่โลกมาตั้งแต่วันแรก สิ่งมีชีวิตก็สัมผัสกับแสงอาทิตย์มาแต่แรก สิ่งมีชีวิตแรกเริ่ม สัมผัส แสงได้ คุณสมบัติจับแสงนี้มีในแบคทีเรีย สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว นานวันเข้า ก็วิวัฒนาการคุณสมบัตินี้จนกลายเป็นอวัยวะที่ใช้มองเป็นภาพได้ นัยน์ตาถือกำเนิดประมาณ 550 ล้านปีที่ผ่านมา กระบวนการที่เกิดนัยน์ตาอาจไม่กี่ล้านปี ที่เหลือเป็นการปรับให้เข้ากับสภาพแวดล้อม นัยน์ตาสัตว์แต่ละชนิดก็แตกต่างกันออกไป สัตว์นักล่าตาคมกว่า สัตว์ที่ล่าเหยื่อกลางคืนก็มองเห็นในความมืด บางครั้งมันก็แตกสายวิวัฒนาการออกไป เช่น ปลาที่อยู่ในทะเลลึกซึ่งมืดสนิท นัยน์ตาย่อมไร้ประโยชน์ ปลาหลายชนิดจึงพัฒนาเส้นรับสัญญาณเป็นแถบยาวตลอดลำตัว มันสามารถรับแรงสะเทือนและแรงกดดันของน้ำ"
"ที่แท้เป็นอย่างนี้เอง"
"หูคนเราก็เช่นกัน แรกเริ่มบรรพบุรุษไกลโพ้นของเราไม่มีหู จนเมื่อประสาทสัมผัสที่ผิวหนังรับแรงสั่นสะเทือนผ่านมาจากตัวกลางอากาศ ผ่านไปนานเข้า มันก็วิวัฒนาการเป็นอวัยวะใหม่ที่สามารถรับแรงสะเทือนแม้เพียงนิดเดียว ก็คือหู... ดังนั้นนิ้วมือของเราก็มีที่มา และกลายเป็นตัวกำหนดราคาสินค้าในวันนี้"
"สมมุติว่ากระดูกครีบปลาโบราณมี 12 มนุษย์ตอนนี้ก็จะมี 12 นิ้ว และระบบการค้าขายของเราก็คงเป็นเลขฐาน 12?"
"ถูกแล้ว ถ้าเรามีแปดนิ้ว เราก็อาจใช้เลขฐาน 8 ราคาข้าวแกงก็อาจเป็น 24 บาท หรือ 32 บาท ทุกอย่างมีที่มาที่ไป เมื่อเข้าใจว่าเราเป็นเพียงชีวิตที่พยายามปรับตัวเพื่อเอาตัวรอด เราก็อาจเข้าใจและมีเมตตาต่อชีวิตอื่น ๆ ด้วย"
แม่ค้าเดินมาเก็บจาน พูดกับข้าพเจ้าว่า "เห็นมั้ยกินปลาแล้วฉลาด รู้มาก พรุ่งนี้แวะมากินปลาซีคะ จะทำฉู่ฉี่ปลาให้"
ข้าพเจ้าสั่นหัว
"ผมกินบรรพบุรุษของผมไม่ลง"
- 122
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
