เรื่องเล่าเม้าท์ในครัว...
เล่าเรื่อง "ข้าวต้มมัด"
ข้าวต้มมัดเป็นขนมยอดฮิตที่นิยมใช้ในงานบุญตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ดังนั้นการหัดทำข้าวต้มมัด จึงเป็นงานสำคัญที่ผู้หญิงไทยสมัยก่อนจำเป็นต้องฝึกฝน
โดย...มดดี้
...ถึงคุณผู้อ่านที่รัก...
เมื่อครั้งยังเป็นเด็ก มีอยู่ช่วงหนึ่งที่ต้องไปอาศัยอยู่กับคุณยาย ท่านเป็นหญิงไทยชาวอีสาน-ภูไท ซึ่งเป็นชาวพื้นเมืองของจังหวัดสกลนคร
ถ้าวันไหนไม่ได้ไปโรงเรียน ฉันก็จะติดสอยห้อยตามยายไปทุกๆที่ ซึ่งในชีวิตประจำวันของคุณยายก็ไปอยู่ไม่กี่แห่ง ตอนเช้าไปวัด สายหน่อยก็ไปทำไร่นา ตกเย็นมาก็กลับบ้าน วนเวียนอยู่อย่างนี้
ภาคอีสานจะมีพิธีกรรมการทำบุญทุกๆเดือน เรียกว่า " ฮีตสิบสอง คองสิบสี่" คนเฒ่าคนแก่จะให้ความสำคัญกับการทำบุญนี้มาก
เมื่อใกล้ถึงงานบุญคุณยายและชาวบ้านรุ่นราวคราวเดียวกัน ต่างพากันเตรียมทำข้าวต้มมัดและขนมเทียนไว้จำนวนมากเพื่อนนำไปทำบุญถวายพระ ชาวบ้านแทบทุกครัวเรือนจะปลูกต้นกล้วยไว้ในสวนไร่นาของตัวเอง ดังนั้นวัตถุดิบส่วนใหญ่จึงไม่ได้ซื้อหามามากนัก
ข้าวต้มมัดไม่ว่าภาคไหนของไทย ก็นิยมทำเพื่อนำไปทำบุญถวายพระในเทศกาลสำคัญต่างๆ แต่รูปแบบและรสชาติอาจจะต่างกันไปบ้าง
เช่น ทางภาคอีสานรสชาติของข้าวต้มมัดจะได้ความหวานจากกล้วย ส่วนตัวข้าวเหนียวจะรสชาติไม่หวาน มันกลมกล่อมแบบของภาคกลาง
ข้าวต้มมัดทางภาคใต้ หรือเรียกว่า "ข้าวต้มมัดไต้"
จะเป็นไส้ถั่ว ไส้หมู
ข้าวต้มมัดทางภาคเหนือ วิธีทำและรสชาติจะคล้ายทางภาคอีสาน แต่นำมาคลุกมะพร้าวเรียกว่า "ข้าวต้มหัวหงอก"
ในสมัยก่อนข้าวต้มมัดจะใช้วิธีการ 'ต้ม ' จึงเรียก "ข้าวต้มมัด" บางคนอาจจะเรียก "ข้าวต้มผัด"
เพราะกรรมวิธีที่ต้องนำข้าวเหนียวมาผัดกับกะทิและน้ำตาล ต่อมาจึงเปลี่ยนมาใช้วิธีการนึ่งในภายหลังอย่างที่นิยมในปัจจุบัน ในภาคอีสานยังคงนิยมทำข้าวต้มมัดโดยวิธีการต้ม
นอกจากการเตรียมวัตถุดิบต่างๆแล้ว ขั้นตอนการห่อการมัดเป็นขั้นตอนสำคัญที่ต้องอาศัยความชำนาญอย่างยิ่ง การมัดแน่นหรือหลวมเกินไปก็มีผลกับเมล็ดข้าว
ผู้หญิงไทยรุ่นคุณยายคุณย่าเมื่อยังสาว จำเป็นต้องฝึกทักษะห่อข้าวต้มมัดให้เป็น เพราะคนสมัยก่อนจะนิยมทำขนมไปทำบุญถวายพระด้วยตัวเอง ไม่ได้ไปซื้อหาเช่นในปัจจุบัน
การทำข้าวต้มมัดที่จะนำไปใช้ในงานบุญ หรือสำหรับทำขายน่าจะคล้ายๆกับการลงแขกเกี่ยวข้าว เพราะต้องอาศัยฝีมือและแรงงานจำนวนมาก ถ้าทำคนเดียวก็คงไม่ไหวแน่ๆ
ตอนที่ฉันหัดทำข้าวต้มมัดครั้งแรกก็ใช้เวลาฝึกฝนอยู่นาน ทำครั้งล่าสุดก็เมื่อ4-5 ปีที่แล้ว จำได้ว่าใช้เวลาทั้งวันแสนเหน็ดเหนื่อย ทำเสร็จก็แบ่งปันให้เพื่อนๆได้รับประทาน
"พวกเขาต่างพูดเหมือนกันว่าไม่ได้กินข้าวต้มมัดมานานมากๆแล้ว...หลังจากนั้นก็พูดรำลึกความหลัง ประสบการณ์ที่แต่ละคนเคยได้ลิ้มรสข้าวต้มมัดมาจากตรงโน้น ตรงนี้ "
ปัจจุบันน่าแปลกที่ว่าข้าวต้มมัดเป็นขนมที่หาซื้อยาก ถ้าแม่ค้าพ่อค้าเป็นคนหนุ่มสาว เรามักจะไม่ค่อยเชื่อใจในฝีมือ (ซึ่งคนสมัยใหม่ก็ไม่นิยมทำขาย)
แต่ถ้าหากเป็นรุ่นคุณป้า คุณย่า คุณยายแล้วล่ะก็
เรามักจะเชื่อโดยอัตโนมัติเลยว่า "อร่อยแน่ๆ"
ข้าวต้มมัดนอกจากเป็นขนมที่นิยมนำไปทำบุญแล้ว ยังเป็นขนมแห่งความประทับใจในอดีตอีกด้วย
เพราะความทรงจำแห่งความประทับใจนี้ไม่ใช่แค่รสชาติความอร่อยของขนมไทยๆ แต่เป็นความรู้สึกที่นึกย้อนถึงความสุขในอดีต ภาพจำของความสามัคคีในหมู่บ้าน หรือคนในครอบครัว
ถ้าท่านใดที่ชอบรับประทานข้าวต้มมัดที่อยู่ในวัย 30+ ลองสังเกตกับตัวเองดูว่า...
" เวลาที่เราได้กินข้าวต้มมัดอร่อยๆ
เราจะคิดถึงใครสักคน และเหตุการณ์ในอดีตเสมอ"
... หากชื่นชอบบทความนี้
กดไลค์กดแชร์เป็นกำลังใจให้ด้วยนะคะ...
โปรดติดตามตอนต่อไป
"มดดี้"
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
