Blockdit Logo (Mobile)
พี่จ้วน
•
25 มิ.ย. 2021 เวลา 12:41 • สุขภาพ
เคยเห็นชื่อการค้าของยาที่มีตัวย่อต่อท้ายมั้ยครับ เช่น JONJON XT, JONHANDSOME SR, JONJONVERYHANDSOME ER
อันนี้คือคำเติมท้าย หรือ suffixes ที่บ่งบอกคุณสมบัติการปลดปล่อยยาหรือความถี่ในการให้ยา
หรือที่เรียกว่า ยารูปแบบดัดแปร (modified-release drugs; MRDs)
ซึ่งต่างจากยารูปแบบธรรมดา (immediate-release drugs; IRDs) ที่มีการปลดปล่อยตัวยาทันทีหลังรับประทาน (prompt release) เหมาะสำหรับยาที่หวังผลเร็วในการรักษา ยาเม็ดต้องมีคุณสมบัติแตกตัวเร็ว ส่วนตัวยาต้องละลายเร็ว ดูดซึมเร็ว และออกฤทธิ์เร็ว
ประเภทของยารูปแบบดัดแปร (modified-release drugs; MRDs) แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
1. ยารูปแบบชะลอการปลดปล่อย (delayed-release drugs)
คือยาที่ไม่ถูกปลดปล่อยทันทีเมื่อเข้าสู่ร่างกาย แต่จะปลดปล่อยยาเมื่อเวลาผ่านไประยะหนึ่ง กลไกการปลดปล่อยยาอาจ
ขึ้นกับเวลา (time-based) หรือขึ้นกับการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมในทางเดินอาหาร เช่น ความเป็นกรด-ด่าง (pH) ของน้ำย่อยทางเดินอาหาร, การย่อยสลายด้วยเอนไซม์ของแบคทีเรียลำไส้ใหญ่ ตัวอย่างเช่น ยารูปแบบต้านกรดในกระเพาะอาหารหรือยารูปแบบแตกตัวในลำไส้ (enteric coated drugs) ซึ่งชั้นเคลือบไม่ละลายในน้ำย่อยกระเพาะอาหารซึ่งเป็นกรด แต่จะละลายในลำไส้เล็กซึ่งเป็นเบสอ่อน, การนำส่งยาสู่ลำไส้ใหญ่ (colonic drug delivery) ซึ่งอาศัยการเปลี่ยนแปลงของความเป็นกรด-ด่างหรือการย่อยสลายโดยแบคทีเรีย, ระบบนำส่งยาแบบเป็นจังหวะ (pulsatile delivery system) ซึ่งปลดปล่อยยาหลัง lag time ตามที่กำหนด
2. ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (extended-release drugs) แบ่งย่อยได้เป็น
2.1 ยารูปแบบขยายการปลดปล่อย (prolonged-release drugs)
คือรูปแบบยาที่ปลดปล่อยตัวยาออกมาทีละน้อยอย่างช้า ๆ เป็นระยะเวลานาน แตกต่างจากการควบคุมการปลดปล่อยตัวยาแบบอื่นตรงที่ในช่วงแรกหลังรับประทานยาระดับยาในเลือดยังไม่สูง หากแต่จะค่อยๆเพิ่มขึ้นอย่างช้า ๆ ดังนั้นต้องใช้เวลาระยะหนึ่งที่ระดับยาในเลือดจะอยู่ในระดับที่ใช้ในการรักษา และเมื่อระดับยาในเลือดอยู่ในระดับของการรักษาแล้ว ระดับยาจะคงที่อยู่เป็นเวลานาน เนื่องจากตัวยายังถูกปลดปล่อยออกมาจากเม็ดยาเรื่อย ๆ
2.2 ยารูปแบบควบคุมการปลดปล่อย (controlled-release drugs)
คือรูปแบบยาที่ปลดปล่อยยาด้วยอัตราคงที่ด้วยจลนศาสตร์ลำดับศูนย์ (zero-order kinetics) ทำให้ได้ระดับยาในเลือดที่
สม่ำเสมอ มีช่วงเวลาออกฤทธิ์ยาวนานกว่ายารูปแบบธรรมดา
2.3 ยารูปแบบทยอยปลดปล่อย (sustained-release drugs)
คือรูปแบบยาที่มีการปลดปล่อยตัวยาออกมาเป็นระยะ และมีการปลดปล่อยตัวยาสูงถึงระดับของการรักษาทันทีหลังรับประทานยา ทำให้ระดับยาในเลือดสูงถึงระดับที่ให้ผลในการรักษาได้เร็ว และสามารถรักษาระดับยาในเลือดให้คงที่ที่ระดับการรักษาได้เป็นเวลานาน
แต่ถ้าเราไปเปิดตำราหรือ references หลาย ๆ แหล่ง อาจจะทำให้เรางงได้
ซึ่งบางตำรา หรือบางแหล่งข้อมูล มีการจําแนกและการให้ความหมายของยารูปแบบดัดแปรแตกต่างกัน และบางคําศัพท์มีความหมายซํ้าซ้อนกันและใช้
แทนกันในบางกรณีเช่น แบบออกฤทธิ์นาน (extended-release) ซึ่งสามารถใช้คําว่า แบบควบคุมการปลดปล่อย (controlled-release), แบบทยอยปลดปล่อย (sustained-release) หรือแบบขยายการปลดปล่อย (prolonged-release) เพื่อสื่อความหมายว่าผลิตภัณฑ์ลักษณะนี้สามารถออกฤทธิ์ได้ยาวนานกว่ายารูปแบบธรรมดา โดยไม่ได้พิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างระดับยาในเลือดกับเวลาของยารูปแบบดัดแปรชนิดต่างๆ
โฆษณา