Blockdit Logo (Mobile)
โลกของคนเบียวๆ
•
3 ก.ค. 2021 เวลา 15:45
Black Death หรือกาฬโรค โรคร้ายในอดีตที่คร่าชีวิตคนไปมากมาย
เนื่องจากช่วงนี้มีการระบาดของ COVID-19 ที่รุนแรง จึงทำให้เรานึกถึงโรคโรคหนึ่งที่เคยระบาดร้ายแรงและคร่าชีวิตคนไปเป็นจำนวนมากทั่วทั้งโลกไม่เว้นแม้แต่ในประเทศไทยของเราเอง นั่นก็คือ โรค Black Death หรือ โรคกาฬโรค วันนี้จึงจะมาเล่าประวัติความเป็นมาของโรคนี้กัน ซึ่งเคยมีคำกล่าวที่ว่าการที่เราศึกษาประวัติศาสตร์ในอดีตจะทำให้เราสามารถรับมือกับปัจจุบันได้ดีมากยิ่งขึ้น
กาฬโรค หรือ มรณะดำ หรือ “The Black Death”สาเหตุเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียYersinia pestis โดยมีสัตว์ฟันแทะและหมัดเป็นพาหะนำโรค รวมถึงสามารถแพร่ในอากาศ ผ่านการสัมผัสโดยตรง หรือโดยอาหารหรือวัสดุที่ปนเปื้อน
ผู้ป่วยกาฬโรคจะมีอาการ คือ ตามร่างกายของผู้ป่วยจะมีสีดำคล้ำอันเนื่องมาจากเซลล์ผิวหนังที่ตายไป ส่วนอาการของผู้รับเชื้อกาฬโรคจะมีแผลขนาดเท่าไข่ไก่หรือผลส้มตรงต่อมน้ำเหลืองต่างๆ จากนั้นจะมีไข้สูง ปวดตามแขนและขา เมื่ออาการหนักจะเจ็บปวดทุกข์ทรมาน กระทั่งเสียชีวิต
ซึ่งกาฬโรคเคยระบาดในอดีตมาแล้วถึง 3 ครั้ง โดยแบ่งได้ดังนี้
1. กาฬโรคแห่งจัสติเนียน Plague of Justinian ปี ค.ศ. 541-542
นี่อาจเรียกได้ว่าเป็นกาฬโรคระบาดครั้งใหญ่ครั้งแรกของโลก เกิดขึ้นในจักรวรรดิไบแซนไทน์ กินอาณาเขตตั้งแต่อียิปต์ เอเชียกลาง ไปถึงศูนย์กลางของอาณาจักร กรุงคอนสแตนติโนเปิล (เมืองอิสตันบูล ประเทศตุรกีในปัจจุบัน) คาดกันว่ากาฬโรคซึ่งมีต้นกำเนิดในจีน แพร่กระจายสู่กรุงคอนสแตนติโนเปิล จากธัญพืชที่นำเข้าจากอียิปต์ กอปรกับนครแห่งนี้มีหนูและหมัดเป็นจำนวนมากจึงระบาดอย่างรวดเร็ว ซึ่งมีคนตายถึงวันละหมื่นคน การระบาดครั้งนี้ติดต่อกันยาวนานเป็นระยะเวลาประมาณ 50 ปี และยังแพร่เข้าสู่ประเทศแถบเมดิเตอร์เรเนียนในช่วงปี ค.ศ. 588 ประเมินกันว่ามีผู้เสียชีวิตทั่วโลกหลายล้านคน
2. โรคระบาดครั้งใหญ่ Great Pestilence ปี ค.ศ. 1346-1353
ซึ่งเริ่มต้นจากตอนใต้ของประเทศอินเดียและประเทศจีนระบาดไปตลอดเส้นทางสายไหม (Silk Road) กระจายไปทั่วเอเชีย, ยุโรป และแอฟริกา ในยุโรปเกิดการระบาดในช่วงปลายทศวรรษ 1340 สันนิษฐานว่า พ่อค้าชาวจีน-มองโกล ได้เป็นผู้นำเชื้อมาแพร่ในยุโรป กวาดล้างประชากรในแถบยุโรปไปอย่างมหาศาลมากถึง 1 ใน 3 หรือประมาณ 25 ล้านคน รวมจำนวนผู้เสียชีวิตรอบโลกสูงถึงราว 75 ถึง 100 ล้านคน ซึ่งคำเรียก black death นั้นก็มาเกิดในยุคนี้นั่นเอง อีกทั้งช่วงยุคนี้เองที่จะเห็น "หมออีกา" หรือแพทย์ผู้รักษาผู้ป่วยกาฬโรค ที่คิดค้นเครื่องแบบเฉพาะสำหรับรับมือโรคระบาดโดยเฉพาะ โดยมีเอกลักษณ์เป็นหน้ากากอีกาดำ
3. การระบาดครั้งที่ 3 ปี ค.ศ. 1855-1894
ศตวรรษที่ 19-20 ซึ่งเป็นการระบาดครั้งสุดท้าย เริ่มขึ้นที่มณฑลยูนนาน ประเทศจีน ในปี ค.ศ. 1855 มีการแพร่ระบาดไปทั่วทุกทวีปของโลก ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 12 ล้านคน ซึ่งขณะนั้นยังไม่ทราบสาเหตุของการเกิดโรค จนในค.ศ. 1894 Alexandre Emile Jean Yersin แพทย์ชาวฝรั่งเศสเป็นผู้ค้นพบเชื้อก่อโรคคือ เชื้อแบคทีเรีย Baicllus pestis เป็นโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน ที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ฟันแทะและหมัด นำไปสู่การคิดวิธีรักษากาฬโรค มีการพัฒนาและทดลองใช้วัคซีนต้านเชื้อกาฬโรคในต่อมน้ำเหลืองเป็นครั้งแรกในปี 1897 ปัจจุบันนี้กาฬโรคสามารถรักษาหายได้หากตรวจพบเร็ว โดยใช้ยาปฏิชีวนะต่างๆ
กาฬโรคกับประเทศไทย
ปี พ.ศ. 2447 สันนิษฐานว่าการระบาดคราวนี้เกิดขึ้นโดยมีหนูที่มีเชื้อกาฬโรคติดมากับสินค้าที่มาจากประเทศอินเดีย ต่อจากนั้นโรคก็เริ่มมีเกิดขึ้นในกรุงเทพฯ แล้วระบาดไปตามจังหวัดต่างๆ ที่มีการค้าขายติดต่อกับกรุงเทพฯ ทั้งทางบกทางเรือและทางรถไฟกาฬโรคที่เกิดขึ้นในเมืองไทยเป็นชนิดต่อมบวมชนิดเดียว มีหนูและหมัดหนูเป็นพาหนะสำคัญ ในการป้องกันจึงต้องกำจัดหนูโดยใช้กับดัก, วางยาเบื่อ และจัดการสุขาภิฐาลให้ดี ซึ่งในปี พ.ศ. 2495 รัฐบาลอเมริกัน โดยองค์การบริหารการร่วมมือกับต่างประเทศได้ให้ความช่วยเหลือร่วมมือในการควบคุมโรคนี้ โดยจัดส่งผู้ชำนาญมาเป็นที่ปรึกษาและค้นคว้าในการควบคุมป้องกันจนถึงปี พ.ศ. 2495 จนถึงปัจจุบันนี้กาฬโรคจึงไม่ปรากฎขึ้นอีกเลย
อ้างอิงข้อมูล
-“ประวัติศาสตร์การระบาดของโรคร้ายแรงในสยาม (ตอนที่ 1) กาฬโรคและอหิวาตกโรค” สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.hfocus.org/content/2020/03/18680
-“3 โรคระบาดสำคัญของสยาม อหิวาต์, ไข้ทรพิษ, กาฬโรค ทำแสบกับเราอย่างไรบ้าง” สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_24493
-“กำเนิดกาฬโรค The Black Death โรคระบาดที่ร้ายแรงที่สุดของมนุษยชาติ”สืบค้นข้อมูลได้จาก https://travel.trueid.net/detail/6Dpxv0vqBGkD
-“Black Death โรคระบาดครั้งใหญ่ จากจีนถึงไทย สู่ตำนานพระเจ้าอู่ทองสร้างกรุงศรีอยุธยา” สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_44799
-“กำเนิดและสิ้นสุดโรคระบาดร้ายแรงในอดีต ตอนที่ 1 กาฬโรค”สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.hfocus.org/content/2014/08/7906
-“History of Quarantine”สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.cdc.gov/quarantine/historyquarantine.html
-“The Black Death”สืบค้นข้อมูลได้จาก https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/z7r7hyc/revision/2
โฆษณา