วิธีนับเวลาแบบไทย
เคยได้ยินคนรุ่นปู่ย่าตายาย ผู้สูงอายุ หรือเพื่อนเราบางคน เรียก ๑๐ นาฬิกา ว่า ๔ โมงเช้า หรือ ๑๑ นาฬิกาว่า ๕ โมงเช้า บ้างไหม ? หลายคนสงสัยว่าทำไมเรียกแบบนั้น วันนี้แอดมินขอมาเล่าเรื่องการ “วิธีนับเวลาตามประเพณี” หรือวิธีการนับแบบไทยนั่นแหละ
วิธีนับเวลาแบบนี้ก็จะเจออยู่ ๓ คำ คือ โมง ทุ่ม และตี
คนไทยสมัยก่อนใช้การตีฆ้องและตีกลองเพื่อเป็นสัญญาณบอกเวลา คำว่า “โมง” จึงเป็นคำที่เลียนเสียงฆ้อง ส่วนคำ “ทุ่ม” เลียนมาจากเสียงกลองนั่นเอง
คำว่า “โมง” หมายถึง วิธีนับเวลาตามประเพณีในเวลากลางวัน ถ้าเป็นเวลาก่อนเที่ยงวัน ตั้งแต่ ๗ นาฬิกา ถึง ๑๑ นาฬิกา เรียกว่า โมงเช้า ถึง ๕ โมงเช้า ถ้าเป็น ๑๒ นาฬิกา นิยมเรียกว่า เที่ยงวัน ถ้าหลังเที่ยงวัน ตั้งแต่ ๑๓ นาฬิกา ถึง ๑๗ นาฬิกา เรียกว่า บ่ายโมง ถึง บ่าย ๕ โมง ถ้า ๑๘ นาฬิกา นิยมเรียกว่า ๖ โมงเย็น หรือ ยํ่าคํ่า
คำว่า “ทุ่ม” หมายถึง วิธีนับเวลาตามประเพณีสําหรับ ๖ ชั่วโมงแรกของกลางคืน ตั้งแต่ ๑๙ นาฬิกา ถึง ๒๔ นาฬิกา เรียกว่า ๑ ทุ่ม ถึง ๖ ทุ่ม แต่ ๖ ทุ่ม นิยมเรียกว่า สองยาม
คำว่า “ตี” หมายถึง วิธีนับเวลาตามประเพณีในเวลากลางคืน หลังเที่ยงคืน ตั้งแต่ ๑ นาฬิกา ถึง ๖ นาฬิกา เรียกว่า ตี ๑ ถึง ตี ๖ แต่ตี ๖ นิยมเรียกว่า ยํ่ารุ่ง
และน่าจะมีคนสงสัยอีกคำหนึ่งนั่นก็คือคำว่า “ยาม” ไม่ได้หมายถึง รปภ. นะ แค่คำนี้เป็นคำที่คนไทยนับกันตามแบบไทย ๆ กับ “ยาม” ของแขกตามที่ปรากฏในบาลีนั้นแตกต่างกัน ทั้งนี้เพราะคืนหนึ่งเราแบ่งเป็น ๔ ยาม ยามละ ๓ ชั่วโมง
๑ ยาม คือ ตั้งแต่ย่ำค่ำ คือ ๑๘ นาฬิกา ถึง ๓ ทุ่ม (๒๑ นาฬิกา) หรือเรียกว่า “ยาม ๑”
๒ ยาม คือ หลังจาก ๒๑ นาฬิกา หรือ ๓ ทุ่ม ไปถึง ๒๔ นาฬิกา หรือ เที่ยงคืน หรือเรียกว่า “ยาม ๒”
๓ ยาม คือ หลัง ๒๔ นาฬิกา ไปถึงตี ๓ (๓ นาฬิกา) เราหรือเรียกว่า “ยาม ๓”
๔ ยาม คือ หลังจากตี ๓ ไปจนย่ำรุ่ง หรือ ๖ นาฬิกา เราหรือเรียกว่า “ยาม ๔” ซึ่งเป็นยามสุดท้ายของคืน
ระบบนี้ใช้กันมาในบางรูปแบบตั้งแต่สมัยราชอาณาจักรอยุธยา แต่ได้รับการจัดให้เป็นหมวดหมู่คล้ายกับในปัจจุบันในปี พ.ศ. ๒๔๔๔ โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ในราชกิจจานุเบกษาเล่ม ๑๗หน้า ๒๐๖ ทุกวันนี้ ระบบดังกล่าวใช้ในการสนทนาระดับไม่เป็นทางการเท่านั้น
สามารถติดตาม คําไทย ได้ผ่านช่องทางดังนี้
Facebook : คำไทย (facebook.com/kumthai.th)
Twitter : @kumthai_ (twitter.com/kumthai_)
Instagram : kumthail.th (instagram.com/kumthai.th)
Blockdit : คำไทย (blockdit.com/kumthail.th)
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
