ช่างแกะ
ช่างแกะ จัดเป็นผู้ที่มีความสามารถ และ ฝีมือในการช่าง อาจทำการสร้างสรรค์รูปลักษณ์ ที่ประกอบไปด้วยศิลปลักษณะ ประเภทลวดลาย หรือ รูปภาพให้ปรากฏขึ้นด้วยวิธีการ “แกะ”
การสร้างทำให้เกิดเป็นลวดลาย หรือ รูปภาพขึ้น ด้วยวิธีใช้เครื่องมือ ที่เรียกว่า “มีดแกะ” ด้วยการแกะ แคะ ควัก ไปตามวิธีการของช่าง
งานของช่างแกะ มักจะเป็นงานขนาดเล็ก เป็นของที่ต้องการความละเอียดประณีตมาก และ มีลักษณะ ศิลปภัณฑ์ที่ได้ใช้วัสดุต่างๆ เช่น ไม้ งาช้าง หิน มัน เผือก ฟักทอง เป็นสื่อสำหรับถ่ายทอดความคิด ความเชื่อ ความงาม และ ความสามารถของฝีมือช่างแกะให้ปรากฏ
งานของช่างแกะ อาจแสดงออกรูปลักษณ์ในลักษณะงานแกะลอยตัว งานแกะกึ่งพื้นราบ และ งานแกะพื้นราบ และ งานแกะเส้นเป็นร่องในพื้น
ประเภทของงานแกะ อาจแบ่งออกตามวัสดุที่นำมาใช้ทำเป็นสื่อทางการแกะ เป็นสองประเภท คือ
1.งานแกะเครื่องวัตถุถาวร
งานแกะประเภทนี้ เป็นงานที่ช่างแกะ ได้ใช้วัสดุที่มีเนื้อแน่นอยู่ตัว และแข็งแรงพอสมควร เช่น ไม้ งาช้าง หิน แกะทำเป็นรูปลักษณ์ ประกอบด้วยศิลปลักษณะที่เป็นขนบนิยมในงานศิลปกรรมแบบไทยประเพณี มีต่างๆ กันหลายรูปแบบ งานแกะวัตถุถาวรได้ทำขึ้นเป็น ๓ ลักษณะด้วยกัน คือ
๑ . งานแกะสลักทำรูปลักษณะในพื้นราบ ได้แก่ การแกะตราประทับหนังสือราชการ พระราชลัญจกร แม่พิมพ์ สำหรับตีพิมพ์รักสมุก แม่พิมพ์สำหรับราดดีบุก เป็นต้น
๒. งานแกะทำรูปลักษณ์กึ่งลอยตัว ได้แก่ การแกะกระจังปัก กระจังราย ฉลากงาประจำหอคัมภีร์ ใบประกับหน้า ผูกคัมภีร์ เป็นต้น
๓. งานแกะทำรูปลักษณะลอยตัวขนาดเล็ก ได้แก่ พระพุทธรูป นางกวัก เป็นต้น
วัสดุสำหรับงานแกะเครื่องวัตถุถาวร วัสดุที่จะได้ใช้สำหรับงานแกะประเภทนี้ ใช้กันมาแต่อดีต คือ
ไม้
งาช้าง
หิน ได้แก่ หินสบู่ หินอ่อน เป็นต้น
เครื่องมือและอุปกรณ์สำหรับงานประเภทนี้ มีดังนี้
มีดแกะ หน้าต่างๆ เช่น หน้าตัด หน้าเพล่ เป็นต้น
เหล็กแกะ หน้าต่างๆ เช่น หน้าตัด หน้าสามเหลี่ยม เป็นต้น
ลูกตุ้มเหล็ก สำหรับจับงานแกะ
สีรง
กระดาษเพลา หรือกระดาษลอกลาย
การปฏิบัติงานแกะ
การปฏิบัติงานแกะ จะกล่าวเฉพาะงานแกะ ทำเป็นรูปลักษณ์บนพื้นราบ ทั้งนี้เนื่องด้วยเป็นงานเฉพาะในหมู่ช่างแกะ มาแต่โบราณเป็นต้นว่า งานแกะดวงตรา งานแกะแม่พิมพ์หินสำหรับตีพิมพ์ด้วยรักสมุก
2.งานแกะเครื่องสด
โดย
คำว่า “เครื่องสด” หมายถึง วัสดุธรรมชาติที่เป็นของสด เช่น ผลไม้ หัวพืชบางชนิด หยวกกล้วย
งานแกะเครื่องสด หมายถึง งานที่ช่างแกะ ได้ใช้วัสดุชนิดที่เป็นเครื่องสด แกะทำขึ้นเป็น ดอกไม้ ใบไม้ ลวดลาย หรือรูปภาพต่างๆ แล้วระบายสีให้ดูสมจริง เพื่อการประดับตกแต่งสิ่งต่างๆ ให้สวยงาม เป็นการตกแต่งสิ่ง ต่างๆ ให้สวยงามเป็นการตกแต่งอย่างงานกำมะลอ ใช้งานในช่วงเวลาไม่นานเกินกว่า ๓ วัน หรือ ชั่วเวลาที่เครื่องสดนั้นๆ จะเหี่ยวแห้งไป จึงทำเครื่องสดชุดใหม่มาเปลี่ยนแทนที่ งานแกะเครื่องสด จึงจัดว่าเป็นการแสดงความสามารถ อย่างสำคัญยิ่งของช่างแกะ เพราะต้องทำการแข่งกับเวลา เนื่องด้วยเป็นของสด ต้องทำการให้เสร็จเร็วๆ และงามดี ด้วยก่อนที่เครื่องสดนั้นจะเหี่ยวเฉาระหว่างทำการแกะสลัก และ ต้องคำนึงถึงอายุของเครื่องสดที่ได้แกะทำสำเร็จ และ นำไปใช้การประดับตกแต่งสำหรับงานใดงานหนึ่ง จะต้องสดอยู่ได้พอแก่เวลาของงานนั้นจะสิ้นสุด ฉะนี้ช่างแกะเครื่องสด จึงเป็นช่างที่ต้องมีความชำนิชำนาญ ความสามารถ และฝีมือดียิ่ง
งานแกะเครื่องสด ในทางปฏิบัติโดยขนบนิยมอย่างโบราณ มีหลักการ และวิธีการ เป็นขั้นเป็นตอนต่อไปนี้
วัสดุสำหรับงานแกะเครื่องสด คือ วัสดุดิบในธรรมชาติต่อไปนี้
ผลไม้ ได้แก่ ฟักทอง มะละกอ มะเขือ ฯลฯ
หัวพืช ได้แก่ เผือก มัน กระชาย ฯลฯ
ผัก ได้แก่ ต้นหอม พริก ผักคะน้า ฯลฯ
หยวกกล้วย
อุปกรณ์สำหรับงานแกะเครื่องสด ต้องการใช้อุปกรณ์ต่างๆ สำหรับงานประเภทนี้ ดังนี้
สี มักนิยมใช้สีย้อมผ้าต่างๆ สีอังกฤษ หรือ กระดาษอังกฤษ
ไม้กลัด
ดอก ไม้ไผ่เกรียกและเหลาเป็นเส้นแบนยาวประมาณ ๑ ศอก
ลวดดอกไม้ไหว
เครื่องมือสำหรับงานแกะเครื่องสด
งานแกะเครื่องสด มีเครื่องมือ สำหรับใช้ปฏิบัติงานตามรายการต่อไปนี้
มีดแกะ มีดแทงหยวก มีดบาง เหล็กหมาด พู่กัน กรรไกร เขียงไม้
ภาพนี้เป็นเพียงภาพประกอบเท่านั้น
ข้อมูลอ้างอิงจากเว็บไซต์ช่างสิบหมู่
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
